Bài 15. Chiếc lược ngà

Câu 1: Nêu nội dung, nghệ thuật của truyện ngắn "Lặng lẽ SaPa"?
Đáp án :
- N?i dung : Ca ngợi giá trị lao động và niềm say mê lao động của tầng lớp trí thức trên đất Sa pa.
-Nghệ thuật: Xây dựng được tình huống truyện hợp lí , cách kể chuyện tự nhiên , có sự kết hợp giữa tự sự , trữ tình và bình luận .
Kiểm tra bài cũ :
Câu 2: Vì sao tất cả các nhân vật trong truyện đều không được đặt tên ?
Tác giả muốn vô danh họ, bình thường hóa họ, muốn nói rằng đó là những con người lao động bình thường, phổ biến, thường gặp trong quần chúng nhân dân ta trên khắp mọi miền đất nước.
Đáp án



Tuần 15
Tiết 71,72
CHIẾC LƯỢC NGÀ(trích)

Nguyễn Quang Sáng







Người soạn giảng:
Nguyễn Văn Lý
Trường THCS Hoàng Văn Thụ
Krông Pắc - Dak lak
Phần tác giả, tác phẩm có sử dụng một số thông tin của đồng nghiệp
HOẠT ĐỘNG NHÓM
CÁC NHÓM LẦN LƯỢT TRÌNH B�Y KẾT QUẢ ĐÃ CHUẨN BỊ Ở NHÀ VỀ TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM TRUYỆN :
" CHIẾC LƯỢC NGÀ "
I/ ĐỌC - HIỂU CHÚ THÍCH :
Tác giả:













Nhà văn Nguyễn Quang Sáng

Năm sinh: 1932
Nơi sinh: Chợ Mới-An Giang .
Là nhà văn quân đội trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến của dân tộc .
Sau năm 1954 tập kết ra Bắc và bắt đầu viết văn .
Tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng có nhiều thể loại : Truyện ngắn , tiểu thuyết , kịch bản phim .
Đề tài : Chủ yếu viết về cuộc sống và con người Nam Bộ qua hai cuộc kháng chiến cũng như sau hoà bình .
Các tác phẩm tiêu biểu
?Van xuôi:
- Con chim vàng (1957);
Nh?t ký ngu?i ? l?i (ti?u thuy?t, 1962 );
D?t l?a (ti?u thuy?t, 1963);
Chi?c lu?c ngà (truy?n ng?n, 1968);
Bông c?m th?ch (truy?n ng?n 1969);
M�ùa gió chu?ng (ti?u thuy?t, 1975);
Tôi thích làm vua (truy?n ng?n, 1988);
25 truy?n ng?n (1990);
Paris - ti?ng hát Tr?nh Công Son (1990);
Con mèo Fujita (truy?n ng?n - 1991).

 Kịch bản phim:
- Mùa gió chu?ng (1977);
Cánh đồng hoang (1978),
Pho tu?ng (1981);
Cho đ?n bao gi? (1982);
M�ùa nu?c n?i (1986);
Dòng sông hát (1988);
Câu nói d?i đầu tiên (1988);
Th?i tho ?u (1995);
GilZa dòng (1995);
Nhu m?t huy?n tho?i (1995).
Các gi?i thu?ng van h?c:
- Ông Năm Hạng - truyện ngắn giải thưởng cuộc thi truyện ngắn báo Thống Nhất (1959);
Tư Quắn - truyện ngắn, giải thưởng cuộc thi truyện ngắn tạp chí Văn nghệ quân đội (1959);
Dòng sông thơ ấu - giải thưởng Hội đồng văn học thiếu nhi Hội Nhà văn (1985);
Con mèo của Pujita - tập truyện ngắn, giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 1994;
Cánh đồng hoang (kịch bản phim) bộ phim được tặng Huy chương vàng liên hoan phim toàn quốc (1980), Huy chương vàng liên hoan phim ở Matxcơva (1981);
Mùa gió chướng (kịch bản phim) Huy chương bạc liên hoan phim toàn quốc (Hà Nội 1980)
2/ Tác phẩm:
Truyeän ngaén “Chieác löôïc ngaø” ñöôïc vieát naêm 1966 khi taùc giaû ñang hoaït ñoäng ôû chieán tröôøng Nam Boä vaø ñöôïc ñöa vaøo taäp truyeän cuøng teân . Ñoaïn trích trong SGK laø phaàn giöõa cuûa truyeän .
*TÖØ KHOÙ :




SGK tr / 201
II/ ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:

1/ D?c t�c ph?m : D?c d�ng gi?ng di?u , ngơi k?, l?i k?
2/ Tóm tắt truyện: Thảo luận nhóm cử đại diện tóm tắt truyện :
Anh Sáu đi thóat li kháng chiến từ đầu năm 1946. Khi hòa bình lập lại, anh mới có dịp về thăm nhà trong thời hạn ba ngày. Ngày đi đứa con gái của anh chưa đầy một tuổi. Vì hòan cảnh chiến tranh, cha con anh Sáu chưa có dịp gặp lại nhau. Thế nhưng khi về đến nhà bé Thu không nhận anh Sáu là cha, chỉ vì trên gương mặt anh có một vết sẹo. Đến ngày lên đường về chiến trường miền Đông Nam Bộ, vì được bà ngọai giảng giải nên bé Thu đã đón nhận tình cha trong niềm hạnh phúc thiêng liêng , bịn rịn đầy cảm động . Không ngờ đây là lần cuối cùng cha con anh gặp nhau . Món quà mà anh cẩn trọng làm tặng con , trước khi hy sinh đã kịp nhờ người bạn mang về tặng thay mình .



II/ ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc tác phẩm :Đọc đúng giọng điệu , ngôi kể và lời kể
2/ Tóm tắt truyện:

3/ Bố cục:�2 phần



Phần 1 : Từ đầu ....Từ từ tuột xuống ; (Anh Sáu về phép thăm nhà , bé Thu không nhận ra anh là ba nó . Đến lúc hiểu ra sự thật thì hai cha con lại phải chia tay ) .
Phần 1 cĩ hai nội dung :
a . Từ đầu ...không nỡ bắt nó về.
(Anh Sáu về thăm nhà bé Thu không nhận ra anh là ba nó ) .
b . Tiếp .... Từ từ tuột xuống : ( Tình trạng cha con anh Sáu trước buổi chia tay ).


? Phần 2: Phần còn lại ( Anh Sáu ở chiến khu làm chiếc lược ngà chưa kịp tặng con gái thì hi sinh.


Hình ảnh anh Sáu vừa nhảy xuống thuyền ,giơ tay gọi con , bé thu hoảng sợ chạy
Hình ảnh sử dụng của đồng nghiệp
III/ PHÂN TÍCH TÁC PHẨM:
1/ Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu:

a/ Trong hai ngày đầu
+ Qua tình huống anh Sáu về thăm nhà , bé Thu không nhận ra anh là ba .
? Những từ ngữ nào chứng tỏ bé Thu không nhận ra anh sáu là ba và diễn biến tâm lí ra sao ?
=> Sợ hãi với người xưng là ba
- Cơm chín rồi !
- Vô ăn cơm !
- Lấy đũa xoi chén ...hất trứng cá ra -
-Nhảy xuống xuồng qua ngoại, mét với ngoại và khóc...

Khi anh Sáu giơ tay gọi :
- Thu hốt hoảng , tái mặt bỏ chạy ...thét lên ...gọi : má ...má ...má ! ! !

? Phản ứng tâm lí của bé Thu diễn ra trong mấy hoàn cảnh cụ thể ?
1/ Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu:
a/ Trong hai ngày đầu:
? Phân tích tâm lí của bé Thu trong các hoàn cảnh trên ?
Cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của ông sáu .
=> Là đứa bé có cá tính mạnh mẽ , tình cảm sâu sắc và chân thật với người ba -> Diễn biến tâm lí tự nhiên .
1/ Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu:
a/ Trong hai ngày đầu:
b/ Thái độ và hành động của Thu khi nhận ra ba .
? Buổi sáng khi anh Sáu lên đường , thái độ và hành động của bé Thu thay đổi như thế nào ?
+Thái độ :
+ Hành động :
- Biểu hiện qua khuôn mặt sầm lại đôi mắt mênh mông .
- Gọi thét " Ba" chạy đến ôm chầm , bíu chặt , không muốn rời .
4.1/ Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu:
a/ Trong hai ngày đầu:
b/ Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra ba .

? Hình dung và phân tích tâm trạng tình cảm của bé Thu khi gọi và ôm ba ? Vì sao có sự thay đổi đó ?
- Sự thay đổi đột ngột và đối lập với những hành động của nó lúc trước => sự nghi ngờ về cha đã được giải toả =>ân hận hối tiếc về hành động đối xử của mình .Tình yêu và sự nhớ mong bùng lên mạnh mẽ , hối hả , cuống quýt .
? Em hiểu gì về nhân vật bé Thu qua đoạn trích ?
=> Cô bé có tình cảm thật sâu sắc mạnh mẽ , cá tính cứng cỏi - Hết lòng thương ba . Nhưng cũng rất hồn nhiên ngây thơ .
? Em có nhận xét gì về cách xây dựng nhân vật của tác giả ?
- Nhà văn am hiểu tâm lí trẻ. Cách miêu tả cử chỉ , hành động để bộc lộ nội tâm nhân vật .
2/ Tình người cha:
? Em hãy tìm những chi tiết thể hiện nỗi thất vọng của anh Sáu khi bé Thu không nhận ra anh là ba ?
Anh đứng lại đó .nỗi đau đớn .mặt sầm lại , hai tay buông thõng như bị gãy .
=> Buồn bã thất vọng .
Quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười .
Anh vung tay đánh vào mông nó và hét lên " Sao mày cứng đầu quá vậy , hả ?"
=> Tình yêu của người cha đành trở nên bất lực .
2/ Tình người cha:
?Khi bé Thu đã nhận ra ba, cử chỉ nào của anh Sáu khiến ta cảm động nhất . Cử chỉ ấy thể hiện điều gì ?
- Anh Sáu một tay ôm con , một tay rút khăn lau nước mắt rồi hôn lên mái tóc con .
=> Nâng niu và gìn giữ tình phụ tử sâu nặng .
- Cứ ân hận sao mình lại đánh con .
- Cưa từng chiếc răng lược thận trọng , tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc . Rồi gò lưng tẩn mẩn khắc từng nét : " Yêu nhớ tặng Thu con của ba ".
- Trước lúc hi sinh không đủ sức trăng trối .đưa tay vào túi móc cây lược đưa cho người bạn .
=> Người cha yêu con đến tận cùng .
2/ Tình người cha:
? Qua tìm hiểu ở trên em cảm nhận được điều gì ở nhân vật anh Sáu ?
Một người cha chịu nhiều thiệt thòi nhưng vô cùng độ lượng và tận tuỵ, vì tình thương con sâu nặng .
Một người cha để suốt đời bé Thu yêu quý và tự hào .
IV/ TỔNG KẾT
? Qua phân tích tác phẩm em hãy cho biết nội dung và nghệ thuật của truyện : " Chiếc lược ngà "
Nội dung : Truyên diễn tả một cách cảm động tình cha con thắm thiết , sâu nặng của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh .

- Nghệ thuật : Cốt truyện chặt chẽ , tình huống bất ngờ, tự nhiên mà hợp lí , xây dựng thành công cử chỉ ,hành động để bộc lộ nội tâm nhân vật .
* Ghi nhớ: SGK/202
V/ LUYỆN TẬP :
? Em cảm nhận được gì về chiến tranh qua truyện " Chiếc lược ngà "
THẤM THÍA NHỮNG MẤT MÁT ĐAU THƯƠNG , ÉO LE MÀ CHIẾN TRANH ĐÃ GÂY RA CHO BAO NGƯỜI , BAO GIA ĐÌNH
Hoạt động nhóm
VI/ HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
+ Chu?n b? ki?m tra ti?ng Vi?t - Ti?t 73
+ H?c b�i cu - N?m n?i dung v� ngh? thu?t truy?n " chi?c lu?c ng� "
TiẾT HỌC KẾT THÚC XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM !