Bài 14. Lặng lẽ Sa Pa

Lặng lẽ Sa pa
Nguyễn Thành Long
I. Tìm hiểu chung VB
Tác giả: Nguyễn Thành Long
(1925- 1991) quê ở Quảng Nam.
Viết văn từ thời KCCP. Ông là nhà văn chuyên viết về truyện ngắn và bút kí.
Phong cách văn xuôi nhẹ nhàng, tình cảm, giàu chất thơ và ánh lên vẻ đẹp con người.
2. Tác phẩm:
Viết năm 1970,
sau chuyến đi thực tế ở Lào Cai vào mùa hè năm 1970 của tác giả.
In trong tập “Giữa trong xanh”.
Nguyễn Thành Long
(1925- 1991)
Tóm tắt truyện:
Rời cây cầu số 4, chiếc xe chở hành khách lên Lai Châu trèo lên núi. Bác lái xe, ông họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ mới ra trường trò chuyện với nhau về Sa Pa, về hội họa, về hạnh phúc, tình yêu.
Chiếc xe dừng lại để lấy nước và cho hành khách nghỉ ngơi. Bác lái xe giới thiệu với ông họa sĩ và cô gái về một người cô độc nhất thế gian. Đó là anh thanh niên 27 tuổi, làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m.
Anh mời hai người lên nhà chơi, sau đấy họ nói chuyện với nhau khoảng 30 phút. Anh kể chuyện mình sống và làm việc tại đây. Anh rất yêu và gắn bó với công việc của mình. Anh còn thích đọc sách, trồng cây thuốc nam, trồng hoa v� nuôi gà. Nơi anh ở ngăn nắp, gọn gàng.
Nói chuyện với anh, ông họa sĩ xin vẽ anh. Nhưng anh đã giới thiệu với ông họa sĩ về ông kỹ sư dưới vườn rau Sa Pa, anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét - những người cũng giống như anh, say mê làm việc, cống hiến tuổi trẻ, trí tuệ, hạnh phúc cá nhân cho đất nước.
Cô kỹ sư sau khi nói chuyện với anh TN bàng hoàng nhận thấy mối tình đầu nhạt nhẽo của mình từ bỏ là đúng đắn và yên tâm với quyết định nhận công tác miền núi. Sau 30 phút nói chuyện, đến giờ ốp, anh TN phải chia tay mọi người trong sự bịn rịn và quyến luyến. Anh không quên tặng hai người một làn trứng, tặng cô gái một bó hoa thật đẹp.
1. Tình huống truyện và chủ đề
Tình huống truyện: cuộc gặp gỡ tình cờ, ngắn ngủi giữa ông hoạ sĩ già, cô kĩ sư trẻ với anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m giữa núi rừng Sa Pa. Cuộc gặp gỡ bất ngờ ở nơi heo hút ấy đã để lại trong tâm tưởng mỗi người những tình cảm, ấn tượng tốt đẹp.
Chủ đề: Truyện khắc hoạ thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao. Qua đó, khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
2. Nhân vật anh thanh niên.
a. Hoàn cảnh sống và làm việc.
Anh thanh niên 27 tuổi, có tầm vóc bé nhỏ, nét mặt rạng rỡ, tình nguyện lên sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m không một bóng người và trở thành một trong những người cô độc nhất thế gian.
Anh lµm c«ng t¸c khÝ t­îng kiªm vËt lý ®Þa cÇu, suèt ngµy chØ ®o giã, ®o m­a, ®o n¾ng, tÝnh m©y, ®o chÊn ®éng mÆt ®Êt, dù vµo viÖc b¸o tr­íc thêi tiÕt hµng ngµy.
C«ng viÖc ®ßi hái ph¶i rÊt tû mû vµ chÝnh x¸c.

§èi víi ng­êi thanh niªn 27 tuæi, c«ng viÖc ®ã dÔ g©y c¶m gi¸c buån ch¸n v× nã qu¸ ®¬n ®iÖu, lÆp ®i, lÆp l¹i hµng ngµy.
2. Nhân vật anh thanh niên.
b. Những phẩm chất tốt đẹp.
Say mê với nghề, hiểu được ý nghĩa công việc anh làm có góp phần vào công việc chung của đất nước.
Có những suy nghĩ và quan niệm đúng đắn về cuộc sống và công việc.
Tìm thấy nguồn vui trong công việc:
+ Yêu sách và rất ham đọc sách
+ Biết tổ chức, sắp xếp cuộc sống khoa học, ngăn nắp, chủ động: đọc sách, chăm hoa, nuôi gà, tự học...
Tính tình và phong cách: cởi mở, chân thành, hiếu khách, khiêm tốn, thành thực.
3. Các nhân vật phụ
a. Nhân vật ông hoạ sĩ (nhà văn ẩn mình)
xúc động và bối rối
bằng sự từng trải nghề nghiệp và khao khát của người nghệ sĩ sáng tạo đi tìm đối tượng của nghệ thuật, ông đã cảm nhận được chính anh là đối tượng ông cần và là nguồn khơi gợi sáng tác
ông cảm thấy nhọc vì những điều anh nói thổi bùng ngọn lửa đam mê công việc như thời trai trẻ và ý tưởng đưa anh vào sáng tác cần nhọc công rất nhiều.
b. Nhân vật cô kĩ sư
Là cô gái hồn nhiên, kín đáo.
Bàng hoàng hiểu thêm về cuộc sống, về con đường mà cô đã lựa chọn.
=> Đó là sự bừng dậy của những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi người ta gặp được những ánh sáng đẹp đẽ tỏa ra từ cuộc sống, từ tâm hồn của người khác.
c. Bác lái xe.
Rất sôi nổi, là người làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn.
=> Nhân vật bác lái xe, cô kĩ sư góp phần làm nổi bật nhân vật anh TN thêm sinh động.
d. Các nhân vật gián tiếp

Anh bạn ở trạm khí tượng Phan-xi-păng.
Ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa.
Anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét.
=> Các nhân vật vắng mặt đã thể hiện phẩm chất con người Sa Pa say mê lao động, thầm lặng cống hiến.
=> Góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm, làm sáng đẹp và hoàn thiện hình tượng anh thanh niên.
Phan Xi Păng là ngọn núi cao nhất Việt Nam, cũng là cao nhất trong ba nước Đông Dương nên được mệnh danh là "Nóc nhà Đông Dương" (3.143 m) thuộc dãy núi Hoàng Liên Sơn, về phía tây nam thị trấn Sa Pa, nằm giáp hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu thuộc vùng Tây bắc Việt Nam được hình thành vào thời kỳ tân tiến tạo, kỷ Phấn Trắng - Đại Cổ Sinh cách ngày nay trên 100 triệu năm. Theo tiếng địa phương, núi tên là "Hủa Xi Pan" và có nghĩa là phiến đá khổng lồ chênh vênh.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
xây dựng tình huống độc đáo
cốt truyện đơn giản
tạo tình huống tự nhiên,
chọn ngôi kể và điểm nhìn trần thuật hợp lí...
Nhân vật chính xuất hiện sau lời kể của nhân vật phụ.
Lời văn kể chuyện trong sáng, trau chuốt, giàu chất thơ. Những đoạn tả cảnh thoáng, gọn làm nền cho Sa Pa lặng lẽ.
Tên truyện cũng đầy chất thơ.
III. Tổng kết
2. Nội dung:
Ca ngợi những con người lao động trẻ tuổi, bình thường, lặng lẽ làm việc cho đất nước ở Sa Pa qua cuộc gặp gỡ với người thanh niên ở trạm khí tượng vật lí địa cầu.
Luyện tập
Truyện ngắn “LLSP” như một bài thơ giàu chất trữ tình. Vậy chất trữ tình đó được tạo bởi những yếu tố nào?
Ngoài chất trữ tình, truyện còn hấp dẫn người đọc bởi những thành công nghệ thuật nào?
Tại sao tất cả các nhân vật trong truyện, kể cả nhân vật anh thanh niên, đều không được đặt tên?
Dặn dò
Đóng vai cô kĩ sư kể lại đoạn cuối truyện “Lặng lẽ Sa Pa”
Phân tích nhân vật anh thanh niên