Bài 14. Ôn tập phần Tiếng Việt (Các phương châm hội thoại)

Tuần 14 - Tiết 69:

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Các phương châm hội thoại
PC về chất
PC về lượng
PC cách thức
PC lịch sự
-Nói có nội dung
-Nội dung lời nói
vừa đủ , không
thừa, không
thiếu.
-Không nói điều:
+Không tin là
đúng
+Không có bằng
chứng
-Nói ngắn gọn,
rành mạch
-Tránh mơ hồ
-Cần tế nhị và
tôn trọng người
khác.
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Con bò nhà tôi
vừa đẻ ra một con
chim bồ câu.
-Con có ăn quả
táo mẹ để trên
bàn không?
-Cháu làm ơn chỉ
dùm bác đường
đến ga tàu đi
lối nào?
-Đến ngã tư, rẽ
phải.
-Bạn làm bài tập
chưa?
-Từ lúc mặc cái
áo mới này, tôi
chưa làm bài tập.
-Nói đúng đề tài
-Tránh lạc đề
Ví dụ
-Bạn chỉ dùm
mình bài tập này
được không?
-Tớ được 8 điểm
môn văn.
PC quan hệ
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
Bài tập 2/ SGK-190:
Hãy kể một tình huống giao tiếp trong đó có một hoặc một số phương châm hội thoại nào đó không được tuân thủ.
Tình huống 1: Khoảng 10 giờ tối, bác sĩ nhận được một cú điện thoại của ông khách quen đang sống ở quê. Giọng ông khách hốt hoảng:
-Bác sĩ ơi, thằng bé nhà tôi vừa nuốt cây bút bi của tôi rồi. Mời bác sĩ đến ngay cho.
-Đường đến nhà ông xa quá, lại đang mưa bão, có lẽ phải vài tiếng đồng hồ nữa tôi mới tới được.
-Thế trong khi chờ đợi bác sĩ tôi phải làm gì?
-Thì ông dùng tạm bút chì vậy!
? Vi phạm phương châm quan hệ.
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
II. Xưng hô trong hội thoại
Từ ngữ xưng hô
Ngôi thứ I
Ngôi thứ II
Ngôi thứ III
-Số ít : tôi, tớ mình.
-Số nhiều: chúng tôi,
chúng mình.
-Anh, cậu, bạn.
-Các anh, các cậu,
các bạn.
-Anh ấy, cậu ấy, bạn ấy.
-Các anh ấy, các bạn ấy .
-Ông, bà, cha, mẹ,
thầy, cô.
-Ông, bà, cha, mẹ,
thầy, cô, bác sĩ,
giám đốc.
-Ông ấy, thầy ấy,
bác sĩ ấy.
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
Bài tập 2/ SGK-190:
Trong tiếng Việt, xưng hô thường tuân thủ theo phương châm "xưng khiêm , hô tôn". Em hiểu phương châm đó như thế nào? Cho ví dụ minh hoạ.
Phương châm xưng hô:
-Xưng khiêm: Tự xưng mình một cách khiêm nhường.
-Hô tôn: Gọi người đối thoại một cách tôn kính.
Vua
Tự xưng: Quả nhân (người kém cỏi) ?Khiêm tốn
Gọi các nhà sư: cao tăng ?Tôn kính
Ví dụ:
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
Một người
Tự xưng: chúng tôi ? Khiêm tốn

Gọi người khác: quí ông, quí bà ?Tôn kính
Bài tập 3/SGK-190:
Thảo luận vấn đề: Vì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?
-Từ ngữ trong tiếng Việt rất đa dạng và phong phú.
-Tuỳ thuộc vào tình huống giao tiếp và mối quan hệ giữa người nói với người nghe.
-Nếu không lựa chọn từ ngữ xưng hô thì không đạt được mục đích giao tiếp.
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
Bài tập 2/ SGK-190
III. Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
Cách dẫn trực tiếp
Cách dẫn gián tiếp
-Nhắc lại lời nói, ý nghĩ của
người khác một cách nguyên
vẹn.
-Đặt trong dấu ngoặc kép.
-Nhắc lại lời nói, ý nghĩ của
người khác một cách không
nguyên vẹn.
-Không đặt trong dấu
ngoặc kép.
-Ví dụ:
Nam nói: "Ngày mai, tôi
về quê."
-Ví dụ:
Bạn Nam nói rằng ngày mai
bạn ấy sẽ về quê.
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
Bài tập 2/SGK-190,191:
Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh, cả thủy lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp đến hỏi rằng quân Thanh sang đánh, nếu nhà vua đem binh ra chống cự thì khả năng thắng hay thua như thế nào.
Thiếp trả lời rằng bấy giờ trong nước trống không, lòng người tan rã.Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh nên giữ ra sao. Vua Quang Trung đi ra chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan.
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
III. Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
Chuyển lời đối thoại thành lời dẫn gián tiếp:
Bài tập 2/SGK-190,191:
Trong lời đối thoại
Trong lời dẫn gián tiếp
-Từ xưng hô:



-Từ chỉ địa điểm:
-Từ chỉ thời gian:


-Tôi (ngôi thứ nhất)
-Chúa công(ngôi thứ 2)

-Tiên sinh (ngôi thứ 2)
-Đây
-Bây giờ
-Nhà vua (ngôi thứ ba)
-Vua Quang Trung
(ngôi thứ ba)
-Tĩnh lược
-Tĩnh lược
-Bấy giờ
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
III. Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
Phân tích sự thay đổi:
Các phương châm hội thoại
PC về chất
PC về lượng
PC cách thức
PC lịch sự
-Nói có nội dung
-Nội dung lời nói
vừa đủ , không
thừa, không
thiếu.
-Không nói điều:
+Không tin là
đúng
+Không có bằng
chứng
-Nói ngắn gọn,
rành mạch
-Tránh mơ hồ
-Cần tế nhị và
tôn trọng người
khác.
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Ví dụ
Con bò nhà tôi
vừa đẻ ra một con
chim bồ câu.
-Con có ăn quả
táo mẹ để trên
bàn không?
-Cháu làm ơn chỉ
dùm bác đường
đến ga tàu đi
lối nào?
-Đến ngã tư, rẽ
phải.
-Bạn làm bài tập
chưa?
-Từ lúc mặc cái
áo mới này, tôi
chưa làm bài tập.
-Nói đúng đề tài
-Tránh lạc đề
Ví dụ
-Bạn chỉ dùm
mình bài tập này
được không?
-Tớ được 8 điểm
môn văn.
PC quan hệ
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
II. Xưng hô trong hội thoại
Từ ngữ xưng hô
Ngôi thứ I
Ngôi thứ II
Ngôi thứ III
-Số ít : tôi, tớ mình.
-Số nhiều: chúng tôi,
chúng mình.
-Anh, cậu, bạn.
-Các anh, các cậu,
các bạn.
-Anh ấy, cậu ấy, bạn ấy.
-Các anh ấy, các bạn ấy .
-Ông, bà, cha, mẹ,
thầy, cô.
-Ông, bà, cha, mẹ,
thầy, cô, bác sĩ,
giám đốc.
-Ông ấy, thầy ấy,
bác sĩ ấy.
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt
III. Cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp
Cách dẫn trực tiếp
Cách dẫn gián tiếp
-Nhắc lại lời nói, ý nghĩ của
người khác một cách nguyên
vẹn.
-Đặt trong dấu ngoặc kép.
-Nhắc lại lời nói, ý nghĩ của
người khác một cách không
nguyên vẹn.
-Không đặt trong dấu
ngoặc kép.
-Ví dụ:
Nam nói: "Ngày mai, tôi
về quê."
-Ví dụ:
Bạn Nam nói rằng ngày mai
bạn ấy sẽ về quê.
II. Xưng hô trong hội thoại
I. Các phương châm hội thoại
Tuần 14 - Tiết 69 - Tiếng việt : Ôn tập phần tiếng Việt