Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Tiết 73
Bài tập: Đọc các truyện cười sau và cho biết phương châm hội thoại nào đã không được tuân thủ?
Truyện 1:
Khoảng 10 giờ tối, ông bác sĩ nhận được cú điện thoại của một khách quen ở vùng quê. Ông khách nói,giọng hoảng hốt:
- Thưa bác sĩ, thằng bé nhà tôi nuốt cây bút bi của tôi rồi. Bây giờ biết làm thế nào? Xin bác sĩ đến ngay cho.
- Tôi lên đường ngay. Nhưng mưa to gió lớn thế này, đường vào nhà ông lại lầy lội, phải một tiếng rưỡi nữa tôi mới đến nơi được.
- Thế trong khi chờ bác sĩ đến, tôi biết làm thế nào?
- Ông chịu khó dùng tạm bút chì vậy.
(Theo Truy?n cu?i dân gian Vi?t Nam)
PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ
Truyện 2:
DẤU ĐẦU HỞ ĐUÔI
Một ông nọ sai người hầu đi mua thịt chó nhưng dặn
không được nói cho ai biết.
Người hầu xăm xăm đi mua. Gần về đến nhà thì gặp khách. Khách thấy anh ta cầm cái gói, mới hỏi:
- Chú cầm cái gì trong tay đấy ?
Người hầu nhớ lời chủ dặn, không dám nói thật, nhưng lại giơ cao cái gói và đố:
- Ông đoán đi. Ông mà đoán đúng thì tôi xin biếu ông cả gói thịt chó này.
(Theo Truy?n cu?i dân gian Vi?t Nam)


Vi phạm phương châm về lượng
Truyện 1:
Khoảng 10 giờ tối, ông bác sĩ nhận
được cú điện thoại của một khách
quen ở vùng quê. Ông khách
nói, giọng hoảng hốt:
Thưa bác sĩ, thằng bé nhà tôi
nuốt cây bút bi của tôi rồi. Bây giờ
biết làm thế nào? Xin bác sĩ đến
ngay cho.
- Tôi lên đường ngay. Nhưng mưa
to gió lớn thế này, đường vào nhà
ông lại lầy lội, phải một tiếng rưỡi
nữa tôi mới đến nơi được.
- Thế trong khi chờ bác sĩ đến, tôi
Biết làm thế nào?
- Ông chịu khó dùng tạm bút chì vậy.
(Theo Truy?n cu?i dân gian Vi?t Nam)
Truyện 2:
DẤU ĐẦU HỞ ĐUÔI
Một ông nọ sai người hầu đi
mua thịt chó nhưng dặn không được
nói cho ai biết.Người hầu xăm xăm
đi mua. Gần về đến nhà thì gặp
khách. Khách thấy anh ta cầm cái
gói, mới hỏi:
- Chú cầm cái gì trong tay đấy?
Người hầu nhớ lời chủ dặn, không
dám nói thật, nhưng lại giơ cao cái
gói và đố:
- Ông đoán đi. Ông mà đoán
đúng thì tôi xin biếu ông cả gói thịt
chó này.
(Theo Truy?n cu?i dân gian Vi?t Nam)

AI NHANH HƠN ?
TRÒ CHƠI:
Từ ngữ xưng hô
Chỉ quan hệ trong xã hội
Xưng hô bằng tên riêng
Chỉ quan hệ
thân tộc
Chỉ chức vụ, nghề nghiệp
Thời gian
Phần thưởng của bạn là điểm 10! Xin chúc mừng!
1
2
3
Phần thưởng là một hộp kẹo
Phần thưởng là một tràng pháo tay
Quà tặng may mắn











.










Trong Tiếng Việt, xưng hô thường tuân thủ theo phương châm: "Xưng khiêm, hô tôn". Em hiểu phương châm đó như thế nào ? Cho ví dụ minh hoạ.

Bài tập
Một bạn chép hai đoạn thơ sau nhưng lại quên những từ xưng hô tác giả đã dùng. Em hãy giúp bạn điền vào và giải thích tại sao em lại chọn những từ xưng hô ấy?
a) Kể tuổi . . . còn hơn tuổi . . .
. . . lại đau trước . . . mấy ngày
Làm sao . . . vội về ngay
Chợt nghe . . . bỗng chân tay rụng rời.
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
b) . ở miền Nam ra thăm lăng ..
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.
Ôi ! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương)

bác
bác
bác
tôi
Tôi
tôi
Bác
Con
Vì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp, người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?
Thảo luận
Thời gian
giải ô chữ
5
4
3
2
1
6
7
8
9
10
11
H Ọ C M Ã I
C Á N Ó C
C Ờ B Ạ C
C Ử A P H AÄ T
C H Í N
Ô N T Ậ P
N G OÏ C H AØ
H Ì H Ì H Ì
N G AÂ N H À
B Ê P L ÖÛ A
N H Â N H OÙ A
NDHA
Chúc sức khỏe
các thầy cô giáo
cùng toàn thể các em!