Bài 14. Dấu ngoặc kép

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Em hãy nêu công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm?
Câu 2: Giải thích công dụng dấu ngoặc đơn trong phần giới thiệu sau:
Hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” (Nguyên tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954).
(Sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập 1)
TIẾT 53 - TIẾNG VIỆT
DẤU NGOẶC KÉP
a) Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”.
( Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn!
( Thúy Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)


c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với người.
( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”,… ra đời.
( Ngữ văn 7, tập 2)
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
Dấu ngoặc kép
Đánh dấu
từ ngữ,
câu, đoạn
dẫn
trực tiếp
Đánh dấu từ
ngữ được
hiểu theo
nghĩa đặc
biệt hay có
hàm ý
mỉa mai
Đánh dấu tên
tác phẩm,
tờ báo, tập
san,…
được dẫn.
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP

Lưu ý:
-Trong văn bản in thì tên tác phẩm, tập san… có thể in đậm, in nghiêng hoặc gạch chân nhưng trong văn bản viết tay cần dùng dấu ngoặc kép để đánh dấu là tiện lợi và phổ biến.
- Khi soạn thảo văn bản, muốn gõ dấu ngoặc kép ta nhấn đồng thời hai phím Shift và phím chứa dấu ngoặc kép.
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
- Dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu hai chấm khi lời dẫn trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn.
BÀI TẬP NHANH
1. Đọc bản tuyên ngôn độc lập đến nữa chừng, chủ tịch Hồ Chí Minh dừng lại và bỗng dưng hỏi Tôi nói đồng bào nghe rõ không ?

2. Trong Bức thư Cà Mau, Anh Đức kể nhiều đến những cuộc đấu tranh, những tội ác man rợ của địch ở mũi Cà Mau.
3. Tớ đang có âm mưu này, Trang ạ. Rất thú vị nhé!

“
”
:“
”
“
”
Đánh dấu lời dẫn trực tiếp
Đánh dấu tên tác phẩm
Hiểu theo nghĩa đặc biệt
a. Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử,như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”.
( Nam Cao - Lão Hạc)
b. Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
II. Luyện tập:
BT1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
c) Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)
d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên “An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc - Thuế máu)
TIẾT 53: DẤU NGOẶC KÉP
c. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
e. Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm, ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp!
(Hoài Thanh, trong tập nghị luận và phê bình văn học, tập I)

THẢO LUẬN NHÓM 4: 3 PHÚT
Nhóm 1:
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi.
(Theo Treo biển)
Nhóm 2:
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.
(Tạ Duy Anh - Bức tranh của em gái tôi)
Nhóm 3:
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn: cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào...
(Nam Cao – Lão Hạc)


BT2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp. Giải thích lí do.
=>- Dấu hai chấm sau “cười bảo”đánh dấu lời đối thoại;
- Dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và “tươi” đánh dấu
từ ngữ được dẫn trực tiếp.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi.
(Theo Treo biển)
:
“ ”
“ ”
Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp. Giải thích lí do.
b) Nĩ nh?p t�m l?i d?y c?a ch� Ti?n L� ch�u h�y v? c�i gì th�n thu?c nh?t v?i ch�u.
(T? Duy Anh, B?c tranh c?a em g�i tơi)
=> Dấu hai chấm đánh dấu lời dẫn trực tiếp;
=> Dấu ngoặc kép đánh dấu câu nói đựơc dẫn trực tiếp.
b) Nĩ nh?p t�m l?i d?y c?a ch� Ti?n L� : "Ch�u h�y v? c�i gì th�n thu?c nh?t v?i ch�u".
(T? Duy Anh, B?c tranh c?a em g�i tơi)
Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp. Giải thích lí do.
=> Dấu hai chấm đánh dấu lời dẫn trực tiếp;
=> Dấu ngoặc kép đánh dấu câu nói được dẫn
trực tiếp.

c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào...
(Nam Cao – Lão Hạc)
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn: “Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào...”.
(Nam Cao – Lão Hạc)
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.
b. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
BT3: Vì sao hai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng dấu câu khác nhau
Lưu ý:
- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu.
- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay đổi một số từ ngữ cho phù hợp.
Con trâu là ngưu?i bạn gần gũi và thân thiết của nguười nông dân. Con trâu giúp nguười nông dân trong công việc đồng áng. Trâu kéo cày bừa, trục lúa, chở xe...Ngưuời nông dân coi "Con trâu là đầu cơ nghiệp", là tài sản to lớn trong mỗi gia đinh. Cũng vi thế ngưuời nông dân đối với con trâu nhuư với ngưuời bạn thân :
" Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta..." (Ca dao)
Ngày nay cuộc sống có nhiều thay đổi, nhuưng con trâu vẫn mãi mãi là hinh ảnh của mỗi làng quê Việt Nam.
CỦNG CỐ
Công dụng của dấu ngoặc kép
Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,… được dẫn.
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Hoàn thành bài tập vào vở bài tập.
Nắm được công dụng của dấu ngoặc kép.
Chuẩn bị bài mới: Luyện nói thuyết minh về một thứ đồ dùng.