Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em về dự tiết học !
tiết 73: Ôn tập tiếng việt
Tình huống 1:
Chị: Em có mang sách và bút đi cho chị không?
Em: Em có mang bút cho chị đây.
Tình huống 2:
Trong giờ Vật lí, thầy giáo hỏi một học sinh đang mải nhìn qua cửa sổ:
- Em cho thầy biết sóng là gì?
- Thưa thầy, Sóng là bài thơ của Xuân Quỳnh ạ!
Tình huống 3:
Lan - Ba ơi! Tớ có hai vé xem phim ở rạp tối nay đây.
Ba - Tớ còn nhiều bài tập chưa làm lắm, mà ngày mai lại phải thi Tiếng Anh nữa.
Phương châm về lượng
Phương châm quan hệ
Phương châm quan hệ



Các phương châm hội thoại
Nối tên phương châm ở cột A với nội dung thích hợp ở cột B
1. Phương châm về lượng
2. Phương châm về chất
3. Phương châm quan hệ
4. Phương châm cách thức
5. Phương châm lịch sự
A
B
a. Cần chú ý nói ngắn gọn , rành mạch, tránh cách nói mơ hồ
b. Khi nói cần tế nhị và tôn trọng người khác
c. Nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu , không thừa
e. Không nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực
d. Cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề
2.Phương
châm
về chất
3.Phương
châm
quan hệ
4.Phương
châm
cách thức
5. Phương
châm
lịch sự
- Nói cho
Có nội dung,
nội dung của
lời nói phải
đúng yêu cầu
của giao tiếp,
không thiếu,
không thừa.

Kh«ng nói
những điều mà
mình
không tin là
đúng hay
không có
bằng chứng
xác thực.
Cần
nói đúng
vào đề tài
giao tiếp,
tránh nói
lạc đề.
Cần
chú ý nói
ngắn gọn,rành
mạch tránh
cách nói
mơ hồ.
Cần
tế nhị và
tôn trọng
người
khác
Các phương châm hội thoại
Phương
châm
về lượng
Tình huống 1:
Chị: Em có mang sách và bút đi cho chị không?
Em: Em có mang bút cho chị đây.
Tình huống 2:
Trong giờ Vật lí, thầy giáo hỏi một học sinh đang mải nhìn qua cửa sổ:
- Em cho thầy biết sóng là gì?
- Thưa thầy, Sóng là bài thơ của Xuân Quỳnh ạ!
Tình huống 3:
Lan - Ba ơi! Tớ có hai vé xem phim ở rạp tối nay đây.
Ba - Tớ còn nhiều bài tập chưa làm lắm, mà ngày mai lại phải thi Tiếng Anh nữa.
Tôi, tao, tớ...
Chúng tôi, chúng tao, chúng tớ. . .
Chúng mày, bọn mi, bọn bay. . .
Chúng nó, bọn nó, họ. .
Nó, hắn, y.

1. Xưng hô bằng các đại từ

Cậu, bạn, mày...
Hệ thống từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt

2. Xưng hô bằng các từ ngữ khác

Hệ thống từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt

Bài tập: Tìm các từ xưng hô trong đoạn thơ sau và xác định xem chúng thuộc đại từ xưng hô hay đại từ thân tộc?
Đất nước gọi ta hay lòng ta gọi?
Tình em đang mong tình mẹ đang chờ,
Tàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vội
Mắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga.
( Chế Lan Viên- Tiếng hát con tàu)
Đại từ xưng hô : Ta
Đại từ thân tộc : Em , Mẹ
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre xanh ngát.
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
( Viếng Lăng Bác - Viễn Phương)
Tìm từ xưng hô trong đoạn thơ sau:
Vì sao trong Tiếng Việt, khi giao tiếp người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?
1. Nhà thơ ấn Độ Ta-Go nói rằng: " Giáo dục một người đàn ông được một người đàn ông, giáo dục một người đàn bà được một gia đình, giáo dục một người thầy được cả một xã hội."
2. Khi bàn về giáo dục , nhà thơ Ta-Go cho rằng giáo dục một người đàn ông ta được một người đàn ông, giáo dục một người đàn bà thì ta được một gia đình, còn nếu giáo dục một người thầy thì ta sẽ được cả một xã hội.
3. Khổng Tử, một nhà giáo dục Trung Quốc thời cổ đại nói rằng: "Người biết một vấn đề nào đó không bằng người thích nó, người yêu thích không bằng người say mê nó."
4. Khi bàn về hiệu quả của niềm say mê trong học tập, Khổng Tử nhấn mạnh rằng người biết một vấn đề nào đó cũng không bằng người thích nó, người yêu thích không bằng người say mê nó.
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp
Dẫn trực tiếp
Dẫn gián tiếp

Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thuỷ lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi:
- Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào?
Thiếp nói:
- Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Chúa công đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
( Ngô Gia Văn Phái, Hoàng Lê nhất thống chí)

- Vua Quang Trung hỏi Nguyễn Thiếp là quân Thanh sang đánh, nếu nhà vua đem binh ra chống cự thì khả năng thắng hay thua như thế nào?
- Nguyễn Thiếp trả lời rằng bây giờ trong nước trống không , lòng người tan rã , quân Thanh ở xa tới, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao, vua Quang Trung ra Bắc không quá 10 ngày quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
Từ xưng hô
Từ chỉ địa điểm
Từ chỉ thời gian
Tôi (ngôi thứ nhất)
Chúa công (ngôi thứ hai)
Đây
Bây giờ
Nhà vua (ngôi thứ ba)
Vua Quang Trung (ngôi thứ ba)
Bấy giờ
Luyện tập
Cột A
a, Lắm mồm lắm miệng
b, ăn ngay nói thật
c, Ông nói gà bà nói vịt
d, Nói có đầu có đũa
e, Nói băm nói bổ
Cột B
1. Phương châm về chất
2. Phương châm quan hệ
3. Phương châm về lượng
4. Phương châm lịch sự
5. Phương châm cách thức
Nối mỗi câu thành ngữ ở cột A với tên một phương châm hội thoại ở cột B sao cho phù hợp
Một lão chủ dặn anh đầy tớ :
- Mày ăn nói cộc lốc, người ta cười cả tao .Từ rày về sau, hễ nói gì thì phải nói có đầu có đuôi, nghe chưa !
Một hôm, lão ăn mặc chỉnh tề ngồi hút thuốc. Anh đầy tớ chợt chắp tay, thưa:
- Bẩm ông...
- Cái gì? – Lão chủ hỏi.
- Bẩm ông, con tằm nó ăn lá dâu...
- Nghĩa là làm sao?
- Bẩm ông con tằm nó ăn lá dâu, nó nhả ra tơ. Người ta mang ra chợ bán. Người Trung Quốc mua tơ đem về kéo sợi, dệt thành the, rồi mang the sang bán cho ta.Ông mua the về may áo. Hôm nay, ông mặc áo vào, rồi ông ngồi hút thuốc...
- Thế thì sao?
- Vâng, con xin nói ngay đây ạ: Tàn thuốc rơi vào áo ông. Áo ông đang cháy đấy ạ!
Lão chủ giật mình nhìn xuống thì áo đã cháy một miếng to bằng bàn tay rồi.

(Truyện cười dân gian Việt Nam)
Nói có đầu có đuôi
Trong những câu văn sau, câu nào sử dụng lời dẫn trực tiếp? Câu nào sử dụng lời dẫn gián tiếp?
A. Còn nhà hoạ sĩ và cô gái cũng nín bặt, vì cảnh trước mắt bỗng hiện lên một cách đẹp kì lạ.

B. Hoạ sĩ nghĩ thầm: " Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn."

C. Người con trai mừng quýnh cầm cuốn sách còn đang cười cười nhìn khắp khách đi xe bây giờ đã xuống tất cả.

D. Sao người ta bảo anh là người cô độc nhất thế gian?
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp
Dẫn gián tiếp
Dẫn trực tiếp