Bài 15. Chiếc lược ngà

Trình bày nội dung và nghệ thuật văn bản Lặng lẽ SaPa?
Trả lời

- Nội dung: khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng, đồng thời khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
- Nghệ thuật: Xây dựng tình huống hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luận
Tác giả:
Nguyễn Quang Sáng ( 1932 – 2014 ).
Quê: huyện Chợ Mới, tỉnh Ang Giang.
- Ông tham gia cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
- Đề tài: cuộc sống con người Nam Bộ qua 2 cuộc kháng chiến cũng như sau hoà bình.
- Phong cách viết văn giản dị, chân thực, sâu sắc trong khắc hoạ tâm lý con người, đậm chất Nam Bộ.
Tác phẩm tiêu biểu như: Người quê hương, Con chim vàng, Đất lửa, Dòng sông thơ ấu, Mùa gió chướng, Cánh đồng hoang, Mùa nước nổi…
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.
Văn bản:
- Được sáng tác năm 1966 (khi tác giả đang hoạt động ở chiến trường Nam Bộ), in trong tập truyện cùng tên.
- Vị trí văn bản: thuộc phần giữa của truyện.
Tóm tắt nội dung đoạn trích
Anh Sáu về thăm gia đình. Bé Thu không nhận ba vì vết thẹo trên mặt.
Thu nhận ra ba cũng là lúc anh Sáu phải ra đi.
Anh Sáu dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược ngà.
Trước lúc hi sinh, anh còn kịp đưa cây lược cho người bạn.

Văn bản Chiếc lược ngà được xây dựng trên những tình huống như thế nào? Mỗi tình huống đã giúp tác giả thể hiện được điều gì? ( thảo luận )
- Tình huống 1: sau hơn bảy năm xa cách, bé Thu không nhận ba, đến khi chịu nhận thì anh Sáu phải ra đi (tình huống cơ bản)
-> Bộc lộ mãnh liệt tình cảm của bé Thu đối với ba.
Tình huống 2: ở khu căn cứ, anh Sáu dồn hết tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh mà chưa kịp tặng.
-> Biểu lộ sâu sắc tình cảm của người cha đối với con.
Em hãy phân tích diễn biến tâm lí và hành động của Bé Thu đối với anh Sáu trước khi nhận ra anh là ba mình?
- Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạ lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên,…
-> Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
-> Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Anh Sáu gắp một cái trứng cá to vàng để vào chén nó -> nó lấy đũa hất ra, cơm văng tung tóe .
- Bị đánh -> nhảy xuống xuồng sang bà ngoại, khóc bên đó.
-> Bướng bỉnh, cự tuyệt tình cảm của anh Sáu một cách quyết liệt.


- Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Bướng bỉnh, cự tuyệt tình cảm của anh Sáu một cách quyết liệt.

Qua những hành động của bé Thu đối với anh Sáu trước khi nhận ra anh là ba, có ý kiến cho rằng bé Thu như vậy là ương bướng, là đứa trẻ hư. Em có đồng ý không? Vì sao?

-> Bé Thu có cá tính cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng vẫn là đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.
X
X
X
X
Bài tập củng cố
1
2
3
4
20
1. Van b?n Chi?c lu?c ng� du?c s�ng t�c v�o nam n�o?
1965
1966
1975
1976
2. Ý nào đúng nhất về thái độ của bé Thu khi nghe anh sáu gọi “Thu! con.”, “Ba đây con!”?
Ngạc nhiên, bất ngờ
Ngạc nhiên, sợ hãi
Bất ngờ, sợ hãi
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
3. Do d�u b� Thu khơng nh?n anh S�u l� ba?
Anh già hơn trong hình chụp với chị Sáu
Vết thẹo trên cánh tay trái
Vết thẹo trên má trái của khuôn mặt
Vết thẹo trên má phải của khuôn mặt
4. Chi tiết nào thể hiện rõ nhất ở bé Thu về sự bướng bĩnh, cự tuyệt tình cảm của anh Sáu một cách quyết liệt?
Vô ăn cơm!
Cơm chín rồi!
Cơm sôi rồi, chắc nước giùm cái!.
Hất trứng cá ra khỏi chén, cơm văng tung tóe ra cả mâm.
Em hãy phân tích diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu đối với anh Sáu sau khi nhận ra anh là ba mình?

- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa.
- Nó kêu thét lên; nhanh như con sóc, chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc.
- Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó.
-> Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.
Tình cảm sâu nặng và cao đẹp của anh Sáu đối với con được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào?
a) Khi gặp con:
- Gọi: “Thu! Con.
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
-> Vui sướng, khao khát, vồ vập.
b) Khi con bỏ chạy:
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy.
-> Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng.
c) Khi chia tay để lên đường:
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
d) Khi bé Thu nhận anh là ba:
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt…
-> Trong anh có tình yêu thương, độ lượng xen với hạnh phúc của người cha.

e) Khi ở khu căn cứ:
- Nhớ thương con xen lẫn ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
- Tự mình cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ…
- Chiếc lược có ý nghĩa thiêng liêng đối với anh Sáu.
-> Nhớ thương, yêu mến con vô cùng.
g) Trước khi chết: anh Sáu đã gửi chiếc lược cho bạn, nhờ đưa cho Thu.
-> Yêu thương đến tận cùng của người cha.
Chi tiết anh Sáu đưa tay vào túi móc cây lược để gửi lại cho con trước khi trút hơi thở cuối cùng gợi cho em cảm xúc gì? Tác giả muốn phản ánh thực tế nào qua chi tiết ấy?
Chi tiết này làm cho chúng ta xúc động trước tình yêu thương mà anh Sáu dành cho con đến tận giây phút cuối cùng của cuộc đời, là nốt nhạc vút cao trong bài ca về tình cha con bất tử, đồng thời tố cáo chiến tranh đã gây ra nhiều cảnh ngộ éo le, đau thương, mất mát cho không biết bao nhiêu gia đình.

Hãy tổng kết lại nội dung và thành công nghệ thuật chủ yếu của văn bản?
1. Nội dung:
Bằng việc sáng tạo tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý, đoạn trích “Chiếc lược ngà” đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
2. Nghệ thuật:
Truyện đã thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.
X
X
X
X
Bài tập củng cố
1
2
3
4
20
1. Tại sao người đọc biết được truyện Chiếc lược ngà viết về vùng đất Nam Bộ?
Nhờ tên tác giả
Nhờ tên các địa danh, các phương ngữ trong truyện
Nhờ tên tác phẩm
Nhờ tên các nhân vật chính trong truyện
2. Văn bản trích từ truyện Chiếc lược ngà trong SGK chủ yếu viết về điều gì ?
Tình đồng chí của những người cán bộ cách mạng
Cả A và B đều đúng
Tình quân dân trong chiến tranh
Tình cha con trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh
3. Nhận định nào sau đây không phù hợp với giá trị nghệ thuật của truyện Chiếc lược ngà
Xây dựng được một cốt truyện chặt chẽ, có nhiều yếu tố bất
ngờ và hợp lí
Đặt nhân vật vào tình huống đặc biệt để bộc lộ tính cách và
tâm lí
Xây dựng được nhân vật người kể chuyện thích hợp
Nghệ thuật tả cảnh và độc thọai nội tâm đặc sắc
4. Người kể chuyện trong tác phẩm là bạn của ông Sáu. Điều đo �có tác dụng gì?
Vừa dẫn dắt câu chuyện được khách quan, vừa bày tỏ thái độ,
tình cảm đối với các nhân vật trong truyện dễ dàng .
Làm cho câu chuyện trở nên gần gũi, đáng tin cậy và xúc động.
Cả A và B đều đúng.
Cả A và B đều sai.
Bài cũ
Tóm tắt truyện
Nắm vững nội dung kiến thức đã học
Bài mới
Ôn tập kiến thức đã học để hôm sau kiểm tra Tiếng Việt (một tiết) đạt kết quả cao.
Dặn dò