Bài 15. Chiếc lược ngà

trường thcs bối cầu
Nhiệt liệt chào mừNG các thầy các cô về dự hội giảng
Môn: Ngữ VĂN 9
Hãy tóm tắt ngắn gọn đoạn trích: Chiếc lược ngà?
Trước khi chuẩn bị đi tập kết, ông Sáu về thăm gia đình nhưng suốt gần ba ngày đêm ở nhà, bé Thu tám tuổi con gái ông Sáu nhất định không chịu nhận ông là ba. Ông càng vồ vập bao nhiêu thì nó càng tỏ ra thờ ơ lạnh nhạt bấy nhiêu. Khi cha con nhận ra nhau thì cũng chính là lúc phải chia tay. ở khu căn cứ ông dồn hết tình cảm và tâm sức để làm chiếc lược bằng ngà voi dành tặng con gái yêu nhớ. Nhưng trong một trận càn ông đã hy sinh. Trước lúc nhắm mắt ông chỉ kịp móc cây lược trong túi trao cho bạn và nhìn bạn hồi lâu.

Trong hai ngày đầu bé Thu có hành động và thái độ như thế nào đối với ông Sáu? Hành động, thái độ đó của bé Thu có đáng trách không? Vì sao?
Thái độ: Thờ ơ lạnh lùng đến mức bướng bỉnh, ngang ngạnh.
Hành động: Không chịu gọi ông Sáu là ba.
Không đáng trách vì bé Thu còn quá nhỏ để hiểu dược những tình thế khắc nhiệt, éo le của cuộc sống, đặc biệt là những bất thường xảy ra trong chiến tranh và Thu chỉ có một tình yêu duy nhất dành cho người cha trong ảnh.
Vậy thái độ của bé Thu trong buổi sáng cuối cùng trước lúc ông Sáu lên đường diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu trong mục b.
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
Em hãy quan sát văn bản từ đoạn " Sáng hôm sau .. từ từ tuột xuống"
Tìm các chi tiết miêu tả thái độ và tâm trạng của bé Thu trong buổi sáng chia tay với ba?
- Thái độ: Không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có mà có vẻ mặt sầm lại buồn rầu.
- Tâm trạng: Cái nhìn không ngơ ngác lạ lùng mà với vẻ nghĩ ngợi sâu xa.
Em hãy cho biết vì sao bé Thu lại có tâm trạng và thái độ ấy?
- Vì Thu đã được bà ngoại tháo gỡ những thắc mắc, nghi ngờ về vết sẹo trên mặt ba nó, Thu đã nhận ra ba của mình.
- Bộ Thu đã hiểu vì sao mặt của ba thay đổi nhiều đến như vậy và trong bé Thu nảy sinh tâm trạng vừa ân hận vừa hối tiếc. Tình yêu và nỗi nhớ với người cha xa cách bị dồn nén bấy lâu nay được bùng ra một cách mạnh mẽ.
- Em hãy tìm những chi tiết miêu tả hành động của bé Thu trong phút chia tay cuối cùng vơí người cha của mình?
+ Đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao
+ Kêu thét lên: - Ba . a . a. ba
+ Chạy xô tới, ôm chặt lấy cổ ba, khóc không cho ba đi, hôn tóc, hôn cổ và cả vết thẹo dài trên mặt ba, đôi vai nhỏ run run.

I. Tác giả, văn bản
1. Tác giả
2. Văn bản
II. Đọc và tìm hiểu chung
III. Phân tích
1. Diễn biến tâm lí tình cảm của bé Thu trong ba ngày
a, Trước khi nhận ông Sáu là ba.
Em có nhận xét gì về thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha?
- Thái độ tình cảm thay đổi đột ngột
Như vậy khi Thu đã vỡ lẽ thì tình yêu ba dược nhân lên gấp bội. Nhưng muộn quá đúng lúc ba phải từ giã lên đường thì Thu mới có thể gọi ba. Tiếng " ba" vỡ ra từ sâu thẳm lòng cô bé. Tiếng " ba" vỡ ra còn lòng người đọc như nghẹn lại. Tiếng " ba " ông Sáu đã phải chờ đợi suốt tám năm xa con và chờ đợi suốt ba ngày bên con mà ông tưởng như chẳng thể được nghe.
- Hành động hối hả, cuống quýt, mãnh liệt xen lẫn sự hối hận, nuối tiếc.
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
Qua việc phân tích tâm trạng của bé Thu chúng ta đã cảm nhận được tình cảm của bé Thu dành cho người cha thân yêu. Vậy còn ông Sáu - Tình cảm của người cha dành cho con ra sao chúng ta chuyển sang phần hai.
* Qua di?n bi?n v� tõm tr?ng bộ Thu ta th?y bộ Thu l� cụ bộ cú tớnh cỏch nhu th? n�o?
Tớnh cỏch sõu s?c, m?nh m?, d?t khoỏt
Qua việc khắc hoạ tính cách nhân vật Thu. Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả nhân vật của tác giả?
Hãy cho biết tâm trạng của ông Sáu sau chuyến về thăm nhà?
Các em hãy quan sát phần đầu của văn bản ( Tình huống thứ nhất) Nêu khái quát tình cảm, tâm trạng của ông Sáu trong những ngày về phép thăm nhà.
+ Khi chưa gặp con: Khổ sở nôn nao
+ Khi con không nhận ra: Đau khổ, kìm nén đau khổ, nỡ đánh con lúc nóng giận, hạnh phúc khi cha con nhận ra nhau.
+ Khi gặp con: Vồ vập cuống quýt, mong được ôm con vào lòng.
Như vậy tình cảm của ông Sáu dành cho con đã được phần nào thể hiện trong chuyến về phép thăm nhà. Nhưng tình cảm đó được biểu hiện tập trung sâu sắc ở tình huống thứ hai của truyện. Khi ông Sáu ở khu căn cứ.
2. Tình cảm của một người cha dành cho con.
- Tâm trạng: Nhớ thương con xen lẫn nỗi day dứt, ân hận.
Em hãy phân tích tâm trạng trên của ụng Sáu?
+ Nhớ thương: Vì thời gian cha con nhận ra nhau và biểu lộ tình cảm th?m thi?t thì cũng là lúc phải chia tay.
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
+ Day dứt ân hận: Vì trong lúc nóng giận ông đă nỡ đánh con.
Khi ở khu căn cứ ông luôn trong tâm trạng nhớ thưong, day dứt ân hận vì đã trót đánh con; rồi lời dặn của con "Ba về! Ba mua cho con một cây lược nghe ba!" cứ ám ảnh, nung nấu trong tâm trí của người cha.
* Tâm trạng đó đã thúc đẩy ông Sáu nghĩ đến việc làm nào?
Đọc văn bản từ đoạn: "Sau đó hai chúng tôi . đôi mắt của anh"
Em hãy tìm các chi tiết miêu tả tâm trạng và việc làm cây lược của ông Sáu?
- Kiếm được khúc ngà, dồn hết tâm trí, công sức.
- Cưa từng chiếc răng lược cẩn trọng và cố công như một người thợ bạc
- Gò lưng tỉ mẩn khắc từng nét" Yêu nhớ tặng Thu con của ba"
- Mài cây lược lên tóc cho cây lược thêm bóng thêm mượt.
* Qua tâm trạng và việc dồn hết tâm trí làm cây lược của ông Sáu ta thấy " Cây lược ngà" có ý nghĩa như thế nào đối với ông Sáu? Hãy thảo luận để làm sáng tỏ ?
- Cây lược ngà:
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
2. Tình cảm của một người cha dành cho con.
- Tâm trạng: Nhớ thương con xen lẫn nỗi day dứt, ân hận.
- Quyết tâm làm một cây lược ngà tặng con.
Vật quý giỏ, thiờng liờng.
K?t t? tỡnh c?m c?a m?t ngu?i cha xa con
L�m d?u n?i õn h?n v� ỏnh lờn ni?m hy v?ng kh?c kho?i g?p l?i con, t?n tay trao cho con chi?c lu?c
- Cây lược ngà:
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
2. Tình cảm của một người cha dành cho con.
- Tâm trạng: Nhớ thương con xen lẫn nỗi day dứt, ân hận.
- Quyết tâm làm một cây lược ngà tặng con.
Võt quý giỏ, thiờng liờng.
K?t t? tỡnh c?m c?a m?t ngu?i cha xa con
L�m d?u n?i õn h?n v� ỏnh lờn ni?m hy v?ng kh?c kho?i g?p l?i con, t?n tay trao cho con chi?c lu?c
Lòng yêu con đã biến ông Sáu một người lính trở thành một nghệ nhân và chỉ sáng tác một tác phẩm duy nhất trong cuộc đời. Chính vì vậy mà cây lược đơn sơ nhưng mang sức nặng của tình phụ tử mộc mạc mà đằm thắm.
ông Sáu có thực hiện được mong ước tận tay trao cho con cây lược được không?
Vì sao?
- Ông không thực hiện được vì ông đã hi sinh trong một trận càn của địch.
Trước khi hi sinh ông không còn đủ sức trăng trối điều gì, tất cả sức lực ông làm một việc "Đưa tay vào túi móc, cây lược và nhìn bạn hồi lâu".
Vậy theo em chi tiết này có ý nghĩa gì?
- Khẳng định tình cha con sâu nặng bom đạn kẻ thù không thể nào tàn phá được
Lời trăng trối không lời nhưng là ước nguyện cuối cùng của một người cha cách m?ng yêu con tha thiết - Ước nguyện của tình phụ tử thiêng liêng bất diệt.
Hình ảnh ông Sáu - Hình ảnh người cha cách mạng và cây lược ngà gợi cho em suy nghĩ gì về chiến tranh, về thế hệ những người đi trước?.
- Chiếc lược ngà là kỷ vật, là nhân chứng về nỗi đau, nỗi mất mát, bi kịch của thế hệ đi trước mở đường đã nến trải nhiều thử thách, gian khổ, hi sinh.
- Làm cho bài học"Uống nước nhớ nguồn" càng trở nên thấm thía hơn bao giờ hết.
- Cây lược ngà:
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
2. Tình cảm của một người cha dành cho con.
- Tâm trạng: Nhớ thương con xen lẫn nỗi day dứt, ân hận.
- Quyết tâm làm một cây lược ngà tặng con.
Võt quý giỏ, thiờng liờng.
K?t t? tỡnh c?m c?a m?t ngu?i cha xa con
L�m d?u n?i õn h?n v� ỏnh lờn ni?m hy v?ng kh?c kho?i g?p l?i con, t?n tay trao cho con chi?c lu?c
- Khẳng định tình cha con sâu nặng bom đạn kẻ thù không thể nào tàn phá được
III, Tổng kết - ghi nhớ.
1, Tổng kết.
- Nghệ thuật.
+ Cốt truyện chặt chẽ, tình huồng bất ngờ.
+ Ngôn ngữ giản dị đậm màu sắc Nam bộ.
+ Xây dựng, miêu tả, phân tích tâm lý nhân vật đặc biệt là tâm lý nhân vật trẻ em.
Hãy nêu những giá trị nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích?
Bài 15 - tiết 72: Chiếc lược ngà
Nguyễn Quang Sáng
2. Tình cảm của một người cha dành cho con.
b, Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra cha
III, Tổng kết - ghi nhớ.
1, Tổng kết.
- Nghệ thuật.
+ Cốt truyện chặt chẽ, tình huồng bất ngờ.
+ Xây dựng, miêu tả, phân tích tâm lý nhân vật đặc biệt là tâm lý nhân vật trẻ em.
+ Ngôn ngữ giản dị đậm màu sắc Nam bộ.
- N ội dung.
Bài tập trắc nghiệm: hãy chọn đáp án đúng nhất.
Đoạn trích kể về lỗi lầm của bé Thu với ông Sáu.
B. Đoạn trích kể về sự hối lỗi của bé Thu.
C. Kể về cuộc chia tay cảm động giữa ông Sáu và bé Thu.
D. Kể về tình cha con sâu nặng, cảm động trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
Nhất quán trong tính cách nhân vật vì: Thu chỉ dành tình cảm cho một người cha duy nhất. Đó là sự kiên định quyết liệt của một cô bé có lập trường
2, Ghi nhớ.
Bằng việc sáng tạo tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý, đoạn trích truyện chiếc lược ngà dã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
Truyện đã thành công trong việc miêu tả tâm lý và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.
* Bài tập 1: Thái độ và hành động của bế Thu đối với ba rất trái ngược trong những ngày đầu khi ông Sáu về thăm nhà và lúc ông sắp ra đi, nhưng vẫn nhất quán trong tính cách của nhân vật. Em hãy giải thích điều đó.
IV/ Luyện tập,
Giải thích
+ Thái độ
Thờ ơ, lạnh lùng, bướng bỉnh
Buồn rầu, suy nghĩ sâu xa
+ Hành động
Không gọi ba
Biểu lộ tình cảm mãnh liệt
>
<
>
<
* Bài tập 1
2, Ghi nhớ.
Bằng việc sáng tạo tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý, đoạn trích truyện chiếc lược ngà dã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
Truyện đã thành công trong việc miêu tả tâm lý và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.
IV/ Luyện tập,
* Bài tập 1
* Bài tập 2: Hãy viết lại đoạn truyện kể về cuộc gặp gỡ cuối cùng của hai cha con ông Sáu theo lời hồi tưởng của một nhân vật khác (Ông sáu hoặc bé Thu)
Hướng dẫn: Nếu chọn vai kể là bé Thu thì nên dùng lối hồi tưởng (Sau nhiều năm, khi lớn lên, Thu hồi tưởng lại cuộc gặp gỡ cuối cùng với người cha)
GIờ HọC ĐếN ĐÂY Là KếT THúC
xIN CHÂN THàNH CảM ƠN CáC THầY CáC CÔ