Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

TRƯỜNG THCS TRUNG NGHĨA
SINH HỌC 8
BÀI GIẢNG
Nêu thành phần cấu tạo của máu ?
Nêu vai trò các thành phần cấu tạo của máu ?
Vậy tiểu cầu có vai trò gì ?
- Cơ thể người có khoảng 4-5 lít máu. Nếu bị thương chảy máu và mất khoảng hơn 1/3 lượng máu của cơ thể thì tính mạng có thể bị đe doạ.
Khả năng này có được là do đâu?
- Thực tế, với những vết thương nhỏ, máu chảy vài phút, chậm dần rồi ngưng hẳn. Đó là khả năng tự bảo vệ cơ thể.
Máu
Tế bào máu
Huyết tương
vỡ
enzim
Chất sinh tơ máu
(axitamin, Ca2+)
Ca2+
Huyết thanh
Khối máu đông
Tơ máu
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Cấu tạo hiển vi cục máu đông
Khối máu đông bịt kín vết thương
Quan sát sơ đồ cơ chế quá trình đông máu :
1. Đông máu là gì ?
 Đông máu là hiện tượng hình thành khối máu đông bịt kín vết thương.
2. Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?
 Đông máu liên quan đến hoạt động của tiểu cầu là chủ yếu.
Vì sao máu chỉ đông khi chảy ra khỏi mạch, còn lưu thông ở trong mạch thì không bị đông ?
3. Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu ?
 Tơ máu kết mạng lưới ôm giữ các tế bào máu tạo thành khối máu đông bịt kín vết thương.
4. Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?
Bám vào vết rách và bám vào nhau để tạo thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
Giải phóng enzim để biến chất sinh tơ máu thành tơ máu để tạo thành cục máu đông.
5. Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống ?
 Giúp cơ thể tự bảo vệ chống mất nhiều máu khi bị thương.
Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông?
Vận tốc máu chảy trong hệ mạch là đều đặn và ổn định.
Mặt trong của hệ mạch rất nhẵn và trơn nên không làm cho tiểu cầu bị vỡ ra để giải phóng các yếu tố đông máu.
Một số tế bào còn tiết ra yếu tố chống đông tự nhiên như muối oxalat, xitrat…
Do vậy mà máu chảy trong mạch không bị đông
Trong lịch sử phát triển y học, con người đã biết truyền máu. Ý tưởng này thực sự bắt đầu vào đầu thế kỉ 17 do Các Lanstâynơ nghĩ ra, trong suốt thể kỉ 18 đã có nhiều thử nghiệm nhưng thường gặp tai biến chết người. Mãi tới đầu thế kỉ 20 (1901) ông mới tìm ra nguyên nhân và nhận thấy rằng khi truyền máu phải tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định.
Ở người có mấy nhóm máu? Đó là những nhóm máu nào?
Nghiên cứu thí nghiệm của Cac Lanstâynơ và quan sát hình 15 trả lời các câu hỏi sau:
- Hồng cầu của người cho có những loại kháng nguyên nào?
- Huyết tương của người nhận có những loại kháng thể nào? Chúng có gây kết dính hồng cầu không?
Hồng cầu ở người cho có những kháng nguyên nào?
Huyết tương người nhận có những loại kháng thể nào?
Chúng có gây kết dính hồng cầu không?
Ở người có những nhóm máu nào?
ở người có 4 nhóm máu: A, AB, B, O
Hồng cầu người cho có 2 loại kháng nguyên là : A và B
Huyết tương máu của người nhận có hai loại kháng thể
là  (gây kết dính A) và  (gây kết dính B). Chúng
có gây kết dính hồng cầu máu người cho.
A

B

Cả A và B
Không có
Không có
Cả  và 
Hồng cầu không bị kết dính
Hồng cầu bị kết dính
O
A
B
AB
O O
A A
B B
AB AB
- Trước khi truyền máu cần phải xét nghiệm để kiểm tra nhóm máu và mầm bệnh.
- Khi truyền máu cần phải tuân thủ theo các nguyên tắc sau:
Người cho và người nhận phải có cùng nhóm máu hoặc thuộc hai nhóm máu thích hợp
Máu người cho không được có mầm bệnh
Ở Việt Nam lấy ngày 7 tháng 4
là ngày HIẾN MÁU NHÂN ĐẠO
Bài tập 1: Trong một gia đình: người bố có nhóm máu O, người mẹ có nhóm máu AB, người con trai có nhóm máu A và người con gái có nhóm máu B.
- Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu cần truyền máu gấp, vậy trong gia đình ai là người có thể cho máu?
- Trong trường hợp bố cần phải truyền máu thì trong gia đình họ ai sẽ cho được máu? Và ta sẽ giải quyết như thế nào?
Bài tập 2: Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng
1) Tế bào nào tham gia vào quá trình đông máu?
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
Cả 3 đáp án trên
2) Máu có thể đông được là do đâu?
Tơ máu
Huyết tương
Bạch cầu
Hồng cầu
3) Người có nhóm máu AB không truyền được cho người có nhóm máu O, A và B vì
Nhóm máu AB, hồng cầu có cả A và B nên bị kết dính
Nhóm máu AB, huyết tương không có α và β
Nhóm máu AB ít người có
Nhóm máu AB hay bị kết dính
Câu 4. Chức năng của enzim tiểu cầu là:
A. Tập trung các tế bào máu tạo thành cục.
B. Làm đông đặc huyết tương để đông máu.
C. Làm biến đổi chất sinh tơ máu trong huyết tương thành tơ máu.
D. Cả A, B, C đều đúng.
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng:
Câu 5. Khối máu đông trong sự đông máu bao gồm:
A. Huyết tương và các tế bào máu.
B. Tơ máu và các tế bào máu.
C. Tơ máu và hồng cầu.
D. Bạch cầu và tơ máu.
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng:
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng:
Câu 6: Người có nhóm máu AB không truyền được cho người có nhóm máu O, A, B vì:
A. Nhóm máu AB hồng cầu có cả kháng nguyên A và B.
B. Nhóm máu AB huyết tương có cả anpha và bêta.
C. Nhóm máu AB ít người có.
Về nhà:
- Trả lời câu hỏi cuối bài.
- Đọc mục “Em có biết”.
- Ôn lại 2 vòng tuần hoàn ở lớp thú.
CHÚC CÁC THẦY CÔ GIÁO MẠNH KHỎE
Chúc các em học giỏi
1
2
3
4
5
6
7
Từ
khóa
9 CHỮ CÁI
Hàng rào phòng thủ đầu tiên của cơ thể có sự tham gia của bạch cầu
Mô nô và bạch cầu trung tính là ?
? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ?
7 CHỮ CÁI
Loại tế bào máu tham gia vào quá trình đông máu là ?
10 CHỮ CÁI
Thành phần của máu, ở trạng thái lỏng
chiếm 55% thể tích của máu là?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Thành phần chiếm 45% thể tích của máu là ?
? ? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Khả năng cơ thể không bị mắc một bệnh nào đó gọi là ?
7 CHỮ CÁI
Tên lọai tế bào có khả năng sản sinh ra kháng thể là?
? ? ? ? ? ? ?
8 CHỮ CÁI
Đây là những phân tử protein của cơ thể tiết ra để
vô hiệu hóa kháng nguyên ?
? ? ? ? ? ? ? ?
Trò chơi ô chữ
Đây là một hoạt động mang ý nghĩa nhân đạo, đang được phát động mạnh mẽ và thu hút rất nhiều người tham gia ?
Từ
khóa