Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

Tiết15: PHẢN XẠ ÂM TIẾNG VANG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong truyện Alibaba và bốn mươi tên cướp, Alibaba thường áp tai xuống đất để nghe tiếng vó ngựa của bọn cướp, tại sao Alibaba phải làm như vậy?
a. Vì âm thanh truyền trong đất nhanh hơn truyền trong không khí
b. Vì đất chỉ truyền âm thanh của vó ngựa đến tai mà ma không bị lẫn các âm thanh khác
c. Vì khi cúi xuống thì không bị bọn cướp phát hiện
d. Cả 3 đáp án a,b,c đều đúng
Câu 1: hãy cho biết âm có thể truyền qua những môi trường nào và không truyền qua môi trường nào?
Câu 2: So sánh vận tốc truyền âm trong chất rắn, lỏng và khí
TRONG CƠN DÔNG,KHI CÓ TIA CHỚP THƯỜNG KÈM THEO TiẾNG SẤM.SAU ĐÓ CÒN NGHE THẤY TIẾNG Ì ẦM KÉO DÀI GỌi LÀ SẤM RỀN. TẠI SAO LẠI CÓ TIẾNG SẤM RỀN ?
TL
Đứng trong hang động nếu ta nói to thì hiện tượng gì xảy ra?
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TIẾNG VANG
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
Âm truyền trực tiếp
Âm phản xạ
C1 Em đã từng nghe được tiếng vang ở đâu ? Vì sao em nghe được tiếng vang đó?

- Tiếng vang ở vùng có núi .Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến núi rồi dội trở lại đến tai ta
- Tiếng vang trong phòng rộng.Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến tường phòng rồi dội trở lại đến tai ta
Tiếng vang từ giếng sâu vì ta phân biết được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến mặt nước giếng rồi dội đến tai ta
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
C2. Tại sao trong phòng kín, ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ở ngoài trời ?

Trong trường hợp trên,
âm phản xạ có vai trò gì

Nhận âm phản xạ
Âm nghe trực tiếp
Thời gian âm nghe trực tiếp đến khi nhận âm phản xạ mất ít nhất 1/15 giây gọi là tiếng vang
Kết luận:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy …………………cách………………........
một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
âm phản xạ
với âm phát ra
C3 : Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang
a. Trong phòng nào có âm phản xạ?
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
Gọi t :là thời gian âm thanh truyền đi từ người nói đến bức tường.
Vậy t=(1/15 ):2=1/30 s
- v=340 m/s
Vậy s=v.t=340 x 1/30=11,3 m
s
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
C3. b. Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc âm trong không khí là 340 m/s
t = ?
v = ?
s = v.t (t: thời gian âm thanh truyền đi từ người nói đến bức tường )
v = 340 m/s
t = (1/15) : 2
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
Miếng xốp
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
Kết luận :Những vật cứng có bề mặt nhẵn thì .....................
Những vật mềm xốp có bề mặt gồ ghề thì...........................
Phản xạ âm tốt
Phản xạ âm kém
C4. Trong những vật sau đây: miếng xốp, mặt gương, áo len, mặt đá hoa, ghế đệm mút, tấm kim loại, cao su xốp, tường gạch.
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
Mặt gương
Mặt đá hoa
Tấm kim loại
Tường gạch
Miếng xốp
Áo len
Ghế đệm mút
Cao su xốp
I. Âm phản xạ - Tiếng vang
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
III. Vận dụng:
C5 :Trong phòng hoà nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung đề làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
III. Vận dụng:
Âm thanh trong phòng kín được tạo từ âm trực tiếp và âm phản xạ, âm trực tiếp được phát ra gần với loa còn âm phản xạ sẽ vang xa. Khi sử dụng vải làm thiết bị cách âm, âm phản xạ sẽ bị hấp thụ, giúp nghe âm thanh mượt mà hơn nên tại các phòng chiếu phim, phòng karaoke… người ta thường sử dụng rèm nhung hoặc tường sần sùi làm thiết bị cách âm. Do đó, tối kỵ treo quá nhiều tranh ảnh, các vật liệu cứng trong phòng nghe âm, phòng thu âm vì chúng phản xạ âm tốt làm ta có cảm giác âm thanh không được trung thực (có nhiều tạp âm).

C6 Khi muốn nghe rõ hơn,người ta thường đặt
bàn tay khum lại, sát vành tai,đồng thời hướng
tai về phía nguồn âm.Giải thích tại sao?
Mỗi khi khó nghe, người ta thường làm vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
III. Vận dụng:
Năm 1912, chiếc tàu biển khổng lồ Titanic bi đắm vì đâm phải một núi băng rất lớn, và hầu hết hành khách đều tử vong. Để đề phòng những tai nạn bất ngờ, người ta định dùng tiếng vang để phát hiện những núi băng ở phía trước con tàu trong những lúc có sương mù hoặc trong đêm tối. Khi thực hiện thì phương pháp ấy không thành công, song lại dẫn đến một ý tưởng khác: đo độ sâu của biển nhờ sự phản xạ âm của đáy biển. Ý nghĩ đó đã đạt kết quả tốt.
C7. Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây. Tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500 m/s
Thời gian âm truyền từ tàu tới đáy biển:
t = 1/2 giây
Độ sâu của biển là:
s = v.t = 1500 . 1/2 = 750 m
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
III. Vận dụng:
C8. Hiện tượng phản xạ âm đươc sử dụng trong những trường hợp nào dưới đây?
Trồng cây xung quanh bệnh viện
b. Xác định độ sâu của biển
c. Làm đồ chơi điện thoại dây
d. Làm tường phủ dạ, nhung
Tiết 15: PHẢN XẠ ÂM – TiẾNG VANG
III. Vận dụng:
Tiếng sấm đầu tiên phát ra đi kèm với chớp
(sự phóng điện giữa hai đám mây giông), các tiếng kèm theo sau chỉ là sự phản xạ âm của tiếng sấm đầu tiên từ mặt đất và các đám mây, chính vì vậy mà ta nghe thành một tràng sấm dài.

BÀI TẬP
Câu 1: Tại sao tiếng nói của ta trong phòng kín và trống trải nghe oang oang không được thật giọng còn trong phòng có nhiều người hoặc đồ đạc thì tiếng nói thật giọng hơn?
Trong phòng kín và trồng trải, tiếng nói nghe oang oang không được thật giọng vì ta nghe thấy tiếng vang còn trong phòng có nhiều người hoặc đồ đạc thì chúng hấp thụ âm tốt nên ta chỉ nghe thấy tiếng nói phát ra vì vậy ta nghe tiếng nói thật giọng hơn
Câu 2: Khi em nói to vào một cái chum to miệng nhỏ, em sẽ nghe thấy tiếng vang nhưng khi nói to như thế vào một chậu miệng rộng em lại không nghe thấy tiếng vang. Giải thích tại sao?
Khi nói to vào cái chum miệng nhỏ, tiếng nói phản xạ nhiều lần từ thành chum rồi mới đến tai em nhưng khi nói to như thế vào chậu miệng rộng không nghe thấy tiếng vang vì âm phản xạ từ thành chậu đến tai em cùng một lúc với tiếng nói phát ra
TC
BÀI TẬP
Bài 3: Chọn câu sai:
Khi muốn làm giảm tiếng vang thông thường người ta hay lát gạch bông hay sơn nước trong phòng
Khi muốn làm giảm tiếng vang ta nên treo rèm nhung hoặc trải thảm trong phòng
Mặt gạch men, gương và mặt nước là những vật phản xạ âm rất tốt
Mặt ghế nệm, gối mền, mút nệm thường là những vật hấp thụ âm rất tốt
C
D
B
A
TC
BÀI TẬP
Bài 4: Các tàu đánh cá hiện đại thường dùng một loại máy đặc biệt gọi là “máy tầm ngư”. Khi thả xuống nước máy này sẽ phát ra những âm thanh đặc biệt có thể “gọi” được một số loài cá tập trung về chỗ đặt máy. Âm thanh do máy phát ra là:
a. hạ âm
b. siêu âm
c. âm thanh có tần số từ 20 Hz đến 20000 Hz
d. Cả a, b, c đều đúng
TRÒ CHƠI " BỨC TRANH BÍ ẨN
Ẩn giấu đằng sau các miếng ghép là một bức tranh về một con vật. Để tìm ra bức tranh các em lần lượt chọn các miếng ghép câu hỏi sẽ hiện ra. Trả lời đúng các câu hỏi bức tranh sẽ được hé mở
1
2
3
4
Em có biết: Dơi phát ra siêu âm, khi gặp con mồi thì âm phản xạ lại. Dơi sẽ tính toán thời gian từ lúc phát ra âm đến lúc nhận âm để xác định vị trí con mồi. Đặc biệt con dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy có người còn nói rằng: "Dơi nhìn được trong bóng tối"
Ngoài ra dơi còn biết được nếu tai trái nhận âm phản xạ trước tai phải thì con mồi đang chuyển động sang trái. Nhờ vậy dơi còn nhận ra hướng di chuyển của con mồi. Một số động vật khác như: Cá heo, cá voi, chó biển cũng có cơ quan định vị bằng siêu âm
Bướm hổ có thể tránh được sự tấn công của dơi bằng cách phát ra âm thanh để ngăn chặn sóng siêu âm của dơi.
Hầu hết ếch cái không gọi bạn tình, vì chúng không có dây thanh quản hoặc dây thanh quản của chúng rất thô sơ. Một con cái chọn bạn tình từ một dàn hợp xướng những con đực rồi lặng lẽ ra hiệu cho anh chàng đó. Nhưng những con ếch cái tai lõm sống ở những vùng nước xiết, Odorrana tormota, có một cách khác để bày tỏ ý thích của mình.
Máy đo loãng xương bằng siêu âm ( Hàn Quốc)
Máy nghe tim thai (Nhật Bản)
Hình ảnh xương gãy nhìn trên máy siêu âm.
( sử dụng siêu âm để nắn xương)
HDVN
Khi nào ta
nghe thấy
tiếng vang?
Những vật nào phản xạ âm tốt?
Ghế đệm mút, cao su xốp,
áo len là những vật
…………………………….
phản xạ âm kém
Vận tốc truyền
siêu âm trong nước
là bao nhiêu?
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Xem phần “có thể em chưa biết”
Học bài
Làm bài tập SBT
Tại sao bên cạnh bệnh viện người ta đặt biển báo cấm bóp còi?