Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

KIỂM TRA BÀI CŨ ?
Câu 1: Âm thanh truyền được trong những môi trường nào? Môi trường nào truyền âm nhanh nhất?
Câu 2: Âm không thể truyền trong môi trường nào dưới đây?
Tường bê tông;
Khoảng chân không;
Nước biển;
Tầng khí quyển bao quanh Trái Đất.
Trong cơn dông, khi có tia chớp kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài, gọi là tiếng rền.
Tại sao lại có tiếng rền
?
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
Âm phát ra truyền trực tiếp đến tai
gọi là âm trực tiếp
Nguồn âm

Tai
Tường gạch
Nguồn âm

Âm phản xạ
trở về khi gặp mặt chắn
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
Tai
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
Âm phản xạ là âm dội lại khi gặp mặt chắn.
C1: Em đã từng nghe tiếng vang ở đâu? Vì sao em nghe tiếng vang đó?
C2:Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời?
Trả lời: Vì trong phòng kín ngoài tiếng của âm ta còn nghe thêm tiếng vang của âm đó nên tai ta nghe được âm to hơn.
C3:Khi nói trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang.
a) Trong phòng nào có âm phản xạ?
b) Tính khoảng cách ngắn nhất từ người người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
C3: Trả lời:
a. Trong phòng lớn có âm phản xạ
b.Bài giải
Gọi khoảng cách từ người đến bức tường là s
Thì âm thanh truyền đi là 2s.
Ta có: 2s = v.t = 340.1/15= 22,67(m)

Đ/S: 11,34m
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Kết luận:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy …………….. cách ………………. một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
âm phản xạ
âm trực tiếp
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
Người ta đã làm thí nghiệm như hình 14.2 để nghiên cứu âm phản xạ.
Thay mặt gương trong thí nghiệm bằng nhứng vật phản xạ khác nhau, người ta đã đi đến kết luận:
- Những vật cứng, có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt (hấp thụ kém).
- Những vật mềm, có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém.
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
C4:Trong các vật sau đây:
Miếng xốp - Ghế đệm mút.
Mặt gương - Tấm kim loại.
Áo len - Cao su xốp
Mặt đá hoa - Tường gạch.
Vật phản xạ âm tốt
- Mặt gương
- Tấm kim loại
- Mặt đá hoa
- Tường gạch.
Vật phản xạ âm kém
- Miếng xốp
Ghế đẹm mút
- Áo len
- Cao su xốp.
Vật nào phản xạ âm tốt?
Vật nào phản xạ âm kém?
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
III. Vận dụng:
Các vật mềm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém. Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
C5:Trong nhiều phòng hòa nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
Những vật mềm, có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém. Nên người ta dùng để giảm tiếng vang. Âm nghe được rõ hơn.
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
III. Vận dụng:
 Các vật mèm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém. Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
C6:Khi muốn nghe rõ hơn, người ta thường đặt bàn tay khum lại, sát vào vành tai (hình 14.3). Đồng thời hướng tai về nguồn âm. Hãy giải thích tại sao?
Trả lời
Bàn tay giúp hứng được nhiều âm thanh ở phía muốn nghe và phản xạ vào lỗ tai, giúp người nghe rõ hơn.
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
III. Vận dụng:
Các vật mèm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém. Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
C7:Siêu âm có thể phát thành chùm tia hẹp và ít bị nước hấp thụ nên truyền đi xa trong nước. Vì thế người ta sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển.
Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây (hình 14.4). Tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500m/s.
Giải: Độ sâu của biển là nửa quảng đường đi của siêu âm trong nước :
h = ½(1500m/s x 1s) = 750m
ĐS: 750m
I. Âm phản xạ - Tiếng vang:
 Có tiếng vang khi ta nghe thấy âm phản xạ cách âm trực tiếp một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
II. Vật phản xạ tốt - Vật phản xạ kém:
III. Vận dụng:
Các vật mèm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém. Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
C8:Hiện tượng phản xạ âm được sử dụng trong những trường hợp nào sau đây?
a) Trồng cây xung quanh bệnh viện.
b) Xác định độ sâu của biển.
c) Làm đồ chơi “điện thoại dây”.
d) Làm tường phủ dạ, nhung.
Cá heo, dơi phát ra siêu âm và nhờ âm phản xạ để tìm thức ăn. Đặc biệt là dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy có người nói rằng dơi “nhìn” được trong bóng tối.
Có thể em chưa biết
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc ghi nhớ
Làm lại các câu C1 – C8 trong SGK
Làm các bài tập 14.1 – 14.6 SBT
Xem trước bài 15. Chống ô nhiễm tiếng ồn.
Bài Tập
Câu 1: Tại sao khi nói chuyện với nhau ở gần mặt ao, hồ, (trên bờ ao, hồ), tiếng nói nghe rất rõ.?
Trả lời: Nói chuyện với nhau ở gần mặt ao, hồ, (trên bờ ao, hồ), tiếng nói nghe rất rõ vì ở đó ta không những nghe được âm nói ra trực tiếp mà còn nghe được đồng thời cả âm phản xạ từ mặt nước ao, hồ.
Câu 2: Tai ta nghe được tiếng vang khi nào?
Khi âm phát ra đến tai sau âm phản xạ;
Khi âm phát ra đến tai gần như cùng một lúc với âm phản xạ;
Khi âm phát ra đến tai trước âm phản xạ;
Cả 3 trường hợp trên đều nghe thấy tiếng vang.
Câu 3: Vật nào dưới đây phản xạ âm tốt?
Miếng xốp;
Tấm gỗ;
Mặt gương;
Đệm cao su.