Bài 15. Chiếc lược ngà

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự lớp
Tiết 71 - 72. Văn bản CHIẾC LƯỢC NGÀ
Kiểm Tra Bài Cũ
Câu hỏi

Nêu nội dung của truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”? Vì sao các nhân vật trong truyện không được đặt tên?
Trả lời
* Nội dung
- Truyện ca ngợi những con người lao động bình thường mà tiêu biểu là anh Thanh niên làm công tác khí tượng sống một mình trên đỉnh núi cao.
- Truyện khẳng định vẻ đẹp của người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
* Các nhân vật trong truyện không được đặt tên mà gọi theo giới tính (anh Thanh niên) - gọi theo nghề nghiệp (ông Họa sĩ già, cô Kĩ sư nông nghiệp, bác lái xe...)  Tác giả muốn người đọc liên tưởng những nhân vật tốt đẹp trong truyện không phải chỉ là những cá nhân riêng lẻ mà là số đông  làm tăng sức khái quát của truyện.
Chieác Löôïc Ngaø
Văn bản
BÀI 20
TIẾT 71 - 72
Nguyễn Quang Sáng
I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tác giả
Nguyễn Quang Sáng
Nguyễn Quang Sáng (1932), quê ở Chợ Mới, An Giang.
Từng tham gia kháng chiến. Năm 1954 tập kết ra Bắc, sau đó trở lại miền Nam tiếp tục sáng tác.
Các tác phẩm chính: Con chim vàng (1958), Người quê hương (1958), Mùa gió chướng (1975)… thường nói về đề tài cuộc sống người dân Nam bộ.
Được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật.
2. Tác phẩm
I. GIỚI THIỆU CHUNG
Được sáng tác năm 1966 khi tác giả ở chiến trường Nam bộ.
- Truyện đề cao tình phụ tử thiêng liêng và phản ánh hậu quả chiến tranh đã làm bao gia đình ly tán.
Tóm tắt truyện

Trước khi chuẩn bị đi tập kết, anh Ba cùng anh Sáu về thăm gia đình. Nhưng suốt gần ba ngày đêm ở nhà, bé Thu 8 tuổi, con gái anh Sáu nhất định không chịu nhận anh là ba, mặc dù anh đã tìm hết cách để chứng minh anh là ba của nó. Khi bé nhận ra sự thật thì đã tới lúc chia tay. ở khu căn cứ, anh Sáu dồn hết tình cảm và tâm sức để làm chiếc lược bằng ngà voi dành tặng con gái yêu của mình. Nhưng trong một trận càn, anh đã hi sinh. Trước lúc nhắm mắt, anh còn kịp trao cây lược ngà cho anh Ba - người bạn - với lời hứa sẽ đưa tận tay cho cháu!
I. GIỚI THIỆU CHUNG
3. Bố cục
* Tình huống 1:
Anh Sáu về phép thăm nhà, gần 3 ngày, bé Thu - con anh không nhận anh là ba, đến lúc nhận ra sự thật thì cha con phải chia tay.
Tình huống này có thể chia làm hai đoạn nhỏ:
+ Từ đầu … cũng không muốn bắt nó về: Niềm vui khi gặp con và nỗi thất vọng khi sống bên con.
+ Tiếp theo … từ từ tuột xuống: buổi chia tay đầy cảm động.
* Tình huống 2:
Anh Sáu ở chiến khu làm chiếc lược ngà cho con và hi sinh.
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
1. Thái độ, tâm trạng bé Thu
a. Trước khi nhận cha
Nghe gọi giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạ lùng khi gặp anh Sáu.
Chớp mắt, mặt tái đi, vụt chạy và kêu thét lên…
Sợ hãi trước sự không bình thường của người lạ
- Cương quyết không nhận anh Sáu là cha.
 Cách tả hợp lí, gây xúc động, tò mò muốn biết nguyên nhân ở nơi người đọc
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
b. Những ngày ở bên anh Sáu
Nói trống không, chẳng bao giờ gọi anh Sáu là ba.
Cự tuyệt tình cảm và sự quan tâm, chăm sóc của anh Sáu dành cho.
Ba đánh không khóc, bỏ sang nhà ngoại…
Nhận ra rằng chính vết sẹo quái ác đã chia cắt tình phụ tử.
Thu là một người có bản lĩnh, yêu thương sâu sắc.
 Tình yêu thương máu thịt chỉ dành cho người cha trong ảnh, không dễ dàng chi sẻ cho người tự nhận là cha mình.
1. Thái độ, tâm trạng bé Thu
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
2. Cuộc đoàn viên với cha
- Hành động: vừa kêu vừa chạy xô tới, ôm chặt cổ ba, hôn lên vết sẹo quái ác bên má.
- Thái độ: Vẻ mặt sầm lại, buồn rầu, cái nhìn không ngơ ngác, lạnh lùng, đôi mắt mênh mông bỗng xôn xao.
- Thu dành cho ba tất cả tình yêu thương chân thật, hồn nhiên mạnh mẽ mà sâu sắc.
 Cuộc chia tay đầy bất ngờ, cảm động. Tình cảm bị dồn nén, sự ân hận bùng lên mạnh mẽ, tình cảm cha con thiêng liêng, sâu sắc
- Lời nói: “Không cho ba đi, ba ở nhà với con”… “Ba mua cho con chiếc lược”
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
3. Nhân vật anh Sáu
a. Khi về thăm con
Cái tình của người cha cứ nôn nao, nhớ con da diết.
Thuyền chưa cập bến đã nhảy vọt lên bờ gọi tên con.
 Vui sướng, xúc động vô cùng khi gặp lại con.
b. Những ngày ở bên con
Ngỡ ngàng, thất vọng, không hiểu vì sao.
Muốn nghe tiếng con gọi ba, muốn gần gũi con nhưng không được.
Luôn quan tâm cho con, nhưng bé Thu không cần.
 Nỗi đau của người cha đã tố cáo sâu sắc chiến tranh.
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
- Không dám nhìn con vì sợ.
Quay mặt đi, giấu không cho con thấy mình khóc.
Sung sướng, hạnh phúc nghẹn ngào khi nghe con gái yêu gọi ba.
 Qua bao thử thách, cuối cùng anh Sáu vẫn là người cha hạnh phúc nhất mặc dù chỉ một phút giây ngắn ngủi
3. Nhân vật anh Sáu
c. Giây phút chia tay
d. Khi ở chiến khu
Tìm được chiếc ngà, thận trọng, tỉ mỉ làm lược cho con.
Tẩn mẫn từng nét chữ “Yêu nhớ, tặng Thu con của ba.”
Bị thương không thể nói gì, nhìn người đồng đội rất lâu và nhờ trao chiếc lược cho con rồi mới yên lòng nhắm mắt.
Đến phút cuối đời vẫn dành tình thương cho con.
 Anh Sáu đã ra đi nhưng tình cha con không bao giờ chết.
II. PHÂN TÍCH VĂN BẢN
3. Nhân vật anh Sáu
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
Cách tạo tình huống bất ngờ, hợp lí.
Cốt truyện chặt chẽ, chọn ngôi kể phù hợp, lời kể tự nhiên giản dị.
Ngòi bút miêu tả tâm lí, xây dựng tính cách nhân vật sâu sắc.
2. Nội dung
Tình cảm cha con thắm thiết, cao đẹp, đầy cảm động.
Lên án mạnh mẽ tội ác chiến tranh đã đem đau thương, mất mác đến cho bao con người, bao gia đình.
Câu chuyện còn có ý nghĩa gì?
Thấm thía những đau thương mất mát, những éo le mà chiến tranh đã mang đến cho bao người, bao gia đình.
Nhận xét gì về vai trò của người kể chuyện?
Người kể đứng ngoài câu chuyện, chứng kiến câu chuyện đầy cảm động giữa hai cha con ông sáu. Có những lúc người kể như nhập vào nhân vật, đồng cảm, chia sẻ với nhân vật.Lời kể cũng hết sức khách quan ? Người kể am hiểu tâm lí nhân vật.
Củng Cố
Hướng Dẫn Về Nhà
- Học bài, nắm nội dung văn bản và luyện đọc.
- Chuẩn bị bài :
+ Tiết 73 : Ôn tập Tiếng Việt.
+ Tiết 74 : Kiểm tra Tiếng Việt (45 phút)
- Viết đoạn văn diễn dịch hoặc quy nạp nêu cảm nghĩ về tình thương con sâu nặng của ông Sáu.
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc. Chúc các thầy cô giáo cùng các em học sinh sức khoẻ và thành công trong công việc!
Xin chân thành cảm ơn!