Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

- Máu gồm những thành phần nào?
- Hãy trình bày chức năng của huyết tương, hồng cầu và bạch cầu?
KIỂM TRA BÀI CŨ
ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC
TRUYỀN MÁU
Tiết 15- Bài 15:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông hàn kín vết thương.
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
Đông máu là gì?
Máu lỏng
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu (fibrin)
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
TIẾT 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
I. Đông máu:
Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
+ Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
+ Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
+ Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
+ Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể?
Máu lỏng
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu (fibrin)
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Liên quan tới tiểu cầu là chủ yếu và có sự tham gia của ion Ca2+ có trong huyết tương
Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu?
Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?
Tiểu cầu vỡ giải phóng enzm tham gia vào quá trình đông máu
Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?
Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là Nhờ búi tơ máu ôm giữ các tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết thương
Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể?
Ý nghĩa: Giúp cơ thể tự vệ, chống mất máu khi bị thương.
Máu
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
(axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Sơ đồ cơ chế đông máu
Cấu tạo hiển vi cục máu đông
Khối máu đông bịt kín vết thương
Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông ?
Vận tốc máu chảy trong hệ mạch là đều đặn và ổn định.
Mặt trong của hệ mạch rất nhẵn và trơn nên không làm cho tiểu cầu bị vỡ ra để giải phóng các yếu tố đông máu.
Một số tế bào còn tiết ra yếu tố chống đông tự nhiên như muối oxalat, xitrat…
Do vậy mà máu chảy trong mạch không bị đông
- Lượng tiểu cầu trong 1ml máu người khoảng 200-300 nghìn.
- Ở người có số lượng tiểu cầu quá ít, dưới 35000/ml máu, máu sẽ khó đông khi bị chảy máu.
- Nếu người bị vết thương sâu, rộng, khó cầm máu cần được cấp cứu bằng biện pháp đặc biệt: sơ cứu, tiêm thuốc cầm máu làm máu nhanh đông.
- Vậy muốn giữ máu không đông khi ra khỏi mạch ta làm thế nào?
- Làm kết tủa Ca++
- Lấy hết tơ máu.
- Trong y học sử dụng phương pháp này để làm gì?
Giữ máu không đông để truyền máu.
Trong lịch sử phát triển y học, con người đã biết truyền máu. Ý tưởng này thực sự bắt đầu vào đầu thế kỉ 17 do Các Lanstâynơ nghĩ ra, trong suốt thể kỉ 18 đã có nhiều thử nghiệm nhưng thường gặp tai biến chết người. Mãi tới đầu thế kỉ 20 (1901) ông mới tìm ra nguyên nhân và nhận thấy rằng khi truyền máu phải tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định.
- Hồng cầu của người cho có những loại kháng nguyên nào?
- Huyết tương của người nhận có những loại kháng thể nào? Chúng có gây kết dính hồng cầu không?


II. Các nguyên tắc truyền máu
Nghiên cứu thí nghiệm của Cac Lanstâynơ và quan sát hình 15 trả lời các câu hỏi sau:
1. Các nhóm máu ở người
Thí nghiệm Các Lanstaynơ (Kaarl Landsteiner)
Hồng cầu không bị kết dính

Hồng cầu bị kết dính
Tổng hợp lại : có 4 nhóm máu.
- Vậy ở người có mấy nhóm máu chính?
- Trong mỗi nhóm máu có kháng nguyên và kháng thể nào?
Không có
α, β
A
β
B
α
A, B
Không có
Thảo luận nhóm: Hãy đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết dính hồng cầu trong sơ đồ sau:
1- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
2- Máu không có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không? Vì sao?
3- Máu có nhiễm các tác nhân gây bệnh (virut viêm gan B, virut HIV,...) có thể đem truyền cho người khác được không? Vì sao?
- Không. Vì gây kết dính với  và 
- Được. Vì không gây kết dính
- Không. Vì gây nhiễm bệnh cho người nhận máu.
ĐÔI BẠN CÙNG TIẾN
Khi truyền máu cần tuân thủ các nguyên tắc nào ?
1
2
3
4
5
6
7
Từ
khóa
9 CHỮ CÁI
Hàng rào phòng thủ đầu tiên của cơ thể có sự tham gia của bạch cầu
Mô nô và bạch cầu trung tính là ?
? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ?
7 CHỮ CÁI
Loại tế bào máu tham gia vào quá trình đông máu là ?
10 CHỮ CÁI
Thành phần của máu, ở trạng thái lỏng
chiếm 55% thể tích của máu là?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Thành phần chiếm 45% thể tích của máu là ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Khả năng cơ thể không bị mắc một bệnh nào đó gọi là ?
7 CHỮ CÁI
Tên lọai tế bào có khả năng sản sinh ra kháng thể là?
? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Đây là những phân tử protein của cơ thể tiết ra để
vô hiệu hóa kháng nguyên ?
? ? ? ? ? ? ? ?
Trò chơi ô chữ
Lợi ích của việc hiến máu.
Bài tập vận dụng
Một người bị tai nạn mất rất nhiều máu được đưa vào viện cấp cứu, Bác sĩ cho truyền máu ngay mà không xét nghiệm.
Vậy máu đem truyền là nhóm gì? Vì sao không cần xét nghiệm?
Bài tập vận dụng
Trong một gia đình người bố có nhóm máu A,người mẹ có nhóm máu O, người con trai có nhóm máu A.

Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu,
cần truyền máu gấp. Vậy ai là người trong gia đình có
thể truyền máu?
Hướng dẫn về nhà
Học bài và trả lời các câu hỏi SGK trang 50
Đọc mục “Em có biết”.
Chuẩn bị lệnh  bài 16: Tuần hoàn máu và lưu thông bạch huyết.