Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

Tiết 15
PHẢN XẠ ÂM. TIẾNG VANG
VẬT LÍ 7
Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo tiếng sấm. Sau đó còn nghe thấy tiếng ì ầm kéo dài, gọi là tiếng rền. Tại sao lại có tiếng sấm rền?
Đứng trong một hang động lớn (động Hương Tích ở Hà Tây, hang Đầu Gỗ ở Hạ Long, động Phong Nha ở Quảng Bình …), nếu nói to thì ngay sau đó em sẽ nghe được tiếng nói của chính mình vọng lại. Đó là tiếng vang (hình 14.1).
Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng thời gian ít nhất là 1/15 giây.
Âm dội lại khi gặp mặt chắn là âm phản xạ.
C1: Em đã từng nghe tiếng vang ở đâu?
Vì sao em nghe tiếng vang đó?
C2:Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ngoài trời?
Ta thường nghe thấy âm thanh trong phòng kín to hơn khi ta nghe chính âm thanh đó ngoài trời vì ở ngoài trời ta chỉ nghe thấy âm phát ra, còn trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ từ tường cùng một lúc nên nghe to hơn.
GIẢI
C3:Khi nói trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì lại không nghe thấy tiếng vang.
a) Trong phòng nào có âm phản xạ?
GIẢI
Trong cả hai phòng đều có âm phản xạ
Khi em nói to trong phòng nhỏ, mặc dù vẫn có âm phản xạ từ tường đến tai nhưng em không nghe được tiếng vang vì âm phản xạ từ tường và âm nói ra đến tai em gần như cùng một lúc.
C3:
b) Tính khoảng cách ngắn nhất từ người người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc truyền âm trong không khí là 340m/s.
GIẢI
Gọi khoảng cách từ người đến bức tường là s
thì quãng đường đi của âm thanh là 2s.
Ta có: 2s = v.t = 340.1/15= 22,67(m)
→ s = 22.67:2 = 11,34(m)
KẾT LUẬN:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy …………….. cách ………………. một khoảng thời gian ít nhất 1/15 giây.
âm phản xạ
âm trực tiếp
Người ta đã làm thí nghiệm như hình 14.2 để nghiên cứu âm phản xạ.
Thay mặt gương trong thí nghiệm bằng nhứng vật phản xạ khác nhau.
II- VẬT PHẢN XẠ ÂM TỐT-VẬT PHẢN XẠ ÂM KÉM
Thí nghiệm: Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém
Những vật cứng, có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt (hấp thụ kém).
Những vật mềm, có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém.
Người ta đã đi đến kết luận:
C4: Trong các vật sau đây:
Vật nào phản xạ âm tốt? Vật nào phản xạ âm kém?
Miếng xốp - Ghế đệm mút.
Mặt gương - Tấm kim loại.
Áo len - cao su xốp
Mặt đá hoa - Tường gạch.
Vật phản xạ âm tốt: Mặt gương, tấm kim loại,
mặt đá hoa, tường gạch:
Vật phản xạ âm kém: Miếng xốp, ghế đẹm mút,
áo len, cao su xốp.
GIẢI
III. VẬN DỤNG:
C5:Trong nhiều phòng hòa nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
GIẢI
Làm tường sần sùi và treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang. Âm nghe rõ hơn
C6:Khi muốn nghe rõ hơn, người ta thường đặt bàn tay khum lại, sát vào vành tai (hình 14.3). Đồng thời hướng tai về nguồn âm. Hãy giải thích tại sao?
Mỗi khi khó nghe, người ta thường làm như vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp ta nghe được âm to hơn.
C7:Siêu âm có thể phát thành chùm tia hẹp và ít bị nước hấp thụ nên truyền đi xa trong nước. Vì thế người ta sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển.
Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây (hình 14.4). Tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500m/s.
Âm truyền từ tàu tới đáy biển trong ½ giây. Độ sâu của biển là 150 m/s. ½ s = 750 m.
Giải
Xem
Tiếp tục
Hình 14.4
QUAY LẠI
C8: Hiện tượng phản xạ âm được sử dụng trong những trường hợp nào sau đây?
a) Trồng cây xung quanh bệnh viện.
b) Xác định độ sâu của biển.
c) Làm đồ chơi “điện thoại dây”.
d) Làm tường phủ dạ, nhung.
Giải
Trường hợp a, b, d
Âm gặp mặt chắn đều bị phản xạ nhiều hay ít. Tiếng vang là âm phản xạ nghe được cách âm trực tiếp ít nhất là 1/15 giây.
Các vật mềm, có bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém. Các vật cứng, có bề mặt nhẵn, phản xạ âm tốt ( hấp thụ âm kém)
GHI NHỚ
Cá heo, dơi phát ra siêu âm và nhờ âm phản xạ để tìm thức ăn. Đặc biệt con dơi còn có thể sử dụng phản xạ của siêu âm để tránh chướng ngại vật khi bay. Vì vậy, có người nói rằng dơi “nhìn” được trong bóng tối.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học thuộc bài
Làm bài tập trong sách bài tập
Đọc trước bài 15: “Chống ô nhiễm tiếng ồn”