Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

TIẾT 73:

ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
A .Kiểm tra bài cũ
Tìm từ địa phương trong 2 câu ca dao sau:

Đứng bên ni Hà Thân ngó qua bên tê Hà Thân
nước xanh như tàu lá
Đứng bên tê Hà Thân ngó qua bên ni
đất Hàn phố xá nghinh ngang …

Cho biết đó là từ địa phương vùng nào?
Tìm từ toàn dân tương ứng?
bên này
bên kia
nhìn
Miền Trung
B. Ôn tập :
I. Các phương châm hội thoại
Phương
châm
vềlượng
2.Phương
Châm
về chất
3.Phương
châm
quan hệ
4.Phương
châm
cách thức
5. Phương
châm
lịch sự

Khi giao tiếp
cần nói cho
có nội dung,
nội dung của
lời nói phải
đúng yêu cầu
của giao tiếp,
không thiếu,
không thừa.
Khi giao tiếp,
đừng nói
những điều mà
mình
không tin là
đúng hay
không có
bằng chứng
xác thực.
Khi giao
tiếp, cần
nói đúng
vào đề tài
giao tiếp,
tránh nói
lạc đề.
Khi giao
tiếp , cần
chú ý nói
ngắn gọn
phải rành
mạch tránh
cách nói
mơ hồ.
Khi giao
tiếp cần
tế nhị và
tôn trọng
người
khác
Bài Tập


Có thể hiểu câu sau đây theo mấy cách:
-Việc nhà chồng chị lo hết.


- Việc nhà chồng ,chị lo hết.

Có thể hiểu theo hai cách:

Việc nhà, chồng chị lo hết.

Cách diễn đạt trên đã vi phạm
phương châm cách thức
Một lão chủ dặn anh đầy tớ :
Mày ăn nói cộc lốc, người ta cười cả tao .Từ rày về sau, hễ nói gì thì phải nói có đầu có đuôi, nghe chưa !
Một hôm, lão ăn mặc chỉnh tề ngồi hút thuốc. Anh đầy tớ chợt chắp tay, thưa:
- Bẩm ông...
- Cái gì? – Lão chủ hỏi.
- Bẩm ông, con tằm nó ăn lá dâu...
- Nghĩa là làm sao?
Bẩm ông con tằm nó ăn lá dâu, nó nhả ra tơ. Người ta mang ra chợ bán. Người Trung Quốc mua tơ đem về kéo sợi, dệt thành the, rồi mang the sang bán cho ta.Ông mua the về may áo. Hôm nay, ông mặc áo vào, rồi ông ngồi hút thuốc...
- Thế thì sao?
- Vâng, con xin nói ngay đây ạ: Tàn thuốc rơi vào áo ông. Áo ông đang cháy đấy ạ!
Lão chủ giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy một miếng to bằng bàn tay rồi.

(Truyện cười dân gian Việt Nam)

Tình huống giao tiếp sau đây đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
NÓI CÓ ĐẦU CÓ ĐUÔI
II. Xưng hô trong hội thoại
Từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt ngoài đại từ xưng hô còn dùng các danh từ chỉ quan hệ họ hàng, danh từ chỉ chức vụ nghề nghiệp , tên riêng…
VD : tôi , mình , nó , hắn , họ , anh ,chị , bác , cô , giám đốc , cô giáo …
Khi xưng hô, người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính.
VD : bệ hạ , bần sĩ , quí ông , quí cô….

Mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp ( thân mật hay xã giao ) và mối quan hệ giữa người nói và người nghe( thân hay sơ, khinh hay trọng ). Vì thế nếu không chú ý để lựa chọn được từ ngữ xưng hô thích hợp với tình huống và quan hệ thì người nói sẽ không đạt được kết quả giao tiếp như mong muốn.
III. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ; lời dẫn trực tiêp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Bài Tập

a. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ Giáo Dục &Đào Tạo Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên: “Hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.”
b. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên rằng hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.
Trong 2 lời dẫn sau đây, lời dẫn nào được dẫn theo cách trực tiếp, lời dẫn nào dẫn theo cách gián tiếp.
Bộ trưởng Bộ Giáo Dục & Đào Tạo Nguyễn Thiện Nhân
Đáp án
a. Cách dẫn trực tiếp
b. Cách dẫn gián tiếp
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng
ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào ?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
Hãy chuyển lời đối thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp . Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại .
Vua Quang Trung tự mình
đốc suất đại binh, cả thủy
lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến
Nghệ An, vua Quang Trung
cho vời người cống sĩ ở
huyện La Sơn là Nguyễn
Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh ,
tôi sắp đem binh ra chống
cự. Mưu đánh và giữ,
cơ được hay thua, tiên
sinh nghĩ như thế nào ?

Vua Quang Trung hỏi
Nguyễn Thiếp là quân
Thanh sang đánh , nếu
nhà vua đem binh
ra chống cự thì khả
năng thắng hay
thua như thế nào .

Thiếp nói:
Bây giờ trong nước
trống không lòng người
tan rã. Quân Thanh ở xa
tới đây không biết tình
hình quân ta yếu hay
mạnh, không hiểu
rõ thế nên đánh nên
giữ ra sao. Chúa công
đi ra chuyến này, không
quá mười ngày, quân
Thanh sẽ bị dẹp tan.

Nguyễn Thiếp trả lời rằng
bấy giờ trong nước trống
không, lòng người tan rã,
quân Thanh ở xa tới,
không biết tình hình quân ta
yếu hay mạnh , không hiểu
rõ thế nên đánh nên giữ ra
sao vua Quang Trung ra Bắc
không quá mười ngày
quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Hướng dẫn về nhà
Nắm vững bài ôn tập và các tiết tổng kết từ vựng đã học để chuẩn bị làm bài kiểm tra 1 tiết vào tuần sau
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẤY CÔ!
KÍNH CHÚC SƯC KHỎE!