Bài 14. Dấu ngoặc kép

CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO
VÀ
CÁC EM HS
DẤU NGOẶC KÉP
Tiết 54:
Trường THCS Quảng Kim
Giáo viên:Nguyễn Thị Nga
Tổ :Xã hội
a. Thánh Găng - đi có một phương châm: "Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó , nhưng tạo được tình thương , lòng nhân đạo , sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn."
( Theo Lâm Ngữ Đường ,Tinh hoa xử thế)
I. Công dụng:
b. Nhìn từ xa , cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng , nhưng thực ra "dải lụa" ấy nặng tới 17 nghìn tấn !
( Thuý Lan , Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử)
c. Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỷ "văn minh" , "khai hoá" của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt . Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
( Thép mới, Cây tre Việt Nam)
d. Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà" , "Giác ngộ" , "Bên kia sông Đuống" , ... ra đời.
( Ngữ văn 7, tập hai)
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
II. Luyện tập:
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng: "A! Lão già tệ lắm! Tôi ắn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?"
(Nam Cao, Lão Hạc)
b)Kết cục, anh chàng " hầu cận ông lí" yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
c) Hai tiếng " em bé`` mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
( Nguyên Hồng , Những ngày thơ ấu)
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
II. Luyện tập:
d) Trước năm 1914 , họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu , những tên"An-nam-mít" bẩn thỉu , giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta.ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ thì lập tức họ biến thành những đứa "con yêu" , những người "bạn hiền" của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của các quan toàn quyền lớn , toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do".
(Nguyễn ái Quốc,Thuế máu)
e) Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm , ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ "mạt sắt" mà "ngây vì tình"áy quả không lấy gì làm đẹp !
(Hoài Thanh,trong Tập nghị luận và phê bình văn học , tập I)
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu:

a) Câu nói được dẫn trực tiếp. Đây là những câu nói mà lão Hạc tưởng như là con chó Vàng muốn nói với lão.
b) Từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai: một anh chàng được coi là "hầu cận ông lí" mà bị một người đàn bà đang nuôi con mọn túm tóc lẳng ngã nhào ra thềm.
c) Từ ngữ được dẫn trực tiếp, " em bé" dẫn lại lời của
người khác.
d) Từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai.
e) Từ ngữ được dẫn trực tiếp. "Mặt sắt ", " ngây vì tình" được dẫn lại từ hai câu thơ của Nguyễn Du.
II. Luyện tập:
Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong đoạn trích và giải thích lí do.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. (Theo Treo biển)
" "
" "
Đặt dấu hai chấm sau cười bảo : ( đánh dấu (báo trước ) lời đối tho�i ) , dấu ngoặc kép ở "cá tươi" và "tươi" ( đánh dấu từ ngữ được dẫn lại ).
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu . (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
Đặt dấu hai chấm sau chú Tiến Lê: (đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp), đặt dấu ngoặc kép cho phần còn lại: " Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu." (đánh dấu câu nói đựơc dẫn trực tiếp).
- Lưu ý viết hoa từ "Cháu" vì mở đầu một câu.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo :
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. (Theo Treo biển)
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê : " Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu " . (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào. ( Theo Nam Cao, Lão Hạc)
c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn :" Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào."
( Theo Nam Cao, Lão Hạc)
Đặt dấu hai chấm sau bảo hắn : (đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp), dấu ngoặc kép cho phần còn lại " Đây là. đi một sào." (đánh dấu lời dẫn trực tiếp) . Cần viết hoa từ Đây .
Bài tập 3: Vì sao hai câu có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau?
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do , đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành."
=> Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh )
=> Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như trên vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp).
Bài tập 5: Tìm những trường hợp có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép trong một bài học ở SGK ngữ văn 8 , tập một và giải thích công dụng của chúng.
- Ngày trước, Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua: "Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ;đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu"
- ... Có người bảo: Tôi hút , tôi bị bệnh , mặc tôi!
Xin đáp lại : hút thuốc là quyền của anh , nhưng anh không có quyền đầu độc những người ở gần anh...
- ...Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm ( ở Bỉ,từ năm 1987,vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla,tái pham phạt 500 đôla)...
(Nguyễn Khắc Viện ,Ôn dịch , thuốc lá)
- Dấu ngoặc kép : tách lời dẫn trực tiếp ra khỏi lời của tác giả
- Dấu hai chấm : tách lời giải thích gián tiếp
- Dấu ngoặc đơn: dẫn chứng và giải thích
Dặn dò về nhà:
- H�c thu�c ph�n ghi nhí
L�m B�i t�p 4
- Th�c hiƯn c�c y�u c�u cđa b�i : "�n luyƯn d�u c�u"
CÁM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HS