Bài 14. Dấu ngoặc kép

2 TẬP THỂ LỚP 8A2
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
Hãy giải thích công dụng của dấu hai chấm và dấu ngoặc đơn:
Cô Miên nói : “Tối nay ( lúc 6h), lớp 8a2 đi thi văn nghệ “ .

-> - Dấu hai chấm: Báo trước lời dẫn trực trực tiếp.
- Dấu ( ) : Đánh dấu phần bổ sung thêm



a) Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”.
( Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
1 . Công dụng:
*. Ví dụ:
b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn!
( Thúy Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)


c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với người.
( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”,… ra đời.
( Ngữ văn 7, tập 2)


TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
Dấu ngoặc kép
Đánh dấu
từ ngữ,
câu, đoạn
dẫn
trực tiếp
Đánh dấu từ
ngữ được
hiểu theo
nghĩa đặc
biệt hay có
hàm ý
mỉa mai
Đánh dấu tên
tác phẩm,
tờ báo, tập
san,…
được dẫn.
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
1 . Công dụng:

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy:“ Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”.
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
Bài tập áp dụng:

Lưu ý:
-Trong văn bản in thì tên tác phẩm, tập san… có thể in đậm, in nghiêng hoặc gạch chân nhưng trong văn bản viết tay cần dùng dấu ngoặc kép để đánh dấu là tiện lợi và phổ biến.
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
II. Luyện tập:
1. Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong đoạn trích sau?
a. Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử,như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”.
( Nam Cao, Lão Hạc)
=> Đánh dấu lời dẫn trực tiếp
b. Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

->Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
II. Luyện tập:
c. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
e. Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm, ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp!
(Hoài Thanh, trong tập nghị luận và phê bình văn học, tập I)
-> Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp

*Thảo luận nhóm 3 phút:
- Bài tập 2 :
+ Nhóm 1: 2a
+ Nhóm 2: 2b
+ Nhóm 3 : 2c
- Bài tập 3: Nhóm 4
Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi.
(Theo Treo biển)
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo :
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là “cá tươi” ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ “tươi ”đi.
Dấu 2 chấm : Báo trước lời đối thoại.
Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dược dẫn lại

Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu .
(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê : “Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu ” .
(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)

Dấu 2 chấm : Báo trước lời dẫn trực tiếp.
Dấu ngoặc kép đánh dấu câu được dẫn trực tiếp.

c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào…
(Theo Nam Cao, Lão Hạc)
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn : “ Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào…”
(Theo Nam Cao, Lão Hạc)
Dấu 2 chấm : Báo trước lời dẫn trực tiếp.
Dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.
b. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
Bài tập 3: Vì sao hai câu có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau?
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do , đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh )

Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như trên vì câu nói không được dẫn nguyên văn(lời dẫn gián tiếp ).
Lưu ý:
- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu.
- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay đổi một số từ ngữ cho phù hợp.
* Thảo luận nhóm( 4phút):
Bài tập : Đặt câu có sử dụng dấu ngoặc kép
CỦNG CỐ
Công dụng của dấu ngoặc kép
Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,… được dẫn.
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ
a. Học bài cũ:
Hoàn thành bài tập vào vở bài tập.
- Nắm được công dụng của dấu ngoặc kép.
Tìm văn bản có dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép và giải thích công dụng của chúng ở một bài SGK Ngữ văn 8 tập 1.
b. Chuẩn bị ở nhà :
Đề bài: “Thuyết minh về cái phích nước ( bình thủy).
Lập dàn bài và luyện nói theo dàn bài.