Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

Giáo viên: TRẦN QUANG TUYẾN
VẬT LÍ 7
Chào mừng các thầy cô giáo về
dự giờ

KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Âm có thể truyền được qua những môi trường nào? Môi trường nào truyền âm tốt ? Lấy 1 ví dụ minh hoạ.
2. Hãy giải thích tại sao tiếng sét và tia chớp được tạo ra gần như cùng một lúc, nhưng ta thường nhìn thấy chớp trước khi nghe thấy tiếng sét.
- Ánh sáng truyền trong không khí nhanh hơn âm thanh rất nhiều. Vận tốc của ánh sáng trong không khí là 300.000 km/s, trong khi đó vận tốc truyền âm trong không khí là 0.34 km/s (340 m/s) vậy thời gian để tiếng sét truyền đến tai dài hơn thời gian mà ánh sáng chớp truyền đến mắt ta.
Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài, gọi là sấm rền. Tại sao lại nghe thấy tiếng sấm rền?
§15. PHẢN XẠ ÂM - TIẾNG VANG
Em nghe thấy tiếng vọng lại lời nói của mình ở đâu ?
- Tiếng nói của mình vọng lại, đó là tiếng vang.
Khi nào có âm dội lại (vọng lại) ?
- Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
Làm thế nào để nhận biết được âm phản xạ ?
? Trong nhà của mình em có nghe được tiếng vang không?
? Khi nào ta nghe được tiếng vang?
- Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai ta một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây
- Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai ta một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây
- Âm phản xạ là âm dội lại khi gặp một mặt chắn.
Âm truyền trực tiếp
Âm phản xạ
? Âm phản xạ và tiếng vang có gì giống nhau và khác nhau?
+ Giống nhau: Đều là âm phản xạ
+ Khác nhau: Tiếng vang là âm phản xạ nghe được cách âm trực tiếp ít nhất 1/15 giây
Ta nghe tiếng vang ở giếng nước sâu, ngõ hẹp dài, phòng rộng. Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm phản xạ.
Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời?
Vì ở ngoài trời ta chỉ nghe được âm phát ra.
Còn ở trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ cùng một lúc nên nghe to hơn.
C2
Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang.
a) Trong phòng nào có âm phản xạ ?
b) Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.
Cả 2 phòng.
Nói to trong phòng nhỏ không nghe thấy tiếng vang vì âm phản xạ và âm phát ra đến tai ta gần như cùng lúc.
C3
Nguồn âm
A
B
Thời gian âm truyền từ
Thời gian âm truyền đi từ người nói đến bức tường là:
Vậy khoảng cách ngắn nhất từ chổ người nói đến bức tường là:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy ....................
cách ..........................một khoảng thời gian ít
nhất là 1/15s.
âm phản xạ
với âm phát ra
Kết luận:
Thí nghiệm: H14.2
+ Mặt gương:
+ Tấm xốp:
Bài 14: PHẢN XẠ ÂM–TIẾNG VANG
Thí nghiệm: H14.2
+ Mặt gương: âm nghe rõ hơn.
+ Tấm xốp: âm nghe không rõ bằng
mặt gương.
? Vật như thế nào phản xạ âm tốt ?. Vật như thế nào phản xạ âm kém?
* Kết luận:
* Các vật cứng có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
* Các vật mềm có bề mặt gồ ghề thì
phản xạ âm kém.
Bài 14: PHẢN XẠ ÂM–TIẾNG VANG
Trong những vật sau đây vật nào phản xạ âm tốt, vật nào phản xạ âm kém.
miếng xốp, mặt gương, áo len, mặt đá hoa, ghế đệm mút, tấm kim loại, cao su xốp, tường gạch.
miếng xốp
áo len
ghế đệm mút
cao su xốp
mặt gương
mặt đá hoa
tấm kim loại
tường gạch
C4
Trong nhiều phòng hoà nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
Bài 14: PHẢN XẠ ÂM–TIẾNG VANG
C5
Trả lời:
Trong các phòng trên người ta làm tường sần sùi và treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang, âm nghe tốt hơn.
Khi muốn nghe rõ hơn người ta thường đặt bàn tay khum lại sát vào vành tai, đồng thời hướng tai về phía nguồn âm. Hãy giải thích tại sao?
Trả lời:
Mỗi khi khó nghe người ta thường làm như vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn
Bài 14: PHẢN XẠ ÂM–TIẾNG VANG
C6
Người ta thường sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển.
Trả lời:
Thời gian âm truyền từ đáy tàu đến đáy biển là: t = ½ s
Độ sâu của đáy biển là:
h = 1500. ½ = 750 (m)
Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây (hình 14.4). Tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500m/s.
Hình 14.4
C7
* Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài gọi là sấm rền. Tại sao lại có tiếng sấm rền?
TL:
Do tai ta sau khi nhận được tiếng sấm còn nhận được tiếp các âm phản xạ của sấm từ nhà cửa, rừng núi, mặt đất. Tiếng sấm rền là âm phản xạ.
GHI NHỚ
- Âm gặp mặt chắn đều bị……………. nhiều hay ít.Tiếng vang là âm……….. nghe được cách âm………………ít nhất là………..giây.
- Các vật………, có bề mặt…….…. phản xạ âm kém. Các vật…… . có bề mặt……… phản xạ âm tốt
( hấp thụ âm kém)
BÀI 14: PHẢN XẠ ÂM–TIẾNG VANG
phản xạ
phản xạ
trực tiếp
mềm
gồ ghề
nhẵn
cứng
1/15
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Làm các bài tập tập 14.1 đến 14.6 Sách bài tập.
Học thuộc ghi nhớ.
Xem lại các câu hỏi từ C1 đến C8.
- Quan sát, tìm hiểu ứng dụng hiện tượng phản xạ âm- tiếng vang trong thực tế, đời sống và kỹ thuật.
- Xem trước bài: Chống ô nhiểm tiếng ồn
Em có biết: * Dơi phát ra siêu âm, khi gặp con mồi thì âm phản xạ lại. Dơi sẽ tính toán thời gian từ lúc phát ra âm đến lúc nhận âm để xác định vị trí con mồi. Đặc biệt con dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy có người còn nói rằng: “Dơi nhìn được trong bóng tối”
* Ngoài ra dơi còn biết được nếu tai trái nhận âm phản xạ trước tai phải thì con mồi đang chuyển động sang trái. Nhờ vậy dơi còn nhận ra hướng di chuyển của con mồi. Một số động vật khác như: Cá heo, cá voi, chó biển cũng có cơ quan định vị bằng siêu âm.
C
H
Â
N
K
H
Ô
N
G
T
Ầ
N
S
Ố
M
Â
M
P
H
Ả
N
X
Ạ
D
A
O
Đ
Ộ
N
G
Ế
N
G
V
A
N
G
T
I
I
Ê
U
Â
S
1
2
3
4
5
6
7
H
Ạ
Â
M
1. Môi trường nào không truyền được âm?
2. Những âm có tần số trên 20.000Hz gọi là:
3.Số dao động thực hiện được trong 1s gọi là gì?
4. Âm dội lại khi gặp một mặt chắn gọi là âm gì?
5. Khi nào vật phát ra âm thanh?
6. Âm dội lại nghe cách âm trục tiếp1/15s gọi là gì?
7. Những âm có tần số dưới 20 Hz gọi là gì?
TRÒ CHƠI Ô CHỮ