Bài 14. Dấu ngoặc kép

KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy nêu công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm. Cho ví dụ.
TUẦN 14
Tiết 53- Tiếng Việt
DẤU NGOẶC KÉP
I.Công dụng của dấu ngoặc kép:
Đọc các trích sau :
a, Thánh Găng- đi có một phương châm: “ Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”.
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
b, Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn!
( Thuý Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)
c, Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ” văn minh”, “khai hoá” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
d, Hàng loạt vở kịch như” Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “ Bên kia sông Đuống”,… ra đời.
( Ngữ văn 7, Tập hai)
? Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích trên dùng để làm gì? Hãy giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong mỗi ví dụ.


Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu:
a, Lời dẫn trực tiếp( một câu nói của thánh Găng - đi)
b, Từ ngữ hiểu theo một nghĩa đặc biệt, nghĩa được hình thành trên cơ sở phương thức ẩn dụ: dùng từ ngữ “dải lụa” để chỉ chiếc cầu( xem chiếc cầu như một dải lụa).
c, Từ ngư có hàm ý mỉa mai bằng bằng việc dùng lại chính những từ ngữ mà thực dân Pháp thường dùng khi nói về sự cai trị của chúng đối với Việt Nam: khai hoá văn minh cho dân tộc lạc hậu. Vì vậy cũng có thể coi dấu ngoặc kép trong đoạn trích được dùng với cả công dụng 1.
d, Đánh dấu tên của các vở kịch

Ghi nhớ
Dấu ngoặc kép dùng để:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp;
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai;
- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, … được dẫn.
II.LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau:
a, Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”
( Nam Cao, Lão Hạc)
b, Kết cục , anh chàng “ hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
c, Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
(Nguyên Hồng,Những ngày thơ ấu)
d, Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên “An- nam- mít” bẩn thỉu, giỏ lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ , thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “ bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thâm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái,họ ( những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “ chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”
( Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
e, Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm, ngăm càng say
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp.
( Hoài Thanh, Trong tập nghị luận và phê bình văn học)

Trả lời:
a, Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp.
b, Đánh dấu từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.
c, Đánh dấu từ ngừ ngữ được dẫn trực tiếp.
d, Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp và có hàm ý mỉa mai.
e, Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp .
Bài tập 2: Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp trong những đoạn trích sau (bảng phụ ) và giải thích lí do.

Bài tập 3: Vì sao hai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau lại dùng những dấu câu khác nhau?
a, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nướ ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cúng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”.
b, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nướ ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cúng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
Trả lời:
a,Dẫn nguyên văn câu nói của Bác Hồ (dẫn trực tiếp).
b, Dẫn lại câu nói của Bác một cách gián tiếp
Củng cố: Hãy nêu công dụng của dấu ngoặc kép. Cho ví dụ.
Dặn dò: -Học Ghi nhớ, Làm bài tập 4,5 (SGK/144)
- Chuẩn bị bài : Ôn luyện về dấu câu