Bài 15. Chiếc lược ngà

Văn bản
CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I- Đọc hiểu văn bản
1. Tác giả

Văn bản chiếc lược ngà được sáng tác trong thời điểm nào ?
2. Tác phẩm
Chiếc lược ngà sáng tác vào năm 1966.
Thời điểm này ở Miền Nam cuộc kháng chiến chống Mĩ diễn ra ác liệt .Từ đó, nó tạo ra bao tình cảnh éo le ,đau thương cho bao người dân Miền Nam.

Haõy toùm taét vaên baûn ?
3. Toùm taét vaên baûn
OÂng Saùu xa nhaø ñi khaùng chieán. Maõi ñeán khi con gaùi leân taùm tuoåi, oâng môùi coù dòp veà thaêm nhaø , thaêm con. Beù Thu khoâng nhaän ra ba vì veát seïo treân maët laøm ba em khoâng coøn gioáng vôùi ngöôøi trong böùc aûnh chuïp maø Thu ñaõ bieát.
Em đã đối xử với Ba như người xa lạ. Đến lúc Thu nhận ra Ba, tình cha con thức dậy mãnh liệt trong em , thì đã đến lúc Ông Sáu đã ra đi. Ở khu căn cứ , người cha dồn hết tình cảm yêu quý , thương nhớ đứa con vào việc làm chiếc lược bằng ngà voi để tặng cô con gái bé bỏng. Trước lúc nhắm mắt, ông Sáu còn kịp gửi cây lược lại cho người bạn đó là Bác ba.
Thảo luận tổ:
Đọan trích có bao nhiêu tình huống ?
Tình huống nào đã bộc lộ sâu sắc và cảm động nhất về tình cha con của ông Sáu và bé Thu ?
4. Tình huoáng truyeän:
Hai tình huoáng chính.
II- Phaân tích
1. Dieãn bieán taâm lí vaø tình caûm cuûa beù Thu trong laàn gaëp cha veà thaêm nhaø.
H: Tìm nhöõng chi tieát cho thaáy thaùi ñoä vaø haønh ñoäng cuûa beù Thu tröôùc khi nhaän ra oâng Saùu laø cha ?
H: Em coù nhaän xeùt gì veà ngheä thuaät mieâu taû taâm lí nhaân vaät vaø tính caùch nhaân vaät ?
Phản ứng của bé Thu hoàn toàn tự nhiên trong hoàn cảnh chiến tranh ,xa cách lâu năm , anh Sáu lại khác so với trong hình.
Trong cái cứng đầu của bé Thu có chứa ẩn sự kiêu hãnh của trẻ thơ .
Đây là sự thành công của tác giả khi miêu tả hành động và thái độ của đứa bé.
H : Trước lúc lên đường ,trở về đơn vị , anh Sáu đã được đón nhận một sự vui mừng không sao tả hết , đó là gì ?
H : Bé Thu biết anh Sáu thật là ba mình là nhờ vào ai ?
H : Tìm những chi tiết miêu tả thái độ , hành động của Thu trước khi anh Sáu lên đường ?
Vâng , trong giờ phút chia tay ấy ,tình cha con bấy lâu nay bé Thu khao khát , anh Sáu thì mong chờ mới được đón nhận ,sum vầy . Ôi chiến tranh đã làm vỡ tất cả rồi Thu ơi, Ba phải vì Tổ quốc , Ba thương con nhứt, ba sẽ về với con.
Để xoa dịu cơn khát được Ba ở bên cạnh , ba thương yêu vỗ về .
Anh S áu hứa với con điều gì ?
2. Tình cha con sâu nặng:
Thảo luận nhóm nhỏ: 3HS
Ở chiến trường, tình cảm của anh Sáu dành cho con thể hiện qua chi tiết , sự việc nào ?

Tình cha con sâu nặng của anh Sáu vô bờ bến, được thể hiện từ lúc : bảo vợ đưa con vào thăm , nôn nao khi xuồng chưa cập bến ,vội bước lên bờ kêu to, để trứng cá, ân hận vì đánh con, làm chiếc lược:cưa từng chiếc răng lược.
Tổ chức trò chơi: Chia 4 nhóm ,mỗi nhóm cử hai đại diện lên bảng.Sắp xếp những từ cho sau đây theo trật tự , đúng với dòng chữ mà anh Sáu khắc trên chiếc lược ?
Ba , Thu ,con , tặng , nhớ , yêu , của.
YÊU NHỚ TẶNG THU CON CỦA BA

H : Chiếc lược ngà có giá trị như thế nào đối với anh Sáu cũng như bé Thu ?
Chiếc lược ngà cho ta thấy nổi đau thương mất mát , éo le mà chiến tranh mang đến cho bao con người ,bao gia đình .Mà điển hình là gia đình anh Sáu.
Trả lời trắc nghiệm :
Thu nhận chiếc lược mà ba đã mài công làm tặng khi nào ?
a- Hơn mười năm sau.
b- Thu là cô nữ giao liên.
c- Ba đã mất.
d- Cả 3 câu trên.
Đáp án : Câu d.
III- Tổng kết
H: Nêu những nét khái quát về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm ?
Đoạn trích Chiếc lược ngà đã đạt được giá trị nhân văn sâu sắc về nội dung và phương thức biểu đạt. Nó gây xúc động lâu bền trong lòng người đọc. Đấy chính là sự thành công của Nguyễn Quang Sáng - nhà văn của Nam Bộ.
Củng cố
Trước khi Thu nhận ra Ông Sáu :
- Anh sáu định ôm hôn con . Bé Thu hốt hoảng , tái mặt bỏ chạy , thét lên .
? Sợ hãi và xa cách .
- Mẹ bảo mời ba vô ăn cơm - Thu nói trổng không chịu gọi ba , không nhờ ba chắc nước cơm .
? ương ngạnh bất cần .
b. Thái độ hành động khi nhận ba
+ Thái độ : Khuôn mặt sầm lại , đôi mắt mênh mông .
+ Gọi thét "Ba" chạy đến ôm chầm bíu chặt không muốn rời .
? Sự thay đổi đột ngột độc lập với thái độ trước (nghi ngờ về cha được giải toả , ân hận , hối tiếc , tình yêu nổi nhớ mong bùng ra mạnh mẽ , hối hả , cuống quýt ...)
? Cô bé có một tình cảm thật sâu sắc mạnh mẽ , cá tính cứng cỏi nhưng rất hồn nhiên ngây thơ ,- Nhà thơ rất hiểu tâm lý trẻ thơ .
2. Tình cha con , sâu nặng ở ông Sáu
- Ông sáu háo hức muốn ôm con vào lòng , suốt ngày quanh quẫn bên con .
- Ở chiến khu : Hối hận vì đã đánh con , làm cây lược tỉ mỉ kì công và hy sinh không kịp trao cho con .
? Thấm thía những mất mát đau thương éo le mà chiến tranh mang đã đến cho bao gia đình .
III. Tổng kết :
- Nghệ thuật Xây dựng tình huống bất ngờ , miêu tả tâm lý đặc sắc - tính cách đặc biệt của bé Thu .
- Nội dung câu chuyện cảm động về tình cha con trong thời chiến tranh .