Bài 15. Chiếc lược ngà

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!
TRƯỜNG PT DTNT VĨNH THẠNH – BÌNH ĐỊNH


Em hãy trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của anh thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long ?
- Là người yêu nghề, có ý thức trách nhiệm và ý thức tổ chức kỉ luật cao trong công việc;
- Là người có tính tình cởi mở, ân cần chu đáo, hiếu khách, khiêm tốn;
- Lạc quan yêu đời, sẵn sàng cống hiến tuổi trẻ, tài năng cho đất nước...
TRẢ LỜI:
Vẻ đẹp của anh thanh niên được thể hiện:
KIỂM TRA BÀI CŨ
CÂU HỎI

TIẾT 71:
CHIẾC LƯỢC NGÀ
(Nguyễn Quang Sáng)
CHIẾC LƯỢC NGÀ - NGUYỄN QUANG SÁNG
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1- Tác giả:
- Nguyễn Quang Sáng quê ở An Giang. Ông là nhà văn đã từng trải qua hai cuộc kháng chiến.
- Đề tài: cuộc sống con người Nam Bộ qua 2 cuộc kháng chiến cũng như sau hoà bình.
- Phong cách viết văn giản dị, chân thực, sâu sắc trong khắc hoạ tâm lý con người, đậm chất Nam Bộ.
- Tác phẩm tiêu biểu như: Người quê hương, Mùa gió chướng, Cánh đồng hoang...
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000.
CHIẾC LƯỢC NGÀ - NGUYỄN QUANG SÁNG
2. Truyện ngắn Chiếc lược ngà:
- “Chiếc lược ngà” được sáng tác năm 1966 (khi tác giả đang hoạt động ở chiến trường Nam Bộ), in trong tập truyện cùng tên.
- Vị trí văn bản: thuộc phần giữa của Truyện.
CHIẾC LƯỢC NGÀ - NGUYỄN QUANG SÁNG
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2-Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
Trả lời câu hỏi:
- Truyện được xây dựng trên những tình huống như thế nào? Mỗi tình huống đã giúp tác giả thể hiện được điều gì?
Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2-Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
Tình huống truyện:

Tình huống 1: sau tám năm xa cách, bé Thu không nhận ba, đến khi chịu nhận thì anh Sáu phải ra đi (tình huống cơ bản).
Tình huống 2: Ở khu căn cứ, anh Sáu dồn hết tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh mà chưa kịp tặng.
Tiết 71: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2-Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
Tình huống truyện:
Tình huống 1: sau tám năm xa cách, bé Thu không nhận ba, đến khi chịu nhận thì anh Sáu phải ra đi (tình huống cơ bản).
Tình huống 2: Ở khu căn cứ, anh Sáu dồn hết tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh mà chưa kịp tặng.
Tình huống 1: sau tám năm xa cách, bé Thu không nhận ba, đến khi chịu nhận thì anh Sáu phải ra đi (tình huống cơ bản) -> Bộc lộ mãnh liệt tình cảm của bé Thu đối với ba.
Tình huống 2: Ở khu căn cứ, anh Sáu dồn hết tình yêu thương và mong nhớ con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh mà chưa kịp tặng -> Biểu lộ sâu sắc tình cảm của người cha đối với con.
2. Kể tóm tắt nội dung đoạn trích
Ông Sáu về thăm gia đình. Bé Thu không nhận ba vì vết thẹo trên mặt.
Thu nhận ra ba cũng là lúc ông Sáu phải ra đi.
Ông Sáu dồn hết tình cảm vào làm chiếc lược ngà
Trước lúc hi sinh, ông còn kịp đưa cây lược cho người bạn
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐẾN VỚI BÀI HỌC HÔM NAY!

- Trước khi nhận ra anh Sáu là ba mình, bé Thu đã có những phản ứng thế nào? Em có nhận xét gì về bé Thu?
Gợi ý đáp án:
- Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác lạ lùng.
- Mặt nó tái đi, vụt chạy, kêu thét lên,…
->Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Vô ăn cơm!
- Cơm chín rồi!
- Con kêu rồi mà người ta không nghe.
- Cơm sôi rồi, chắc nước giùm cái!...
-> Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Anh Sáu bỏ trứng cá vào chén nó ->lấy đũa hất ra, cơm văng tung tóe .
- Bị đánh –> nhảy xuống xuồng sang bà ngoại, khóc bên đó.
-> Bướng bỉnh, cự tuyệt tình cảm của anh Sáu một cách quyết liệt.
KIỂM TRA BÀI CŨ
CÂU HỎI

Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
- Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Bướng bỉnh, quyết liệt.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
- Khi biết anh Sáu là ba mình, bé Thu đã có những biểu hiện bề ngoài như thế nào và các hành động gì? Em hãy dựa vào đó để nhận xét diễn biến tâm trạng của bé Thu.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
- Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Bướng bỉnh, quyết liệt.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
- Vẻ mặt buồn rầu, đôi mắt không chớp, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa.
- Nó kêu thét lên; nhanh như con sóc, chạy thót lên ôm chặt cổ ba, nói trong tiếng khóc.
-Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó.
->Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
- Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Bướng bỉnh, quyết liệt.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
- Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.

Hoạt động phản biện:
- Qua những hành động của bé Thu đối với anh Sáu trước khi nhận ra anh là ba, có ý kiến cho rằng bé Thu như vậy là ương bướng, là đứa trẻ hư. Em có đồng ý không? Vì sao?
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
- Ngạc nhiên, bất ngờ, sợ hãi.
- Không chấp nhận anh Sáu là ba.
- Bướng bỉnh, quyết liệt.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
- Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.

- Em có nhận xét gì về tính cách của bé Thu?
=> Bé Thu có cá tính cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng vẫn là đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.
=> Bé Thu có cá tính cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng vẫn là đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.
Qua diễn biến tâm lí nhân vật bé Thu trong truyện, ta thấy tác giả rất am hiểu tâm lí trẻ em, diễn tả tâm lí ấy rất sinh động với tấm lòng yêu mến, trân trọng tình cảm trẻ thơ.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
- Bộc lộ tình yêu thương thật sâu sắc, mạnh mẽ nhưng cũng rất dứt khoát, rạch ròi.
=> Bé Thu có cá tính cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh, nhưng vẫn là đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ.
3. Tình cảm của anh Sáu dành cho con:
Trao đổi nhóm: Tình cảm sâu nặng và cao đẹp của anh Sáu đối với con được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào?
Nhóm 1: khi anh gặp con, khi con bỏ chạy.

Nhóm 2: khi anh chia tay để về khu căn cứ, khi con nhận anh là ba.

Nhóm 3: khi anh ở khu căn cứ CM

Nhóm 4: khi anh sắp trút hơi thở cuối cùng.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống tuyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
3.Tình cảm anh Sáu dành cho con:
a) Khi gặp con:
- Vội vàng nhảy lên bờ, gọi: “Thu! Con!”
- Vừa bước vào vừa khom người đưa tay chờ đón con
-> Vui sướng, khao khát, vồ vập.
b) Khi con bỏ chạy:
- Anh đứng sững, mặt sầm lại, hai tay buông xuống như bị gãy.
-> Buồn bã, thất vọng, hụt hẫng.
c) Khi chia tay để lên đường:
- Nhìn con trìu mến, buồn rầu.
d) Khi bé Thu nhận anh là ba:
- Vừa ôm con vừa lau nước mắt, hôn lên tóc con…
-> Trong anh có tình yêu thương, sự độ lượng xen với hạnh phúc của người cha.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
1. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
2. Tình cảm anh Sáu dành cho con:
a) Khi gặp con:vui sướng, khao khát, vồ vập.
b) Khi con bỏ chạy: buồn bã, thất vọng, hụt hẫng.
c) Khi chia tay để lên đường:nhìn con trìu mến, buồn rầu.
d) Khi bé Thu nhận anh là ba: trong anh có tình yêu thương, sự độ lượng xen với hạnh phúc của người cha.
e) Khi ở khu căn cứ:
- Nhớ thương con xen lẫn ân hận, khổ tâm vì đã đánh con.
- Tự mình cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ…
- Chiếc lược có ý nghĩa thiêng liêng đối với anh Sáu.
-> Nhớ thương, yêu mến con vô cùng.
g) Trước khi chết: anh Sáu đã gửi chiếc lược cho bạn, nhờ đưa cho Thu.
-> Yêu thương đến tận cùng của người cha dành cho con.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
3. Tình cảm anh Sáu dành cho con:
e) Khi ở khu căn cứ: Nhớ thương con vô cùng.
g) Trước khi chết: trao lại chiếc lược cho bạn, nhờ đưa cho Thu -> Yêu thương đến tận cùng của người cha dành cho con.
- Chi tiết anh Sáu đưa tay vào túi móc cây lược để gửi lại cho con trước khi trút hơi thở cuối cùng gợi cho em cảm xúc gì? Tác giả muốn phản ánh thực tế nào qua chi tiết ấy?
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
3. Tình cảm anh Sáu dành cho con:
e) Khi ở chiến trường: Nhớ thương, yêu mến con vô cùng.
g) Trước khi chết: trao lại chiếc lược cho bạn, nhờ đưa cho Thu -> Yêu thương đến tận cùng của người cha.
=> Tình cha con bất tử.
Chi tiết này làm cho chúng ta xúc động trước tình yêu thương mà anh Sáu dành cho con đến tận giây phút cuối cùng của cuộc đời, là nốt nhạc vút cao trong bài ca về tình cha con bất tử, đồng thời tố cáo chiến tranh đã gây ra nhiều cảnh ngộ éo le, đau thương, mất mát cho không biết bao nhiêu gia đình.
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
a) Trước khi nhận anh Sáu là ba.
b) Khi nhận ra anh Sáu là ba:
3. Tình cảm anh Sáu dành cho con:
e) Khi ở chiến trường: Nhớ thương, yêu mến con vô cùng.
g) Trước khi chết: trao lại chiếc lược cho bạn, nhờ đưa cho Thu -> Yêu thương đến tận cùng của người cha.
=> Tình cha con bất tử.
Ảnh của phóng viên báo điện tử VnExpress Nguyễn Thông chụp khoảnh khắc cảm động: Giữa trưa hè nắng gắt, trên sân trường Đại học quốc gia Hà Nội, ông Nguyễn Xuân Lữ (quê Thái Bình) đang chăm chút cho con gái trong khoảng thời gian ngắn ngủi giữa hai buổi thi sáng-chiều
Tiết 72: CHIẾC LƯỢC NGÀ
Nguyễn Quang Sáng
I-Giới thiệu chung
1-Tác giả.
2- Tác phẩm
II-Đọc- hiểu văn bản
1. Tình huống truyện:
2. Nhân vật bé Thu:
3. Tình cảm anh Sáu dành cho con:
III- Tổng kết:
- Em hãy tổng kết lại nội dung và thành công nghệ thuật chủ yếu của văn bản này.
1. Nội dung:
Bằng việc sáng tạo tình huống bất ngờ mà tự nhiên, hợp lý, đoạn trích “Chiếc lược ngà” đã thể hiện thật cảm động tình cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.
2. Nghệ thuật:
Truyện đã thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.
X
X
X
X
Bài tập củng cố
1
2
3
4
20
1. Tại sao người đọc biết được truyện Chiếc lược ngà viết về vùng đất Nam Bộ?
Nhờ tên tác giả
Nhờ tên các địa danh, các từ địa phương trong truyện
Nhờ tên tác phẩm
Nhờ tên các nhân vật chính trong truyện
2. Văn bản trích từ truyện Chiếc lược ngà trong SGK chủ yếu viết về điều gì ?
Tình đồng chí của những người cán bộ cách mạng
Cả A và B đều đúng
Tình quân dân trong chiến tranh
Tình cha con trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh
3. Nhận định nào sau đây không phù hợp với giá trị nghệ thuật của truyện Chiếc lược ngà
Xây dựng được một cốt truyện chặt chẽ, có nhiều yếu tố bất
ngờ và hợp lí
Đặt nhân vật vào tình huống đặc biệt để bộc lộ tính cách và
tâm lí
Xây dựng được nhân vật người kể chuyện thích hợp
Nghệ thuật tả cảnh và độc thọai nội tâm đặc sắc
4. Người kể chuyện trong tác phẩm là bạn của anh Sáu. Ngôi kể đo �có tác dụng gì?
Vừa dẫn dắt câu chuyện được khách quan, vừa bày tỏ thái độ,
tình cảm đối với các nhân vật trong truyện dễ dàng .
Làm cho câu chuyện trở nên gần gũi, đáng tin cậy và xúc động.
Giúp cho anh Sáu dễ bộc lộ tâm trạng của mình
Cả A,B và C đều đúng.
Bài cũ
Tóm tắt truyện
Nắm vững nội dung kiến thức đã học
Bài mới
Ôn tập tất cả kiến thức thơ và truyện hiện đại đã học để hôm sau kiểm tra một tiết đạt kết quả cao.
Dặn dò

Bài học kết thúc ở đây,
cảm ơn quý thầy cô giáo và các em!