Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

TRƯỜNG THCS TÂN BÌNH
Phương châm về lượng
Phương châm về chất
Phương châm quan hệ
Phương châm cách thức
Phương châm lịch sự
Tình huống 1:
Để ôn văn, An hỏi Bình:
- Nhà thơ Nguyễn Du sinh năm nào nhỉ ?
Bình trả lời:
- Khoảng nửa sau thế kỷ XVIII thì phải !
Thiếu thông tin chính xác như yêu cầu giao tiếp đòi hỏi.
( Không tuân thủ phương châm về lượng)
Không nói đúng vào đề tài của cuộc giao tiếp.
( Không tuân thủ phương châm quan hệ.)
Ông nói gà, bà nói vịt.
Tình huống 2:
Tình huống 3:
Trước vết thương nặng không thể qua khỏi của một đồng đội, một người lính đã động viên bạn mình:
Cậu sẽ khỏi thôi, hãy cố gắng ăn uống một chút!
Nói điều mình tin là không đúng sự thật.
( Không tuân thủ phương châm về chất.)
Tình huống 4:
Câu chuyện " Nói có đầu có đuôi."
Nói năng dài dòng, rườm rà, khiến người nghe khó tiếp nhận
( Không tuân thủ phương châm cách thức)
Noùi thoâ baïo, lôùn tieáng vaø traùi yù khieán ngöôøi nghe khoù tieáp thu.
( Khoâng tuaân thuû phöông chaâm lòch söï.)
Nói như đấm vào tai
Tình huống 5:
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
CHI PHỐI NỘI DUNG
CỦA HỘI THOẠI.
CHI PHỐI MỐI QUAN HỆ
GIỮA CÁC CÁ NHÂN.
PHƯƠNG
CHÂM
VỀ
LƯỢNG.

PHƯƠNG
CHÂM
VỀ
CHẤT.

PHƯƠNG
CHÂM
QUAN
HỆ .

PHƯƠNG
CHÂM
CÁCH
THỨC.

PHƯƠNG
CHÂM
LỊCH
SỰ.

Phương châm hội thoại có phải là những quy định bắt buộc trong giao tiếp ngôn ngữ?


? Sơ đồ các phương châm hội thoại SGK/ trang 190.
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
HÔ

Anh aáy,chò aáy, baïn aáy, thò, y…..

Caùc anh aáy, caùc chò aáy, caùc baïn aáy. . . . . .



Anh,cậu,bạn,...


Các anh, các cậu, các bạn, ..
Số ít:
Tôi,ta,tớ,mình, ..
Số nhiều:
Chúng tôi, chúng ta, chúng tớ, chúng mình, ...
NGÔI THỨ 3
NGÔI THỨ 2
NGÔI THỨ 1
XƯNG

Trong phòng mạch, khám cho đứa trẻ xong, vị bác sĩ già bảo người cha:
- Để tôi viết toa phải uống thuốc thế nào cho bác!
- Thưa cứ dặn kĩ hộ cho.
Đứa bé bị ốm liền hỏi:
- Ông ơi có phải chích không ạ?
ông
tôi

Trong phòng mạch, khám cho đứa trẻ xong, vị bác sĩ già bảo người cha:
- Để tôi viết toa phải uống thuốc thế nào cho bác!
- Thưa bác sĩ cứ dặn kĩ hộ cho.
Đứa bé bị ốm liền hỏi:
- Ông ơi cháu có phải chích không ạ?
? Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô phong phú và đa dạng.
Caû laøng nhao leân, coù ngöôøi ñaøn oâng chaïy qua noùi vôùi anh baïn haøng xoùm cuøng hoïc vôùi mình ngaøy tröôùc:
- Theá thì vôùi lo vieäc ma chay cho oâng aáy!
Ngöôøi khaùc laïi xen vaøo:
- cöù chu taát cho, phuï vaøo sau.
em
bọn em
bác
Quý anh
? Trong Tiếng Việt, xưng hô thường tuân thủ theo phương châm: xưng khiêm, hô tôn.
Trong tiếng Việt, khi giao tiếp ,vì sao người nói phải hết sức chú ý đến việc lựa chọn từ ngữ xưng hô?
? Khi giao tiếp cần lựa chọn từ ngữ xưng hô:
Phù hợp với tính chất của tình huống giao tiếp.
Phù hợp với quan hệ giữa người nói và người nghe.
Đạt hiệu quả giao tiếp cao nhất.
? Khi chuyển từ lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp ( hoặc ngược lại ) cần chú ý thay đổi từ ngữ cho phù hợp với ngôi kể.
Bài tập: Hãy chuyển những lời thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp. Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại.

Vua Quang Trung hỏi Nguyễn Thiếp là quân Thanh sang đánh nếu đem binh ra chống cự thì khả năng thắng hay thua như thế nào.
Nguyễn Thiếp trả lời rằng trong nước trống không, lòng người tan rã,quân Thanh từ xa tới, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh giữ ra sao,
ra Bắc không quá 10 ngày quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Vua Quang Trung tự mình đốc xuất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An,vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
Quân Thanh sang đánh, sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, có được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào?
Thiếp nói:
trong nước trống không, lòng người tan rã, quân Thanh ở xa tới , không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh,không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. đi chuyến này, không quá 10 ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp
tôi
nhà vua
Chúa công
Vua Quang
Trung
đây
Bây giờ
bấy giờ

Nhà vua (ngôi thứ 3)
Vua Quang Trung (ngôi thứ 3)
(Tỉnh lược)

Bấy giờ
Tôi ( ngôi thứ 1)
Chúa công(ngôi thứ 2)

Đây

Bây giờ
Từ xưng hô


Từ chỉ địa điểm
Từ chỉ thời gian
Trong lời dẫn gián tiếp
Trong lời trực tiếp
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
P
H
O
N
G
P
H
U
1
2
3
4
5
P
H
O
N
G
P
H
U
L
U
O
N
G
1
2
3
4
5
P
H
O
N
G
P
H
U
L
U
O
N
G
T
R
U
C
T
I
E
P
1
2
3
4
5
P
H
O
N
G
P
H
U
L
U
O
N
G
T
R
U
C
T
I
E
P
Q
U
A
N
H
E
1
2
3
4
5
P
H
O
N
G
P
H
U
L
U
O
N
G
T
R
U
C
T
I
E
P
Q
U
A
N
H
E
L
I
C
H
S
U
Học bài, xem lại các bài tập có liên quan đến nội dung đã ôn tập
Chuẩn bị soạn bài " Người kể chuyện trong văn bản tự sự" theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK
Tiết h?c đã kết thúc, thân ái chào tạm biệt quý Thầy, Cô cùng các em Học sinh!