Bài 15. Chiếc lược ngà

Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng
Văn bản
Chiếc lược ngà
Tiết 71
(Trích trong truyện "Chiếc lược ngà"
của Nguyễn Quang Sáng )
Nguyễn Quang Sáng
CHIẾC LƯỢC NGÀ
Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
Tác giả:
- Là nhà văn Nam Bộ
-Viết nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch bản phim.
-Hầu như chỉ viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến và khi hoà bình.
2. Tác phẩm:
-Truyện ngắn được viết năm 1966
-Được đưa vào tập truyện cùng tên
-Đoạn trích thuộc phần giữa của truyện thể hiện tình cha con của ông Sáu & bé Thu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.
* Kể tóm tắt nội dung đoạn trích
Ông Sáu về thăm gia đình. Bé Thu không nhận ba vì vết thẹo trên mặt.
Thu nhận ra ba cũng là lúc ông Sáu phải ra đi.
Ông Sáu dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược ngà
Trước lúc hi sinh, ông còn kịp đưa cây lược cho người bạn
Tình huống truyện
Tình huống 1
Tình huống 2
Tình huống 3
Hai cha con gặp nhau
sau 8 năm xa cách
ở khu căn cứ
Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa người
kể chuyện (bác Ba) với Thu
Bé Thu nhận
cha thì ông Sáu
phải lên đường
Bé Thu không
nhận cha
Tình cảm sâu sắc,
mãnh liệt của
Thu với cha
Giá trị nhân văn sâu sắc của
tác phẩm
Tình cảm sâu sắc của
người cha với con
Tình cha con sâu nặng trong
hoàn cảnh éo le của chiến tranh
Ông Sáu làm chiếc lược
ngà để tặng con nhưng
hi sinh chưa kịp trao
Bác Ba trao
cho Thu
chiếc lược ngà
Bé Thu đã
trở thành cô
Thu giao liên
Tình cảm giống
như tình cha con
nảy nở
2. Diễn biến tâm lí của các nhân vật:
b. Nhân vật ông Sáu:
? Diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Sáu được nhà văn miêu tả như thế nào?
(Khi nhìn thấy con, hai ngày sau, lúc chia tay lên đường)
Yêu cầu: Thảo luận nhóm 8 người, chia làm 3 nhóm mỗi nhóm làm một ý
Thời gian :3 phút
Trình bày ra bảng phụ
* -Nôn nao trong người
-Nhún chân nhảy thót lên
-Bước vội vàng những bước dài, kêu to: Thu!Con!
-Vừa bước vừa khom người đưa tay đón chờ con.
=> Ông Sáu khao khát được gặp con.

*-Đứng sững lại, nhìn theo con
-Đau đớn, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy.
=> hụt hẫng , đau đớn .
*- Suốt ngày anh chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con.
- Nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười
- Gắp cho con cái trứng cá.
Đánh con.
=> Gần gũi, vỗ về yêu thương con.
*- Muốn ôm hôn con nhưng lại sợ nó giẫy lên bỏ chạy.
- Chỉ đứng nhìn nó -đôi mắt trìu mến lẫn buồn rầu.
Chào con: "Thôi! Ba đi nghe con!"
=> Buồn rầu, tuyệt vọng.
*- Xúc động, khóc, lau nước mắt
- Hôn con
Hứa mua cho con chiếc lược ngà.
=> Hạnh phúc tràn đầy
-Nhớ con
-Ân hận, khổ tâm giày vò vì đã đánh con
-Hớn hở như đứa trẻ khi tìm đưược khúc ngà voi.
-Thận trọng, tỉ mỉ cố công cưa từng chiếc răng lược
-Gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét : " Yêu nhớ tặng Thu con."
=> -Ân hận, khổ tâm
-Tự tay làm chiếc lược ngà
?Thái độ và hành động của bé Thu khi
gặp ông Sáu ra sao?
-Giật mình, ngơ ngác, lạ lùng
-Chớp mắt nhìn
-Mặt tái đi,vụt chạy, kêu thét lên: "Má! Má!"
->Ngỡ ngàng,ngờ vực, sợ hãi
b. Nhân vật bé Thu:
?Mấy ngày sau,diễn biến tâm trạng và hành
động của bé Thu với ông Sáu như thế nào?
-Thì má cứ kêu đi!
-Vô ăn cơm!
-Cơm chín rồi.
-Con kêu rồi mà người ta không nghe.
-Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!
-Cơm sôi rồi, nhão bây giờ.
-Tự chắt nước cơm, lẩm bẩm.
->Nhất định không chịu gọi ba, nói trống không,
lạnh lùng, xa cách, gan lì.
-Hất cái trứng cá
-Ngồi im, đầu cúi gằm xuống
-Gắp lại cái trứng cá, lặng lẽ đứng dậy
-Bỏ sang nhà ngoại, cố ý khua dây xuồng.
->Phản ứng quyết liệt, bất cần, ương ngạnh
Yêu cầu : Thảo luận nhóm
Thời gian: 2 phút
Hình thức: Nhóm 4 người
Trình bày ra bảng phụ
? Có người cho rằng sự ương ngạnh của Thu thật đáng trách. ý kiến của em thế nào? Vì sao em có ý kiến như vậy?
+Tình huống
+ Phản ứng tâm lý tự nhiên, tất yếu
Nguyên nhân:
-Khách quan: Chiến tranh:
+Hai cha con phải xa nhau khi bé Thu còn nhỏ.
+ Ông Sáu bị thương, mặt có vết sẹo.
-Chủ quan: Thu
chụp chung với má. Người ba đó thật đẹp chứ không có vết sẹo như ông Sáu.
kịch tính-cao trào-thắt nút
yêu kính, tôn thờ người ba trong ảnh
? Diễn biến tâm lí của bé Thu khi ông Sáu lên đường được nhà văn miêu tả ra sao?Em có nhận xét gì về cách miêu tả đó?
-Vẻ mặt hơi khác,không bướng bỉnh-sầm lại, buồn.
-Cái nhìn không ngơ ngác,
không lạ lùng-nghĩ ngợi sâu xa.
-Đôi mắt mênh mông. bỗng xôn xao.
->Ân hận, hối tiếc
nhận cha
Tiếng "ba"
-Hôn
vết thẹo
Tình huống
kịch tính
-đỉnh điểm
-mở nút
Âm thanh
Cử chỉ,
hành động
Bé Thu
đúng lúc ông Sáu lên đường.
như xé
xô tới, chạy thót lên
tóc, cổ, vai,
Bất ngờ, cảm động
-Vỡ tung ra từ đáy lòng
-Dồn nén 8 năm xa cách.
-Khao khát gặp ba
Cuống quít, ào ạt, mạnh mẽ
-Níu giữ, không muốn rời.
-Ân hận, bù đắp tình cảm.
-Chạy
-Ôm
câu chặt lấy ba, không cho ba đi
chặt cổ ba, dang hai chân
? Những yếu tố nghệ thuật nào làm nên
thành công của tác phẩm?
-Cốt truyện chặt chẽ
-Tình huống bất ngờ hợp lý, giàu kịch tính
-Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc
-Người kể chuyện phù hợp:
+chứng kiến khách quan
+bộc lộ cảm xúc,bình luận
->Nhà văn am hiểu người dân Nam Bộ đặc biệt là tâm lý trẻ em
Kết tụ tình cảm của người cha xa con,
làm dịu nỗi ân hận,
ánh lên niêm hi vọng được gặp lại con
Kỉ vật của người cha đã khuất,
kỉ vật của chiến tranh-thiêng liêng
Là động lực để người con tiếp nối
truyền thống cách mạng cha anh
Vẻ đẹp của người chiến sĩ cộng sản:
vừa giàu tình cảm riêng tư vừa yêu nước
?Vì sao tác giả không đặt nhan đề truyện
"Chiếc lược ngà" là "Tình cha con" ?
Bài tập 1:
So sánh "Làng"-Kim Lân và "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng để thấy điểm gần gũi và khác biệt trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và sử dụng ngôn ngữ ?
Làng
Chiếc lược ngà
-Tâm lý người nông dân
-Miêu tả tâm lý chủ yếu qua suy
nghĩ, ngôn ngữ độc thoại và độc
thoại nội tâm
-Ngôn ngữ nông dân Bắc Bộ
-Tâm lý trẻ em
-Miêu tả tâm lý chủ yếu qua
thái độ và hành động nhân vật.

-Ngôn ngữ mang màu sắc
Nam Bộ
Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế
Ngôn ngữ sinh động,đậm tính dân tộc
Am hiểu người dân Bắc Bộ
(đặc biệt là nông dân)
Am hiểu người dân Nam Bộ
(đặc biệt là trẻ em)
-Người cha của Chử Đồng Tử trước khi chết trao lại
cho con cái khố.
-Lão Hạc trước khi chết giữ lại cho con mảnh vườn.
-Ông Sáu trước khi hi sinh trao lại cho con chiếc lược ngà.
->Tình phụ tử cao đẹp là truyền thống của con người Việt Nam.
2.Bài tập 2: Chứng minh rằng tình cảm cha con ông Sáu là sự tiếp nối tình phụ tử cao đẹp của con người Việt Nam trong văn học ?
-Tóm tắt đoạn trích "Chiếc lược ngà" theo tình huống truyện.
-Ôn tập chuẩn bị kiểm tra thơ và truyện hiện đại.
Chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ!