Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô giáo đến tham dự
Hội thảo
Ti?t 73:
�n t�p ti�ng viƯt
I. Các phương châm hội thoại
1. Nội dung các phương châm hội thoại
Phương châm về lượng
Phương châm về chất
Phương châm quan hệ
Phương châm cách thức
Phương châm lịch sự
Khi giao tiếp
cần nói cho
có nội dung,
nội dung của
lời nói phải
đúng yêu cầu
của giao tiếp,
không thiếu,
không thừa.
Khi giao tiếp,
đừng nói
những điều
mà mình
không tin là
đúng hay
không có
bằng chứng
xác thực.
Khi giao
tiếp, cần
nói đúng
vào đề tài
giao tiếp,
tránh nói
lạc đề.
Khi giao
tiếp , cần
chú ý nói
ngắn gọn
phải rành
mạch ;tránh
cách nói
mơ hồ.
Khi giao
tiếp cần
tế nhị và
tôn trọng
người
khác
2. Tình huống giao tiếp có phương châm hội thoại không được tuân thủ:

Có thể hiểu câu sau đây theo mấy cách:
-Việc nhà chồng chị lo hết.
vi phạm
phương châm cách thức
Những công việc bên nhà chồng thì chị lo hết
Những công việc ở nhà thì chồng chị lo hết
Tình huống 1:
- Lan hỏi Hoa: Bạn ăn cơm chưa?
Vi phạm phương châm veà chaát
- Con bò to gần bằng con voi
Sai ph­¬ng ch©m vÒ l­îng
- Hoa trả Lời: Từ lúc tôi mặc cái áo mới thuộc hàng hiệu này, tôi vẫn chưa ăn cơm
Tình huống 2:
Tình huống 3:
Tình huống 4:
Trong giờ vật lí, thầy giáo hỏi một học sinh
đang mải nhìn qua cửa sổ:
Em cho thầy biết sóng là gì ?
Học sinh:
Thưa thầy, "sóng" là bài thơ của Xuân Quỳnh ạ !
Vi phạm phương châm quan hệ
II. Xưng hô trong hội thoại
1. Từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt

Cho biết các từ ngữ xưng hô trong tiếng việt và cách dùng chúng?
Danh từ chỉ quan hệ họ hàng: anh, chị cô, dì, chú bác,.
- VD: đối với người trên: bác- cháu; anh- em.
Đại từ xưng hô: tôi, ta, tớ, chúng nó, chúng ta, chúng em,.

Danh từ chỉ chức vụ, nghề nghiệp, tên riêng: Giám đốc, cô giáo, Lan,.
Cháu - chú
Khi đi học về thấy một người khách đang nói chuyện với bố mình, trông trẻ tuổi hơn bố, em sẽ xưng hô như thế nào ?

2. Trong tiÕng ViÖt x­ng h« th­êng tu©n theo ph­¬ng ch©m “ x­ng khiªm, h« t«n”
- Em hiÓu ph­¬ng ch©m “xöng khieâm, hoâ toân”nh­ thÕ nµo? Cho vÝ dô minh ho¹?

- Khi xưng hô, người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính.
VD: Vua t� x�ng l� "qu� nh�n" (ng��i k�m c�i) �Ĩ thĨ hiƯn s� khi�m t�n v� g�i c�c nh� s� l� "cao t�ng" �Ĩ thĨ hiƯn s� t�n k�nh.
- Bạn bè xưa tự xưng là "tiểu đệ" và gọi người khác là " đại ca" .
- Một người xưng là "chúng tôi" và gọi người khác là " quí ông, quí bà" .
M?i phuong ti?n xung hô d?u th? hi?n tính ch?t c?a tình hu?ng giao ti?p ( thân m?t hay xã giao ) và m?i quan h? gi?a ngu?i nói và ngu?i nghe( thân hay so, khinh hay tr?ng ). Vì th? n?u không chú ý d? l?a ch?n du?c t? ng? xung hô thích h?p v?i tình hu?ng và quan h? thì ngu?i nói s? không d?t du?c k?t qu? giao ti?p nhu mong mu?n.
- Vì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp, người nói phải
hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô ?
III. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
- Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ; lời dẫn trực tiÕp được đặt trong dấu ngoặc kép.
1. Phân biệt cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
- Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Bài tập:
- Trong 2 lời dẫn sau đây, lời dẫn nào được dẫn theo cách trực tiếp, lời dẫn nào dẫn theo cách gián tiếp?
a. Trong thu g?i c�c th?y cơ gi�o, c�c b?c cha m? v� c�c em h?c sinh, sinh vi�n nh�n ng�y Nh� Gi�o Vi?t Nam 20-11 nam 2006, B? tru?ng B? Gi�o D?c &D�o T?o Nguy?n Thi?n Nh�n can d?n c�c em h?c sinh, sinh vi�n: "H�y nuơi u?c mo c?a c�c em v? tuong lai c?a mình, c?a qu� huong b?ng n? l?c h?c th?t, h?c say m�, s�ng t?o t? m?i ng�y hơm nay."
b. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên rằng hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.
Trực tiếp
Gián tiếp
2.Chuyển lời đối thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp .
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng
ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào ?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
H�y chuy?n l?i d?i tho?i trong do?n trích sau th�nh l?i
d?n gi�n ti?p . Ph�n tích nh?ng thay d?i v? t? ng? trong l?i
d?n gi�n ti?p so v?i l?i d?i tho?i .
Vua Quang Trung tự mình
đốc suất đại binh, cả thủy
lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29
đến Nghệ An, vua Quang
Trung cho vời người
cống sĩ ở huyện La Sơn là
Nguyễn Thiếp vào dinh
và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh ,
tôi sắp đem binh ra chống
cự. Mưu đánh và giữ,
cơ được hay thua, tiên
sinh nghĩ như thế nào ?
Vua Quang Trung hỏi
Nguyễn Thiếp là quân
Thanh sang đánh , nếu
nhà vua đem binh
ra chống cự thì khả
năng thắng hay
thua như thế nào .
Thiếp nói:
Bây giờ trong nước
trống không lòng người
tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu
rõ thế nên đánh nên
giữ ra sao. Chúa công
đi ra chuyến này, không
quá mười ngày, quân
Thanh sẽ bị dẹp tan.
Nguyễn Thiếp trả lời
rằng bấy giờ trong nước
trống không, lòng người
tan rã,quân Thanh ở xa tới,
không biết tình hình
quân ta yếu hay mạnh ,
không hiểu rõ thế nên
đánh nên giữ ra sao vua
Quang Trung ra Bắc
không quá mười ngày
quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Bài tập v?n d?ng
Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng cách dẫn trực tiếp, sau đó chuyển thành cách dẫn gián tiếp.
* H�íng d�n h�c b�i � nh�:
Ôn tập kĩ các bài đã học:
+ Các phương châm hội thoại
+ Xưng hô trong hội thoại
+ Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
+ Sự phát triển của từ vựng
+ Tổng kết về từ vựng.
+ Ôn tập phần lí thuyết, các bài tập, tiết sau kiểm tra 1 tiết.
Cảm ơn thầy cô đã tới dự giờ