Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1:Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể?
Các bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng các cơ chế:
1.Sự thực bào
Bạch cầu hình thành chân giả bắt và tiêu hóa vi khuẩn

2. Lymphô B
Tiết kháng thể vô hiệu hóa kháng nguyên

3.Lymphô T
Tiết prôtêin đặc hiệu phá hủy tế bào đã nhiễm vi khuẩn
ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC
TRUYỀN MÁU
Tiết 15
Bài 15
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng mà vón thành cục.
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
Máu lỏng
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu (fibrin)
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
- Cơ chế:
Máu lỏng
Các tế bào máu
Huyết tương
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Chất sinh tơ máu
Vỡ
Enzim
Tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng mà vón thành cục.

Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?


Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?



Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?



Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
Giúp bảo vệ cơ thể không mất máu khi bị thương
Liên quan tới tiểu cầu là chủ yếu và có sự tham gia của ion Ca2+ có trong huyết tương
Nhờ búi tơ máu ôm giữ các tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết thương
Tiểu cầu vỡ giải phóng enzm tham gia vào quá trình đông máu
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
Cơ chế cầm máu có 3 giai đoạn:
Gđ 1: Mạch máu co lại.
Gđ 2: Hình thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
Gđ 3: Hình thành khối máu đông hàn chắc vết rách.
Cấu tạo hiển vi cục máu đông
Khối máu đông bịt kín vết thương
Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông ?
Vận tốc máu chảy trong hệ mạch là đều đặn và ổn định.
Mặt trong của hệ mạch rất nhẵn và trơn nên không làm cho tiểu cầu bị vỡ ra để giải phóng các yếu tố đông máu.
Một số tế bào còn tiết ra yếu tố chống đông tự nhiên như muối oxalat, xitrat…
Do vậy mà máu chảy trong mạch không bị đông
- Cơ chế:
Máu lỏng
Các tế bào máu
Huyết tương
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Chất sinh tơ máu
Vỡ
Enzim
Tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng mà vón thành cục.
- Ý nghĩa: Giúp cơ thể tự vệ, chống mất máu khi bị thương.
- Lượng tiểu cầu trong 1ml máu người khoảng 200-300 nghìn.
- Ở người có số lượng tiểu cầu quá ít, dưới 35000/ml máu, máu sẽ khó đông khi bị chảy máu.
- Nếu người bị vết thương sâu, rộng, khó cầm máu cần được cấp cứu bằng biện pháp đặc biệt: sơ cứu, tiêm thuốc cầm máu làm máu nhanh đông.
- Vậy muốn giữ máu không đông khi ra khỏi mạch ta làm thế nào?
- Làm kết tủa Ca++
- Lấy hết tơ máu.
- Trong y học sử dụng phương pháp này để làm gì?
Giữ máu không đông để truyền máu.
I. Đông máu.
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
II. Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người
Thí nghiệm của Các Lanstâynơ
Các Lanstâynơ (Karl Landsteiner) đã dùng hồng cầu của một người trộn với huyết tương của những người khác và ngược lại, lấy huyết tương của một người trộn với hồng cầu của những người khác.
Thí nghiệm Các Lanstaynơ (Kaarl Landsteiner)
Hồng cầu không bị kết dính

Hồng cầu bị kết dính
Tổng hợp lại : có 4 nhóm máu.
Trong mỗi nhóm máu có kháng nguyên và kháng thể nào?
Không có
α, β
A
β
B
α
A, B
Không có
(antibodies β)
(antibodies α)
(α, β)
Hãy đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu trong sơ đồ sau:
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB.
- Sơ đồ mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu:
1. Các nhóm máu ở người:
II. Các nguyên tắc truyền máu
1- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
2- Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
3- Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV,...) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
- Không. Vì gây kết dính với  và 
- Được. Vì không gây kết dính
- Không. Vì gây nhiễm bệnh cho người nhận máu.
ĐÔI BẠN CÙNG TIẾN
Bài tập vận dụng
Một người bị tai nạn mất rất nhiều máu được đưa vào viện cấp cứu, Bác sĩ cho truyền máu ngay mà không xét nghiệm.
Vậy máu đem truyền là nhóm gì? Vì sao không cần xét nghiệm?
Bài tập vận dụng
Trong một gia đình người bố có nhóm máu A,người mẹ có nhóm máu O, người con trai có nhóm máu A.

Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu,
cần truyền máu gấp. Vậy ai là người trong gia đình có
thể truyền máu?
Lợi ích của việc hiến máu.

1
2
3
4
5
6
7
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Hàng 1: Có 7 chữ cái
Đây là môt loại tế bào máu chứa huyết sắc tố Hb tạo màu đỏ cho máu, có chức vân chuyển O2, CO2
Hàng 2: Có 7 chữ cái
Đây là một loại tế bào máu khi vỡ giải phóng ra enzim làm chất sinh tơ máu biến thành tơ máu
Hàng 3: Có 10 chữ cái
Đây là một thành phần máu có 90% là nước, 10% là các chất khác: chất dinh dưỡng, kháng thể......
Hàng 4: Có 11 chữ cái
Tên một thành phần có trên hồng cầu dựa vào sự có măt của nó để xác định nhóm máu
Hàng 5: Có 7 chữ cái
Đây là hiện tượng máu chảy ra khỏi mạch vón lại thành cục
Hàng 6: Có 8 chữ cái
Tên một thành phần có trong huyết tương gây kết dính kháng nguyên tương ứng trên hồng cầu.
Hàng 7: Có 7 chữ cái
Tên một loại tế bào máu tham gia bảo vệ cơ thể khi vi khuẩn, vi rút xâm nhập vào.
Hướng dẫn về nhà
Học bài và trả lời các câu hỏi SGK trang 50
Đọc mục “Em có biết”.
Chuẩn bị lệnh  bài 16: Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết.