Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

Chào mừng các thầy cô giáo về
dự với lớp 7C
Nguyễn Khắc Hoài
Người thực hiện
Bài Vật lí
PHảN Xạ ÂM - TIếNG VANG
Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đấy còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài, gọi là sấm rền. Tại sao lại nghe thấy tiếng sấm rền?
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
I. Âm phản xạ - Tiếng vang.
Đọc thông tin SGK (2 phút)
?1. Em đã nghe thấy tiếng vọng lại lời nói của mình ở đâu?
?2. Trong nhà của mình em có nghe rõ tiếng vang không?
TL
Nghe thấy tiếng vọng lại lời nói của mình khi đứng trong một hang động lớn.
Tiếng vọng lại đó gọi là tiếng vang.
TL
Trong nhà không nghe rõ tiếng vang.
Vậy tiếng vang khi nào có?
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
Âm phản xạ - Tiếng vang.
1. Tiếng vang
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
2. Âm phản xạ
Âm dội lại khi gặp mặt chắn là âm phản xạ.
ÂM TRUYỀN TRỰC TiẾP
Âm phản xạ
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
Âm phản xạ - Tiếng vang.
1. Tiếng vang
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
2. Âm phản xạ
Âm dội lại khi gặp mặt chắn là âm phản xạ.
Vậy, tiếng vang có phải là âm phản xạ không?
C1: Em đã từng nghe tiếng vang ở đâu? Vì sao em nghe tiếng vang đó?
C2:Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời?
C3:Khi nói trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang.
a) Trong phòng nào có âm phản xạ?
b) Tính khoảng cách ngắn nhất từ người người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.
THẢO LUẬN NHÓM (5 PHÚT)
C1: Em đã từng nghe tiếng vang ở đâu? Vì sao em nghe tiếng vang đó?
TL
Ta nghe tiếng vang ở giếng nước sâu, ngõ hẹp dài, phòng rộng vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm phản xạ.
C2:Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời?
TL
Ta nghe thấy âm thanh trong phòng kín to hơn khi ta nghe chính âm thanh đó ngoài trời vì ở ngoài trời ta chỉ nghe được âm phát ra,còn ở trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ từ tường cùng một lúc nên nghe to hơn.
C3:Khi nói trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang.
a) Trong phòng nào có âm phản xạ?
b) Tính khoảng cách ngắn nhất từ người người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.
TL
a. Cả 2 phòng đều có âm phản xạ. Nói to trong phòng nhỏ không nghe thấy tiếng vang vì âm phản xạ từ tường phòng và âm phát ra đến tai ta gần như cùng lúc.
b. Để nghe tiếng vang thì thời gian ít nhất âm truyền đi từ chỗ người nói đến bức tường, rồi từ bức tường phản xạ lại tới người đó là: t = 1/15 (s)
Suy ra, thời gian âm truyền đi từ chổ người nói đến bức tường là: t = 1/15 : 2 = 1/30 (s)
Vậy: Khoảng cách ngắn nhất từ chổ người nói đến bức tường là:
S = v.t =
Trong cơn dông,khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm.Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài gọi là sấm rền. Tại sao lại có tiếng sấm rền?

TL:
Do tai ta sau khi nhận được tiếng sấm còn nhận được tiếp các âm phản xạ của sấm từ nhà cửa, rừng núi, mặt đất.Tiếng sấm rền là âm phản xạ.
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
Âm phản xạ - Tiếng vang.
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.
Thí nghiệm: H14.2
+ Mặt gương: âm nghe rõ hơn.
+ Tấm xốp: âm nghe không rõ bằng
mặt gương.
?Vật như thế nào phản xạ âm tốt? Vật như thế nào phản xạ âm kém?
2. Kết luận: sgk- 41
Các vật cứng có bề mặt nhẵn thì
phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
Các vật mềm có bề mặt gồ ghề thì
phản xạ âm kém (hấp thụ âm tốt).
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
Âm phản xạ - Tiếng vang.
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.
Thí nghiệm: H14.2

2. Kết luận: sgk- 41
III. Vận dụng
C5: Trong nhiều phòng hoà nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tai sao?
Trả lời:
Trong các phòng trên người ta làm tường sần sùi và treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang, âm nghe tốt hơn.
Nhà hát lớn Hà Nội được khởi công xây dựng ngày 7 tháng 6 năm 1901, hoàn thành năm 1911 theo kiểu thiết kế nhà hát ở Châu Âu của các kiến trúc sư người Pháp Broyer và thanh tra đô thị, kiến trúc sư Harlay mang đậm phong cách kiến trúc cổ điển Châu Âu (thời Phục hưng). Phụ trách thi công chính là Travary và Savelon.
Nhà hát lớn chiếm diện tích 2600m², chiều dài 87m, chiều rộng 30m, đỉnh so với mặt đường là 34m, phòng khán giả chính có diện tích 24x24m. Cầu thang giữa lên tầng hai là một sảnh chính rộng, cầu thang phụ và hành lang chạy vòng ở hai bên. Đằng sau sân khấu là phòng quản trị, 18 buồng hoá trang, 2 phòng tập hát, 1 thư viện và 1 phòng họp.

Hệ thống âm thanh dựa trên sự kết hợp với các vật liệu đã được sử dụng trang trí trên mặt tường, trần, ban công tạo ra trường âm đồng đều tại mọi vị trí, triệt tiêu tiếng dội, tạo âm thanh trung thực.
TIẾT 15 - Bài 14. PHẢN XẠ ÂM- TiẾNG VANG
Âm phản xạ - Tiếng vang.
II. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém.
Thí nghiệm: H14.2

2. Kết luận: sgk- 41
III. Vận dụng
C6:Khi muốn nghe rõ hơn người ta thường đặt bàn tay khum lại sát vào vành tai, đồng thời hướng tai về phía nguồn âm. Hãy giải thích tại sao?
Trả lời:
Mỗi khi khó nghe người ta thường làm như vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn
III. Vận dụng
C7: Siêu âm có thể phát thành chùm tia hẹp và ít bị nước hấp thụ nên truyền đi xa trong nước, vì thế người ta thường sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển.
Trả lời:
Thời gian âm truyền từ đáy tàu đến đáy biển là: t = ½ s
Độ sâu của đáy biển là:
S = v.t = 1500. ½ = 750 (m)
Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây (hình 14.4). Tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500m/s.
Hình 14.4
Ghi nhớ.
+ Âm gặp vật chắn đều phản xạ nhiều hay ít. Tiếng vang là âm phản xạ nghe được cách âm trực tiếp ít nhất1/15 giây.

+ Các vật mềm có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém.Các vật cứng có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém).
Em có biết: * Dơi phát ra siêu âm, khi gặp con mồi thì âm phản xạ lại. Dơi sẽ tính toán thời gian từ lúc phát ra âm đến lúc nhận âm để xác định vị trí con mồi. Đặc biệt con dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy có người còn nói rằng: "Dơi nhìn được trong bóng tối"
* Ngoài ra dơi còn biết được nếu tai trái nhận âm phản xạ trước tai phải thì con mồi đang chuyển động sang trái. Nhờ vậy dơi còn nhận ra hướng di chuyển của con mồi. Một số động vật khác như: Cá heo, cá voi, chó biển cũng có cơ quan định vị bằng siêu âm.
Học thuộc phần ghi nhớ ở SGK.
Trả lời lại C1-C8.
- Làm các bài tập 14.1, 14.2, 14.3 trong sách Bài tập.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ