Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ HỘI GIẢNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng)
- Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trường hợp sau gọi là độc thoại nội tâm
Thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự?
ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
TIẾT 73
I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về
lượng
Phương
châm
về
chất
Phương
châm
quan
hệ
Phương
châm
cách
thức
Phương
châm
lịch
sự
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về
lượng
Thế nào là phương châm về lượng?
Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa.
Cho ví dụ về một tình huống vi phạm phương châm về lượng.
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về
lượng
Phương
châm
về
chất
Thế nào là phương châm về chất ?
Khi giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.
Cho ví dụ về một tình huống vi phạm phương châm về chất.
Phương
châm
về
lượng
Phương
châm
về
chất
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
quan
hệ
Thế nào là phương châm quan hệ?
Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp,tránh nói lạc đề.
Cho ví dụ về một tình huống vi phạm phương châm quan hệ.
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về
lượng
Phương
châm
về
chất
Phương
châm
quan
hệ
Phương
châm
cách
thức
Thế nào là phương châm cách thức?
Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ.
Cho ví dụ về một tình huống vi phạm phương châm cách thức.
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về
lượng
Phương
châm
về
chất
Phương
châm
quan
hệ
Phương
châm
cách
thức
Phương
châm
lịch
sự
Thế nào là phương châm lịch sự?
Khi giao tiếp, cần tế nhị và tôn trọng người khác.
Cho ví dụ về một tình huống vi phạm phương châm lịch sự.
Xác định trong các tình huống sau phương châm hội thoại nào không được tuân thủ?
VD1: Trong giờ vật lí thầy giáo hỏi một học sinh đang mải nhìn qua cửa sổ:
- Em cho thầy biết sóng là gì?
Học sinh:
- Thưa thầy: "Sóng" là bài thơ của Xuân Quỳnh ạ!
Vi phạm phương châm quan hệ
VD 2: Trông thấy cô giáo, Nam chào rất to:
- Chào cô.
Cô giáo chào lại và hỏi:
Em đi đâu đấy?
Em làm bài tập rồi - Nam đáp
Vi phạm phương châm lịch sự
Vi phạm phương châm quan hệ
ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
TIẾT 73
I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI
Xưng hô trong hội thoại là gì?
Người nói căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp
- Đối với người trên: bác - cháu; anh - em; chị - em;
Đối với bạn bè: bạn - tớ; cậu - tớ; gọi tên bạn - mình (tôi)
. . . .
Trong Tiếng Việt, xưng hô thường tuân theo phương châm "xưng khiêm, hô tôn". Em hiểu phương châm đó như thế nào?
" Xưng khiêm hô tôn": Khi xưng hô, người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính
Cho ví dụ minh hoạ.
Vì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?
Mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp (thân mật hay xả giao) và mối quan hệ giữa người nói và người nghe (thân hay sơ, khinh hay trọng.). Vì vậy nếu không lựa chọn được từ ngữ xưng hô thích hợp với tình huống và quan hệ thì người nói sẽ không đạt được kết quả giao tiếp như mong muốn.
TIẾT 73
ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI
III. CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
Thế nào là cách dẫn trực tiếp?
Dẫn trực tiếp, tức là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Thế nào là cách dẫn gián tiếp?
Dẫn gián tiếp, tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Hãy chuyển những lời đối thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp. Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thuỷ lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
chuyển những lời đối thoại
thành lời dẫn gián tiếp
Phân tích những thay đổi
Vua Quang Trung hỏi Nguyễn Thiếp là quân Thanh sang đánh, nếu nhà vua đem binh ra chống cự thì khả năng thắng hay thua như thế nào.
Nguyễn Thiếp trả lời rằng bấy giờ trong nước trống không, lòng người tan rã, quân Thanh ở nơi xa tới, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao, vua Quang Trung ra Bắc không quá mười ngày quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Những thay đổi từ ngữ đáng chú ý:

Chuẩn bị giờ sau : "Kiểm tra tiếng Việt"
Về nhà học bài và xem lại bài tập các bài sau:
1. Các phương châm hội thoại
2. Xưng hô trong hội thoại
3. Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
4. Sự phát triển từ vựng.
5. Thuật ngữ.
6. Trau dồi vốn từ.
BÀI HỌC KẾT THÚC
CHÚC THẦY CÔ VÀ CÁC EM VUI KHỎE