Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)
Chia sẻ bởi Phạm Ngọc Tú |
Ngày 08/05/2019 |
32
Chia sẻ tài liệu: Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại) thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP .
TIẾT 73:
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
A .Kiểm tra bài cũ
Tìm từ địa phương trong 2 câu ca dao sau:
Đứng bên ni Hà Thân ngó qua bên tê Hà Thân
nước xanh như tàu lá
Đứng bên tê Hà Thân ngó qua bên ni
đất Hàn phố xá nghinh ngang …
Cho biết đó là từ địa phương vùng nào?
Tìm từ toàn dân tương ứng?
bên này
bên kia
nhìn
Miền Trung
B. Ôn tập :
I. Các phương châm hội thoại
Phương
châm
vềlượng
2.Phương
Châm
về chất
3.Phương
châm
quan hệ
4.Phương
châm
cách thức
5. Phương
châm
lịch sự
Khi giao tiếp
cần nói cho
có nội dung,
nội dung của
lời nói phải
đúng yêu cầu
của giao tiếp,
không thiếu,
không thừa.
Khi giao tiếp,
đừng nói
những điều mà
mình
không tin là
đúng hay
không có
bằng chứng
xác thực.
Khi giao
tiếp, cần
nói đúng
vào đề tài
giao tiếp,
tránh nói
lạc đề.
Khi giao
tiếp , cần
chú ý nói
ngắn gọn
phải rành
mạch tránh
cách nói
mơ hồ.
Khi giao
tiếp cần
tế nhị và
tôn trọng
người
khác
Bài Tập
Có thể hiểu câu sau đây theo mấy cách:
-Việc nhà chồng chị lo hết.
- Việc nhà chồng ,chị lo hết.
Có thể hiểu theo hai cách:
Việc nhà, chồng chị lo hết.
Cách diễn đạt trên đã vi phạm
phương châm cách thức
Một lão chủ dặn anh đầy tớ :
Mày ăn nói cộc lốc, người ta cười cả tao .Từ rày về sau, hễ nói gì thì phải nói có đầu có đuôi, nghe chưa !
Một hôm, lão ăn mặc chỉnh tề ngồi hút thuốc. Anh đầy tớ chợt chắp tay, thưa:
- Bẩm ông...
- Cái gì? – Lão chủ hỏi.
- Bẩm ông, con tằm nó ăn lá dâu...
- Nghĩa là làm sao?
Bẩm ông con tằm nó ăn lá dâu, nó nhả ra tơ. Người ta mang ra chợ bán. Người Trung Quốc mua tơ đem về kéo sợi, dệt thành the, rồi mang the sang bán cho ta.Ông mua the về may áo. Hôm nay, ông mặc áo vào, rồi ông ngồi hút thuốc...
- Thế thì sao?
- Vâng, con xin nói ngay đây ạ: Tàn thuốc rơi vào áo ông. Áo ông đang cháy đấy ạ!
Lão chủ giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy một miếng to bằng bàn tay rồi.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
Tình huống giao tiếp sau đây đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
NÓI CÓ ĐẦU CÓ ĐUÔI
Thảo luận nhóm
Hãy kể một tình huống giao tiếp trong đó có một hoặc một số phương châm hội thoại không được tuân thủ
II. Xưng hô trong hội thoại
Từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt ngoài đại từ xưng hô còn dùng các danh từ chỉ quan hệ họ hàng, danh từ chỉ chức vụ nghề nghiệp , tên riêng…
VD : tôi , mình , nó , hắn , họ , anh ,chị , bác , cô , giám đốc , cô giáo …
Khi xưng hô, người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính.
VD : bệ hạ , bần sĩ , quí ông , quí cô….
Mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp ( thân mật hay xã giao ) và mối quan hệ giữa người nói và người nghe( thân hay sơ, khinh hay trọng ). Vì thế nếu không chú ý để lựa chọn được từ ngữ xưng hô thích hợp với tình huống và quan hệ thì người nói sẽ không đạt được kết quả giao tiếp như mong muốn.
T×nh huèng:
Em sÏ xng h« nh thÕ nµo trong nh÷ng t×nh huèng sau:
1.Xưng hô với bố, mẹ là thầy cô giáo ở trường mình trước mặt các bạn trong giờ chơi, giờ học?
2.Xưng hô với em họ, cháu họ đã nhiều tuổi trước mặt người khác?
Một bạn chép hai đoạn thơ sau nhưng lại quên những từ xưng hô tác giả đã dùng. Em hãy giúp bạn điền vào và giải thích tại sao em lại chọn những từ xưng hô ấy?
a) Kể tuổi . . . còn hơn tuổi . . .
. . . lại đau trước . . . mấy ngày
Làm sao . . . vội về ngay
Chợt nghe . . . bỗng chân tay rụng rời.
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
b) . ở miền Nam ra thăm lăng ..
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.
Ôi ! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương)
bác
bác
bác
tôi
Tôi
tôi
Bác
Con
III. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ; lời dẫn trực tiÕp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Bài Tập
a. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ Giáo Dục &Đào Tạo Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên: “Hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.”
b. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên rằng hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.
Trong 2 lời dẫn sau đây, lời dẫn nào được dẫn theo cách trực tiếp, lời dẫn nào dẫn theo cách gián tiếp.
Đáp án
a. Cách dẫn trực tiếp
b. Cách dẫn gián tiếp
Muốn chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp chúng ta làm như thế nào?
Bá dÊu hai chÊm vµ dÊu g¹ch ngang (nÕu lµ lêi ®èi tho¹i) thªm tõ “r»ng” hoÆc tõ “lµ”.
Thay ®æi tõ ng÷ xng h« cho phï hîp.
Chó ý tõ ng÷ vÒ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm, t×nh th¸i tõ ®Ó thay ®æi cho phï hîp.
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng
ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào ?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
Hãy chuyển lời đối thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp . Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại .
Vua Quang Trung tự mình
đốc suất đại binh, cả thủy
lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến
Nghệ An, vua Quang Trung
cho vời người cống sĩ ở
huyện La Sơn là Nguyễn
Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh ,
tôi sắp đem binh ra chống
cự. Mưu đánh và giữ,
cơ được hay thua, tiên
sinh nghĩ như thế nào ?
Vua Quang Trung hỏi
Nguyễn Thiếp là quân
Thanh sang đánh , nếu
nhà vua đem binh
ra chống cự thì khả
năng thắng hay
thua như thế nào .
Thiếp nói:
Bây giờ trong nước
trống không lòng người
tan rã. Quân Thanh ở xa
tới đây không biết tình
hình quân ta yếu hay
mạnh, không hiểu
rõ thế nên đánh nên
giữ ra sao. Chúa công
đi ra chuyến này, không
quá mười ngày, quân
Thanh sẽ bị dẹp tan.
Nguyễn Thiếp trả lời rằng
bấy giờ trong nước trống
không, lòng người tan rã,
quân Thanh ở xa tới,
không biết tình hình quân ta
yếu hay mạnh , không hiểu
rõ thế nên đánh nên giữ ra
sao vua Quang Trung ra Bắc
không quá mười ngày
quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Hướng dẫn về nhà
Nắm vững bài ôn tập và các tiết tổng kết từ vựng đã học để chuẩn bị làm bài kiểm tra 1 tiết vào tuần sau
XIN CH�N TH�NH C?M ON
QUí thầy Cô
đã về dự giờ thăm lớp 9C
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP .
TIẾT 73:
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
A .Kiểm tra bài cũ
Tìm từ địa phương trong 2 câu ca dao sau:
Đứng bên ni Hà Thân ngó qua bên tê Hà Thân
nước xanh như tàu lá
Đứng bên tê Hà Thân ngó qua bên ni
đất Hàn phố xá nghinh ngang …
Cho biết đó là từ địa phương vùng nào?
Tìm từ toàn dân tương ứng?
bên này
bên kia
nhìn
Miền Trung
B. Ôn tập :
I. Các phương châm hội thoại
Phương
châm
vềlượng
2.Phương
Châm
về chất
3.Phương
châm
quan hệ
4.Phương
châm
cách thức
5. Phương
châm
lịch sự
Khi giao tiếp
cần nói cho
có nội dung,
nội dung của
lời nói phải
đúng yêu cầu
của giao tiếp,
không thiếu,
không thừa.
Khi giao tiếp,
đừng nói
những điều mà
mình
không tin là
đúng hay
không có
bằng chứng
xác thực.
Khi giao
tiếp, cần
nói đúng
vào đề tài
giao tiếp,
tránh nói
lạc đề.
Khi giao
tiếp , cần
chú ý nói
ngắn gọn
phải rành
mạch tránh
cách nói
mơ hồ.
Khi giao
tiếp cần
tế nhị và
tôn trọng
người
khác
Bài Tập
Có thể hiểu câu sau đây theo mấy cách:
-Việc nhà chồng chị lo hết.
- Việc nhà chồng ,chị lo hết.
Có thể hiểu theo hai cách:
Việc nhà, chồng chị lo hết.
Cách diễn đạt trên đã vi phạm
phương châm cách thức
Một lão chủ dặn anh đầy tớ :
Mày ăn nói cộc lốc, người ta cười cả tao .Từ rày về sau, hễ nói gì thì phải nói có đầu có đuôi, nghe chưa !
Một hôm, lão ăn mặc chỉnh tề ngồi hút thuốc. Anh đầy tớ chợt chắp tay, thưa:
- Bẩm ông...
- Cái gì? – Lão chủ hỏi.
- Bẩm ông, con tằm nó ăn lá dâu...
- Nghĩa là làm sao?
Bẩm ông con tằm nó ăn lá dâu, nó nhả ra tơ. Người ta mang ra chợ bán. Người Trung Quốc mua tơ đem về kéo sợi, dệt thành the, rồi mang the sang bán cho ta.Ông mua the về may áo. Hôm nay, ông mặc áo vào, rồi ông ngồi hút thuốc...
- Thế thì sao?
- Vâng, con xin nói ngay đây ạ: Tàn thuốc rơi vào áo ông. Áo ông đang cháy đấy ạ!
Lão chủ giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy một miếng to bằng bàn tay rồi.
(Truyện cười dân gian Việt Nam)
Tình huống giao tiếp sau đây đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào?
NÓI CÓ ĐẦU CÓ ĐUÔI
Thảo luận nhóm
Hãy kể một tình huống giao tiếp trong đó có một hoặc một số phương châm hội thoại không được tuân thủ
II. Xưng hô trong hội thoại
Từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt ngoài đại từ xưng hô còn dùng các danh từ chỉ quan hệ họ hàng, danh từ chỉ chức vụ nghề nghiệp , tên riêng…
VD : tôi , mình , nó , hắn , họ , anh ,chị , bác , cô , giám đốc , cô giáo …
Khi xưng hô, người nói tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính.
VD : bệ hạ , bần sĩ , quí ông , quí cô….
Mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp ( thân mật hay xã giao ) và mối quan hệ giữa người nói và người nghe( thân hay sơ, khinh hay trọng ). Vì thế nếu không chú ý để lựa chọn được từ ngữ xưng hô thích hợp với tình huống và quan hệ thì người nói sẽ không đạt được kết quả giao tiếp như mong muốn.
T×nh huèng:
Em sÏ xng h« nh thÕ nµo trong nh÷ng t×nh huèng sau:
1.Xưng hô với bố, mẹ là thầy cô giáo ở trường mình trước mặt các bạn trong giờ chơi, giờ học?
2.Xưng hô với em họ, cháu họ đã nhiều tuổi trước mặt người khác?
Một bạn chép hai đoạn thơ sau nhưng lại quên những từ xưng hô tác giả đã dùng. Em hãy giúp bạn điền vào và giải thích tại sao em lại chọn những từ xưng hô ấy?
a) Kể tuổi . . . còn hơn tuổi . . .
. . . lại đau trước . . . mấy ngày
Làm sao . . . vội về ngay
Chợt nghe . . . bỗng chân tay rụng rời.
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
(Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến)
b) . ở miền Nam ra thăm lăng ..
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.
Ôi ! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương)
bác
bác
bác
tôi
Tôi
tôi
Bác
Con
III. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ; lời dẫn trực tiÕp được đặt trong dấu ngoặc kép.
Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Bài Tập
a. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ Giáo Dục &Đào Tạo Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên: “Hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.”
b. Trong thư gửi các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ và các em học sinh, sinh viên nhân ngày Nhà Giáo Việt Nam 20-11 năm 2006, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân căn dặn các em học sinh, sinh viên rằng hãy nuôi ước mơ của các em về tương lai của mình, của quê hương bằng nỗ lực học thật, học say mê, sáng tạo từ mỗi ngày hôm nay.
Trong 2 lời dẫn sau đây, lời dẫn nào được dẫn theo cách trực tiếp, lời dẫn nào dẫn theo cách gián tiếp.
Đáp án
a. Cách dẫn trực tiếp
b. Cách dẫn gián tiếp
Muốn chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp chúng ta làm như thế nào?
Bá dÊu hai chÊm vµ dÊu g¹ch ngang (nÕu lµ lêi ®èi tho¹i) thªm tõ “r»ng” hoÆc tõ “lµ”.
Thay ®æi tõ ng÷ xng h« cho phï hîp.
Chó ý tõ ng÷ vÒ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm, t×nh th¸i tõ ®Ó thay ®æi cho phï hîp.
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng
ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào ?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)
Hãy chuyển lời đối thoại trong đoạn trích sau thành lời dẫn gián tiếp . Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại .
Vua Quang Trung tự mình
đốc suất đại binh, cả thủy
lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến
Nghệ An, vua Quang Trung
cho vời người cống sĩ ở
huyện La Sơn là Nguyễn
Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh ,
tôi sắp đem binh ra chống
cự. Mưu đánh và giữ,
cơ được hay thua, tiên
sinh nghĩ như thế nào ?
Vua Quang Trung hỏi
Nguyễn Thiếp là quân
Thanh sang đánh , nếu
nhà vua đem binh
ra chống cự thì khả
năng thắng hay
thua như thế nào .
Thiếp nói:
Bây giờ trong nước
trống không lòng người
tan rã. Quân Thanh ở xa
tới đây không biết tình
hình quân ta yếu hay
mạnh, không hiểu
rõ thế nên đánh nên
giữ ra sao. Chúa công
đi ra chuyến này, không
quá mười ngày, quân
Thanh sẽ bị dẹp tan.
Nguyễn Thiếp trả lời rằng
bấy giờ trong nước trống
không, lòng người tan rã,
quân Thanh ở xa tới,
không biết tình hình quân ta
yếu hay mạnh , không hiểu
rõ thế nên đánh nên giữ ra
sao vua Quang Trung ra Bắc
không quá mười ngày
quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Hướng dẫn về nhà
Nắm vững bài ôn tập và các tiết tổng kết từ vựng đã học để chuẩn bị làm bài kiểm tra 1 tiết vào tuần sau
XIN CH�N TH�NH C?M ON
QUí thầy Cô
đã về dự giờ thăm lớp 9C
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Phạm Ngọc Tú
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)