Bài 15. Chiếc lược ngà

Phòng gd & đt chương mỹ - Trường thcs hoà chính
Ngöõ Vaên 9
Vũ Thị Hạnh
Kiểm tra bài cũ
Trong truyện ngắn "Chiếc lược ngà", ai là nhân vật chính ?
A
Bác Ba.
B
Mẹ bé Thu.
C
Ông Sáu và Bé Thu.
Tiết 72
Văn Bản
Chiếc
Lược
Ngà
- Nguyễn Quang Sáng -
( Tiết 2)
b. Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha:
- Sáng hôm sau, bà con bên nội, bên ngoại đến rất đông. Cả Con bé cũng theo ngoại nó về. Anh Sáu phải lo tiếp khách, anh như không chú ý đến con nữa. còn chị Sáu thì vẫn lo chuẩn bị đồ đạc cho chồng, chị lo xếp từng chiếc áo, gói gém đồ đạc vụn vặt vào cái túi nhỏ, chị cứ lúi húi bên chiếc ba lô. Con bé như bị bỏ rơi, lúc đứng vào góc nhà, lúc đứng tựa của và cứ nhìn mọi người đang vây quanh ba nó. vẻ mặt của nó có cái gì hơi khác, nó không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có nữa, vẻ mặt nó sầm lại buồn rầu, cái vẻ buồn trên gương mặt ngây thơ của con bé trông rất dễ thương. Với đôi mi dài uốn cong, và như không bao giờ chớp, đôi mắt nó như to hơn, cái nhìn của nó không ngơ ngác, không lạ lùng, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa..
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
Văn bản
Tại sao tác giả chú ý miêu tả vẻ mặt và đôi mắt của bé Thu ?
Vì nó biểu thị tâm trạng và thái độ khác lạ, một điều khác lạ sắp đến với bé Thu
b. Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha:
- Thôi ! Ba đi nghe con ! - Anh Sáu khe khẽ nói .
Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. Nhưng thật lạ lùng, đến lúc ấy, tình cha con như bỗng nổi dậy trong người nó, trong lúc không ai ngờ đến thị nó bỗng kêu thét lên:
- Ba..a..a..ba !
Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật sót xa. đó là tiếng "ba" mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng "ba" như vỡ tung ra từ đáy lòng nó, nó vừa kêu vừa chạy xô tới, nhanh như một con sóc, nó chạy thót lên và dang hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. Tôi thấy làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên.
Nó vừa ôm chặt lấy cổ ba nó vùa nói trong tiếng khóc:
- Ba! Không cho ba đi nữa ! Ba ở nhà với con !
Ba nó bế nó lên. Nó hôn ba nó cùng khắp. Nó hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài ben má của ba nó nữa.
? Em có suy nghĩ gì về sự thay đổi thái độ và hành động đó của bé Thu?
? Tại sao thái độ và hành động của bé Thu lại thay đổi như vậy?
- Vì những thắc mắc và nghi ngờ trong em được giải toả.
? Ai lµ ng­êi gióp em gi¶i to¶ mèi nghi ngê?
- Trong đêm trở về nhà bà ngoại, bé Thu đã được bà giải thích về vết thẹo trên khuôn mặt của ba nó ( ba nó đi đánh Tây bị Tây nó bắn bị thương )
? Khi những nghi ngờ được giải toả, bé Thu đã có tâm trạng gì?
Bà hỏi:-Ba không giống cái hình ba chụp với với má.
- Sao không giống, đi lâu, ba con già hơn trước thôi.
Cũng không phải già, mặt ba con không có cái thẹo trên mặt như vậy.
à ra vậy, bây giờ bà mới biết. Té ra nó không nhận ba nó vì cái vết thẹo, và bà cho nó biết, ba nó đi đánh Tây bị tây bắn bị thương - bà nhắc lại tội ác mấy thằng Tây ở đồn đầu vàm cho nó nhớ. Nghe bà kể nó nằm im, lăn lộn và thỉnh thoảng lại thở dài như người lớn. Sáng hôm sau, nó lại bảo ngoại đưa nó về. Nó vừa nhận ra thì ba nó đã đến lúc phải đi rồi.
Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của bé Thu ?
?Theo em đây có
phải là điều bình
thường với một
đứa trẻ không?
Rất đúng với trẻ nhỏ
khi mắc lỗi rất lo
lắng, băn khoăn ..
=>Tâm trạng ân hận, hối tiếc.
sss
? Em hãy so sánh
thái độ và hành động
của bé Thu lúc này
với lúc trước khi
chưa nhận ra cha?
Hành động của bé Thu
- Lúc trước: bướng bỉnh, ngang bướng, nhất định không chịu nhận ba.
Sau này: Ân hận và hối tiếc, tình yêu và nỗi mong nhớ mong người cha bị dồn nén bùng ra thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt.
* Tình cảm: Mạnh mẽ,nồng nhiệt.
=> Không kìm được xúc động và không muốn cho con thấy mình khóc, anh Sáu một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt, rồi hôn lên tóc con và nói ba đi rồi ba sẽ về với con.
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
Văn bản
Cảnh tượng ấy
đã tác động
đến mọi người
như thế nào ?
- Bà con xung quanh không cầm được nước mắt.
- Còn người kể - bác Ba - bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm lấy trái tim của mình.
Qua hành động
của bé Thu, tác
giả đã khắc hoạ
nét tính cách gì
của nhân vật
này?
Em có nhận
xét gì về
cách thuật, kể
của tác giả ?
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. T×nh c¶m cña mét ng­êi cha:
2. Tình cảm của một người cha:
Văn bản
Tiết 72::
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
Khi về thăm nhà sau 8 năm xa cách, ông Sáu đã có tâm trạng gì ? Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng của ông?
- Sắp được gặp con:
+ Nôn nao trong lòng.
+ Vui mừng không
ghìm nổi xúc động.
- Không chờ xuồng cập bến, anh nhún chân...gọi to: Thu! Con....
- Sắp được gặp con:
+ Nôn nao trong lòng.
+ Vui mừng không ghìm nổi xúc động.
Văn bản
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
? Điều đó cho thấy anh đã dành tình cảm cho con như thế nào?
- Sắp được gặp con:
+ Nôn nao trong lòng.
+ Vui mừng không ghìm nổi xúc động.
Văn bản
? Với lòng mong
nhớ, ông hi
vọng điều gì
ở con?
- Anh mong con sẽ chạy xô vào lòng, sẽ ôm chặt lấy anh và cất tiếng gọi " ba ". Nhưng điều anh mong đợi đã không trở thành hiện thực, khi nghe anh gọi bé Thu đã vô cùng thấy lạ, rồi vụt chạy.
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
? Khi thấy con sợ hãi bỏ chạy ông Sáu có tâm trạng và thái độ gì?
- Sắp được gặp con:
+ Nôn nao trong lòng.
+ Vui mừng không ghìm nổi xúc động.
- Khi con bỏ chạy: Ngạc nhiên, hụt hẫng, rất buồn.
Văn bản
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
? Trong mấy ngàyphép ở nhà ông Sáu đã làm gì để được gần con?
- Trong mấy ngày phép:
+ Tìm cách làm thân
+ Anh lúc nào cũng vỗ về con >< con bé càng đẩy ra.
+ Anh mong được nghe tiếng "ba" của con bé >< con bé chẳng bao giờ chịu gọi, nó nói trổng

Văn bản
Những lúc đó,
ông Sáu có
hành động,
tâm trạng
như thế nào?
Anh vừa khe khẽ
lắc đầuvừa cười.
Có lẽ vì khổ tâm
đến nỗi không
khóc được,nên anh
phải cười vậy thôi.

Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
Văn bản
Trong bữa cơm,
khi bé Thu hất
tung cái trứng cá ra khỏi
bát, ông Sáu
có thái độ gì?
Giận quá không kịp suy nghĩ, anh vung tay đánh vào mông nó và hét lên:

- Sao mày cứng đầu quá vậy, hả?
Hành động của đánh
con của ông Sáu
thể hiện điều gì?
Do người cha nóng giận,
không kìm chế được.
B. Đấy là cách dạy trẻ hư.
C. Do tình yêu thương của
người cha trở nên
bất lực.
? Trong lúc chia tay, tâm trạng của ông Sáu như thế nào ?
- Lúc chia tay:
+ Đau khổ, bất lực chào con ra đi.
+ Sung sướng, cảm động hạnh phúc trước tình cảm mạnh mẽ của con.
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
? Khi trở lại chiến trường, ông Sáu mang tâm trạng gì?
- Khi trở lại chiến trường: Luôn day dứt, ân hận vì đã đánh con.
- Khi trở lại chiến trường: Luôn day dứt, ân hận vì đã đánh con.
? Lời dặn của đứa con: " Ba về, ba mua cho con 1 cây lược nghe ba " đã thúc đẩy ông Sáu làm điều gì cho con?
- Quyết định làm 1 chiếc lược ngà cho con.
- Quyết định làm 1 chiếc lược ngà cho con.
Văn bản
? Khi ông Sáu
kiếm được 1
khúc ngà ông
Sáu có thái
độ gì?
Vô cùng sung sướng, vui mừng, đưa lên khoe,
mặt anh hớn hở như một đứa trẻ được quà.
? Ông Sáu đã
làm chiếc lược
ngà đó như thế
nào?
-> Dành hết tâm trí, công sức
vào việc làm cây lược:
+ Cưa từng chiếc răng.thận trọng,
tỉ mỉ như người thợ bạc.
+ Gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét:
Yêu nhớ tặng Thu của ba.
? Vì sao ông
Sáu lại dồn
hết cả tâm trí vào
việc làm chiếc
lược ngà này?
Từ mong ước rất đỗi giản dị của con trong
giây phút từ biệt đã thôi thúc anh làm chiếc
lược ngà. Ngà voi là thứ quý hiếm, ông mong
muốn chiếc lược của con được làm từ thứ quý
giá đó. Ông cũng muốn tự tay mình làm cho
con vì chiếc lược là mong ước đầu tiên và cũng
là duynhất anh có thể làm cho con vào lúc này.
- Nơi rừng sâu, tất cả nỗi nhớ, tình thương yêu con của ông dồn cả vào công việc ấy, chiếc lược ấy. Người cha nâng niu chiếc lược ngà, ngắm nghía nó, mài lên tóc cho cây lược thêm bóng thêm mượt, " Cây lược ngà ấy chưa trải được mái tóc của con, nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của anh ". Chiếc lược ngà như là biểu tượng của tình thương yêu chăm sóc của người cha dành cho con gái.
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha:
? Thế rồi tình cảnh đau thương đã đến với ông Sáu, điều gì đã xảy ra?
- Ông Sáu đã hi sinh ngoài chiến trận khi chưa kịp trao cho con chiếc lược.
? Trong giờ phút cuối cùng, ông Sáu đã kịp làm gì?đó có phải là lời trăng trối không?
Văn bản
Thế là người cha ấy đã hi sinh. Nhưng "hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được". Không còn đủ sức trăng trối điều gì, tất cả tàn lực cuối cùng chỉ còn cho anh làm một việc " đưa tay vào túi móc cái lược đưa cho người bạn chiến đấu thân thiết và cứ nhìn bạn hồi lâu ". Nhưng đó là điều trăng trối không lời, nó rõ ràng và thiêng liêng hơn cả một lời di chúc. Bởi đó là sự uỷ thác, là ước nguyện cuối cùng của người bạn thân: Ước nguyện của tình phụ tử. Chính vì lẽ đó mà ông Ba luôn đau đáu một điều nhất định phải trao tận tay cho bé Thu chiếc lược đó
Từ đó em có cảm
nhận gì về tình cảm ông Sáu
dành cho bé Thu? Qua đó
giúp cho em có thái độ
như thế nào với
người thân trong
gia đình?
Theo em nghĩ chiếc lược ngà của người cha sẽ được người con đón nhận như thế nào?
Hình ảnh cây lược ngà là một minh chứng cho tình cha con sâu nặng trong chiến tranh. Nhưng đồng thời nó gợi đến cho ta những cảnh ngộ gì?
Gợi những nỗi mất mát đau thương,
những cảnh ngộ éo le của chiến tranh
mà đế quốc Mĩ gây ra cho bao nhiêu
Con ngưòi và bao gia đình Việt Nam.
Hậu quả của chiến tranh là một vết
thương lớn đến nay chưa thể hàn
gắn hết
Vậy từ đó em cần có
thái độ gì?Văn bản nào
đã đề cập đến vấn đề này?
Em có nhận xét gì về cốt truyện ?
1-Nghệ thuật
- Cốt truyện khá chặt chẽ, có những yếu tố bất ngờ nhưng hợp lí.
? Truyện kể được kể theo lời của ai? Việc lựa chọn như vậy có tác dụng gì?
- Lựa chọn NV kể phù hợp.
- Người kể là bác Ba - người bạn thân của ông Sáu đã bộc lộ một sự đồng cảm và xúc động thực sự khi kể lại câu chuyện này. Có lẽ, không ai am hiểu nhau hơn những người đồng đội, gần nhau hơn những người đồng đội. Đồng thời bác ba chính là người chứng kiến toàn bộ câu chuyện nên có tính khách quan.
Câu chuyện về Chiếc lược ngà có ý nghĩa gì?
- Ca ngợi tình cảm cha con thiêng liêng, sâu nặng ở người càn bộ cách mạng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Khẳng định tính chính nghĩa của cuộc kháng chiến chống Mĩ.
- Lên án kẻ thù gây bao đau thương mất mát cho con người, bao gia đình VN.
2 Nội dung.
III- Tổng kết
IV-Luyện tập
? Hãy đánh dấu (x) vào chi tiết mà em cho là đúng với thái độ và hành động của bé Thu
X
X
X
X
Đoạn trích Chiếc lược ngà đã đạt được giá trị sâu sắc cả về nội dung và hình thức biểu đạt. Hình tượng chiếc lược ngà và câu chuyện cảm động giữa hai cha con người cán bộ cách mạng sẽ còn gây được xúc động lâu bền trong lòng người đọc.
Tiết 72:
( Tiết 2)
- Nguyễn Quang Sáng -
I. Giới thiệu chung.
ii. Tìm hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm lí và hành động của bé Thu.
2. Tình cảm của một người cha.
III- Nghệ thuật.
1- Nội dung.
2-ý nghĩa.
* Ghi nhớ (SGK - tr.202)
IV- Luyện tập.
Văn bản
Chân thành cảm ơn
Các thầy cô giáo đã quan tâm theo dõi !