Bài 14. Người kể chuyện trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về
dự giờ ngữ văn lớp 9A
Kiểm tra bài cũ
? Có mấy ngôi kể trong văn tự sự? Đặc điểm của mỗi ngôi kể đó?








- Ngôi kể 1: Thường là nhân vật của truyện hoặc nhân vật chứng kiến câu chuyện. Người kể có thể trực tiếp nói ra những cảm xúc, ý nghĩ của mình.

- Ngôi kể 3: Người kể gọi tên nhân vật bằng tên gọi của chúng, người kể giấu mình nhưng người kể này lại có mặt ở tất cả mọi nơi trong văn bản, đã biết hết mọi sự việc, nhìn thấu được các nhân vật trong truyện.
Ngữ văn - Tiết 70- Tập làm văn:
Người kể chuyện trong văn bản tự sự
I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự.
1. Xét ví dụ sgk tr192.
2. NhËn xÐt.
- Trời ơi, chỉ còn 5 phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô! Cô còn quên chiếc khăn mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng,nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
- Chào anh. - Đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh. - Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ?
Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh- những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
Chào anh.

(Theo Nguyễn Thành Long - Lặng Lẽ Sa Pa )
Ngữ văn - Tiết 70- Tập làm văn:
Người kể chuyện trong văn bản tự sự
I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự.
1. Xét ví dụ sgk tr192.
2. NhËn xÐt.
- KÓ vÒ phót gi©y chia tay gi÷a «ng häa sÜ giµ, c« kÜ s­ trÎ vµ anh thanh niªn.
- Người kể chuyện ở ngôi kể thứ 3 ( người kể giấu mặt ).
- C¸c nh©n vËt kh«ng ph¶i lµ ng­êi kÓ chuyÖn v×: hä ®Òu lµ ®èi t­îng miªu t¶ mét c¸ch kh¸ch quan.
+ Anh thanh niªn võa vµo, kªu lªn…
+ C« kÜ s­ mÆt ®á öng…
+ ¤ng häa sÜ bçng quay l¹i...
- Dấu hiệu: Nếu là một trong 3 nhân vật thì ngôi kể và lời văn phải thay đổi hoặc là xưng tôi hoặc là xưng tên của1 trong 3 nhân vật đó để kể lại.
- " giọng cười .tiếc rẻ";"những người con gái sắp xa ta., hay nhìn ta như vậy".
-> Chính là nhận xét của người kể chuyện về anh thanh niên và suy nghĩ của anh ta.
Căn cứ vào :
+ Người kể chuyện.
+ Các đối tượng được miêu tả một cách khách quan.
- Người kể: Ngôi thứ ba
=> Người kể chuyện am hiểu tất cả mọi sự việc, hành động và những diễn biến tâm lí tinh tế của các nhân vật.
- Vai trò: Dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật và tình huống, tả người và tả cảnh vật, đưa ra các nhận xét đánh giá về những điều được kể.
3. Ghi nhí sgk tr 193.
Ngữ văn - Tiết 70- Tập làm văn:
Người kể chuyện trong văn bản tự sự
I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự.
1. Xét ví dụ sgk tr192.
2. NhËn xÐt.
II. Luyện tập.
Bài tập
Xe chạy chầm chậm...Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc và cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi! Mợ đã về với con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi, rồi xốc nách tôi lê xe. Đến bây giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của 2 gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cảnh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
( Nguyên Hồng - Trong lòng mẹ )
3. Ghi nhớ sgk tr 193.
Ngữ văn - Tiết 70- Tập làm văn:
Người kể chuyện trong văn bản tự sự
I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự.
1. Xét ví dụ sgk tr192.
2. NhËn xÐt.
II. Luyện tập.
Bài tập


a.
Lµ nh©n vËt "t«i" (ng«i thø nhÊt). §ã lµ chó bÐ kÓ l¹i cuéc gÆp gì c¶m ®éng víi ng­êi mÑ cña m×nh sau nh÷ng ngµy xa c¸ch.

¦u ®iÓm : gióp ng­­êi kÓ ®i s©u vµo t©m t­ t×nh c¶m, miªu t¶ ®­­îc nh÷ng diÔn biÕn t©m lÝ s©u s¾c , phøc t¹p ®ang diÔn ra trong t©m hån nh©n vËt "t«i“

- H¹n chÕ: kh«ng miªu t¶ ®­îc nh÷ng diÔn biÕn néi t©m cña nh©n vËt "ng­êi mÑ", tÝnh kh¸ch quan kh«ng cao, lêi v¨n trÇn thuËt dÔ nhµm ch¸n, ®¬n ®iÖu.
Ngữ văn - Tiết 70- Tập làm văn:
Người kể chuyện trong văn bản tự sự
I. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự.
1. Xét ví dụ sgk tr192.
2. NhËn xÐt.
II. Luyện tập.
Bài tập


? Hãy chọn một trong ba nhân vật (ông họa sĩ, anh thanh niên, cô kĩ sư) là người kể chuyện, sau đó chuyển đoạn văn trích ở phần I thành một đoạn khác sao cho phù hợp với ngôi kể thứ nhất?
3. Ghi nhớ sgk tr 193.

HS thảo luận theo nhóm
.


b. §o¹n v¨n tham kh¶o:
Ng­êi kÓ chuþªn: C« kÜ s­.
Nghe tiÕng chµng trai kªu to “ Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót” vµ sau ®ã lµ mét giäng cuêi nh­ng ®Çy tiÕc rÎ, t«i còng c¶m thÊy giËt m×nh, b©ng khu©ng.T«i chît nhí c©u nãi cña ai ®ã: “ C¸i g× ®Õn sÏ ph¶i ®Õn”. Cuéc chia tay cña chóng t«i ®· ®Õn råi ®Êy ­? Sao nhanh thÕ?T«i vµ chµng trai kia ®· nãi g× ®­îc víi nhau ®©u? Vµ c¶ nhµ häa sÜ giµ ®¸ng kÝnh kia n÷a!
Bçng chµng trai ch¹y ra nhµ sau, råi trë l¹i ngay, tay cÇm mét c¸i lµn. Nhµ häa sÜ tÆc l­ìi ®øng dËy. T«i . §óng lóc Êy chµng trai kªu lªn:còng ®øng lªn, ®Æt l¹i chiÕc ghÕ, thong th¶ ®i ®Õn chç b¸c giµ. §óng lóc Êy chµng trai kªu lªn:
- ¤! C« cßn quªn chiÕc kh¨n mïi soa ®©y nµy!
T«i nhÑ nhµng quay l¹i, nh­ng nh­êng nh­ kh«ng muèn t«i ph¶i khã nhäc trë l¹i c¸i bµn, chµng trai ®· nhanh ch©n b­íc tíi cÇm lÊy chiÕc kh¨n tay cßn vo trßn cuèn s¸ch tíi tr¶ cho t«i. T«i thÊy bèi rèi, mÆt ®á öng, nhËn l¹i chiÕc kh¨n vµ quay véi ®i.
- Nhµ häa sÜ giµ ®· b­íc tíi bËu cöa, bçng nhµ häa sÜ giµ quay l¹i chôp lÊy tay ng­êi thanh niªn l¾c m¹nh.
Chµo anh - Ch¾c ch¾n råi t«i sÏ trë l¹i. T«i ë víi anh Ýt h«m ®­îc chø?
T«i còng lÆng lÏ ®Õn chç chµng trai ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng, râ rµng, nh­ ng­êi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i c¸i b¾t tay. T«i nh×n th¼ng vµo m¾t anh, kh«ng nãi. Anh cóng im lÆng nh×n t«i... T«i bãp nhÑ bµn tay r¾n rái cña anh, th× thÇm:
- Chµo anh.



Củng cố
Điền vào đầu câu trả lời đúng.
Câu 1: Người kể chuyện trong văn tự sự có vai trò:
A. Dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật và tình huống, tả người và tả cảnh vật, đưa ra các nhận xét đánh giá về những điều được kể.
B. Làm nổi bật nhân vật chính.
C. Khiến cho câu chuyện được kể không phức tạp, khó hiểu.
D. Cả 3 trường hợp trên.

A
? Sắp xếp các ý sau đây thành một đoạn văn sao cho hợp lí.
a. Trong VBTS
b.dường như có mặt khắp nơi trong truyện
c. người kể chuyện thường không lộ diện
d. đó là người biết hết mọi việc
e. thường đưa ra những nhận xét đánh giá về nhân vật và sự việc
g. hiểu biết mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật
( Có thể xếp theo thứ tự: a, c, b, d, g, e)
HDVN.
- Học bài và xem lại bài tập.
- Dựa vào nội dung phần đầu tác phẩm " Chuyện người con gái Nam Xương" ( Từ đầu đến sự việc đã qua rồi. Hãy đóng vai Trương Sinh hoặc Vũ Nương kể lại câu chuyện đó.
HD: + Chọn ngôi kể 1.
+ Lựa chọn các chi tiết tiêu biểu để kể ( Trương Sinh phải đi đầu quân để lại người mẹ già và vợ trẻ là Vũ Nương; mẹ TS ốm.....)
- Soạn văn bản: Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng.
Các thầy cô mạnh khoẻ!
Xin chân thành cảm ơn
và kính chúc
Các em chăm ngoan