Bài 15. Chiếc lược ngà

Giáo viên: Nguyễn Thị Minh Loan




Học sinh Lớp 9a,b
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Vì sao tất cả các nhân vật trong truyện Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), kể cả nhân vật chính, đều không được đặt tên riêng?
? Nêu giá trị nghệ thuật và nội dung nổi bật của đoạn trích Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)?
Tác giả muốn người đọc liên tưởng : những nhân vật tốt đẹp trong truyện không phải chỉ là những cá nhân riêng lẻ mà là số đông ? tăng sức khái quát.
Nghệ thuật : Xây dựng tình huống hợp lí; kể chuyện tự nhiên; kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận .
Nội dung :
+ Khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, tiêu biểu là anh thanh niên.
+ Khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
Tiết 71-72:
Chiếc lược ngà
Nguyễn quang sáng
I. Tìm hiểu chung
- Nguyễn Quang Sáng (1932) - Quê: Chợ Mới - An Giang. - Thường viết về cuộc sống con người Nam Bộ trong 2 cuộc kháng chiến.
- Tác phẩm được viết khi tác giả đang hoạt động ở chiến trường Nam Bộ (1966)
- Đoạn trích nằm ở phần giữa của truyện.
1. Tác giả- tác phẩm
* T¸c gi¶
* Tác phẩm
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
I . Tìm hiểu chung
2. Đọc - Tóm tắt:
3. Bố cục:
- Tình huống 1: Hai cha con anh Sáu gặp nhau sau 8 năm xa cách.
- Tình huống 2: Anh Sáu ở chiến khu làm chiếc lược ngà cho con gái và hy sinh.
Tình huống bất ngờ nhưng hợp lý.
Cảnh ông Sáu về thăm nhà
Cảnh những ngày sau đó
Cảnh chia tay xúc động
Cảnh ông Sáu ở chiến khu.
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
1. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Bé Thu đã có phản ứng gì khi nghe anh Sáu gọi tên ?
Khi anh Sáu đến gần thì bé Thu có hành động gì ?
Từ đó cho thấy thái độ của bé Thu như thế nào ?
Trong những ngày sau đó, béThu đã có những lời nói và hành động gì ?
I. Tìm hiểu chung
II . Tìm hiểu chi tiết
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
Cách nói này được dùng trong quan hệ nào ?
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Nói như vậy, bé Thu muốn chứng tỏ điều gì với mọi người?
Không chấp nhận anh Sáu là ba
Trong bữa cơm bé Thu đã có phản ứng gì?
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Phản ứng đó cho thấy thái độ của bé Thu đối với anh Sáu như thế nào?
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
1. Nhân vật bé Thu:
I. Tìm hiểu chung
II . Tìm hiểu chi tiết
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
1. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Không chấp nhận anh Sáu là ba
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
Phản ứng cự tuyệt của bé Thu có phải là dấu hiệu của đứa trẻ hư không? Vì sao?
Có ý kiến cho rằng: Khi hất tung cái trứng cá ra khỏi bát cơm, khi bị đánh mắng... chèo xuồng về bà ngoại là lúc bé Thu bày tỏ tình yêu thương mãnh liệt và tức tưởi đối với ba mình. ý kiến của em như thế nào?
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
1. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Không chấp nhân anh Sáu là ba
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
Khi chia tay anh Sáu vẻ mặt bé Thu được miêu tả qua những chi tiết nào?
- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa
Khi nghe anh Sáu bảo: Thôi! Ba đi nghe con. Bé Thu đã có phản ứng gì?
- Nó kêu thét lên: Ba
- Nhanh như con sóc chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc
- Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó
Tiết 71-72: Chiếc lược ngà
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
1. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Không chấp nhân anh Sáu là ba
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa
- Nó kêu thét lên: Ba
- Nhanh như con sóc chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc
- Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó
Từ đó cho thấy tình cảm của bé Thu đối với anh Sáu như thế nào?
Tình yêu thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt .
Em hãy nhận xét về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật bé Thu trong đoạn trích?
- Miêu tả dáng vẻ, lời nói, cử chỉ để bộc lộ nội tâm
Vậy có thể khái quát như thế nào về tính cách của bé Thu?
Hồn nhiên, chân thật trong tình cảm, mãnh liệt, dứt khoát trong tình yêu thương
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
1. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Không chấp nhân anh Sáu là ba
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa
- Nó kêu thét lên: Ba.
- Nhanh như một con sóc chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc
- Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó
Tình yêu thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt
- Miêu tả dáng vẻ, lời nói, cử chỉ để bộc lộ nội tâm
Hồn nhiên, chân thật trong tình cảm, mãnh liệt, dứt khoát trong tình yêu thương
2. Nhân vật anh Sáu:
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
2.Nhân vật anh Sáu:
- Thu! Con.
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
Khi gặp lại con anh Sáu có lời nói và hành động gì?
Những cử chỉ đó thể hiện tâm trạng của anh như thế nào?
Vui sướng, khao khát, vồ vập
Khi bị con từ chối hình ảnh anh Sáu được miêu tả như thế nào?
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gẫy
Từ đó cho thấy tâm trạng của anh như thế nào?
Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng
Trong buổi chia tay anh Sáu đã có thái độ như thế nào đối với bé Thu?
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt...
Thái độ đó cho thấy tình cảm của anh đối với con như thế nào?
Tình yêu thương, độ lượng xen lẫn niềm hạnh phúc của một người cha.
Khi trở về chiến khu anh Sáu mang theo tâm trạng gì ?
Ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
2.Nhân vật anh Sáu:
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gẫy
Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt...
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Thu! Con.
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
Vui sướng, khao khát, vồ vập
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gẫy
Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt...
Anh đã quyết định làm gì để giữ lời hứa với con, và anh đã làm như thế nào?
Tình yêu thương, độ lượng, xen lẫn niềm hạnh phúc của một người cha.
Chiếc lược có ý nghĩa như thế nào đối với anh Sáu?
- Ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
- Tự mình cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ...
Nó thể hiện tình cảm gì của anh?
Tình cảm yêu mến nhớ thương của người cha đối với con.
Trước khi hy sinh anh Sáu làm gì? Hành động đó có ý nghĩa như thế nào?
- Đưa tay vào túi móc cây lược...
Tình yêu thương con đến tận cùng của một người cha.
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Thu! Con.
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
Vui sướng, khao khát, vồ vập
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gẫy
Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt...
Tình yêu thương, độ lượng, xen lẫn niềm hạnh phúc của một người cha.
- Ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
- Tự mình cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ...
Tình cảm yêu mến nhớ thương của người cha đối với con.
Chi tiết cuối này gợi cho các em cảm xúc gì? Từ đó truyện còn có giá trị hiện thực nào khác?
- Đưa tay vào túi móc cây lược...
Tình yêu thương con đến tận cùng của một người cha.
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
- Nghe gọi con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạnh lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên...
2. Nhân vật bé Thu:
Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!...
Không chấp nhân anh Sáu là ba
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó -> Lấy đũa hất ra, cơm văng tung toé
Bướng bỉnh, cự tuyệt một cách quyết liệt trước tình cảm của anh Sáu
- Bị đánh -> Nhảy xuống xuồng sang bà ngoại khóc
- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa
- Nó kêu thét lên: Ba
- Nhanh như một con sóc chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc
- Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó
Tình yêu thật mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt
- Miêu tả dáng vẻ, lời nói, cử chỉ để bộc lộ nội tâm
Hồn nhiên, chân thật trong tình cảm, mãnh liệt, dứt khoát trong tình yêu thương
Chiếc lược ngà
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
2. Nhân vật anh Sáu:
- Thu! Con.
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
Vui sướng, khao khát, vồ vập
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gẫy
Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
- Vừa ôm con, vừa lau nước mắt...
Tình yêu thương, độ lượng xen lẫn niềm hạnh phúc của một người cha.
Ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
- Tự mình cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ...
Tình cảm yêu mến nhớ thương của người cha đối với con.
- Đưa tay vào túi móc cây lược...
Tình yêu thương con đến tận cùng của một người cha.
iiI. T?NG K?T
Đọc “Chiếc lược ngà”, em cảm nhận được vẻ đẹp nào của tình cha con bé Thu. Từ đó, giá trị tình cảm nào của con người được khẳng định trong chiến tranh?
1. Nội dung:
- Truyện ca ngợi tình cha con thiêng liêng, sâu nặng, bền chặt dù trong hoàn cảnh éo le.
- Trong chiến tranh, những giá trị tình cảm của con người càng trở nên thắm thiết, bền chặt.
2. Nghệ thuật:
- Cách kể chuyện tự nhiên, giản dị, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt. Nhập vai nhân vật “tôi” để kể.
- Xây dựng tình huống truyện bất ngờ, hợp lí và hấp dẫn.
Để thể hiện các nhân vật và thái độ của mình, nhà văn đã có cách kể chuyện như thế nào? Cách tạo tình huống ra sao?
Tiết 71, 72
Chiếc lược ngà
chiếc lược ngà
IV. LUY?N T?P
Bài tập 1: Hãy điền những từ thích hợp sau vào chỗ trống trong đoạn văn để có được một lời nhận xét hoàn chỉnh về truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng?
1966
cuộc chiến đấu
tình cảm
tình cha con
“…Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” được viết năm , khi cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước đang diễn ra ác liệt. Nhưng Nguyễn Quang Sáng không viết về sinh tử với kẻ thù mà ông viết về một trong những thiêng liêng nhất trên đời nay: .Tình cảm ấy được thể hiện trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh nên càng và thấm thía.”
cảm động
………
…………………
…………
……………
……………
1966
cuộc chiến đấu
tình cảm
tình cha con
cảm động
Tiết 71, 72
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B ẫ T H U
N G Ư Ờ I K Ể C H U Y Ệ N
ễ N G S � U
V Ế T T H Ẹ O
B � C B A
C H I ? N K H U
C H I Ế N T R A N H
D U N G C ? M
C Ô G I A O L I Ê N
C H I ? C L U ? C N G �
1. Ô chữ gồm 5 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà”
2. Ô chữ gồm 13 chữ cái: Bác Ba (người bạn chiến đấu của ông Sáu) trong đoạn trích đóng vai trò là người…..
3. Ô chữ gồm 6 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà”
4. Ô chữ gồm 7 chữ cái: Đây là một nguyên nhân dẫn đến bé Thu không nhận ra ông Sáu là ba mình.
5. Ô chữ gồm 5 chữ cái: Đây là một nhân vật trong đoạn trích “Chiếc lược ngà”
6. Ô chữ gồm 8 chữ cái: Đây là nơi mà ông Sáu đã trở lại sau khi có chuyến về thăm nhà.
7. Ô chữ gồm 10 chữ cái: Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến cảnh cha con ông Sáu không nhận ra nhau.
8. Ô chữ gồm 7 chữ cái: Đây là một trong những phẩm chất của người chiến sĩ. Sau này khi trở thành người liên lạc bé Thu cũng là người như thế.
9. Ô chữ gồm 10 chữ cái: Khi lớn lên bé Thu đã làm gì?
10. Ô chữ gồm 12 chữ cái: Đây là kỉ vật mà ông Sáu nhờ người đồng đội trao tặng lại cho con.
Củng cố
Xin chân thành cảm ơn