Bài 14. Dấu ngoặc kép

Giáo viên: Trịnh Thị Lan
Trường: THCS Đinh Xá
Nhiệt liệt chào mừng
Phần 1: Nhận thức

- Về mặt nhận thức : Bản thân tôi thấy đổi mới trong phương pháp dạy học là một việc làm rất cần thiết và đòi hỏi phải tiến hành thường xuyên , không ngừng để đem lại những tiết học có hiệu quả đối với học sinh
- Thực trạng trong các nhà trường hiện nay thì các GV bộ môn Ngữ Văn nói riêng và các môn khác nói chung vẫn đang đi trên con đường dạy học theo hướng đổi mới. Tuy nhiên , tuỳ theo mức độ nhận thức của học sinh tuỳ theo từng đơn vị kiến thức của từng bài dạy mà lại có sự đổi mới nhất định. Mỗi GV lại khai thác bài giảng của mình theo hướng khác nhau nhưng đều theo hướng tích cực là làm bài giảng hay hơn, mới mẻ hơn những lối mòn xưa cũ trước đây.
Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
...Từ đó đến nay, chiếc áo dài Việt Nam đă không ngừng được hoàn thiện dần dần để trở thành một thứ y phục dân tộc mang tính thẩm mĩ cao. Vào khoảng thập niên ba mưoi 1936-1939 của thế kỉ trước, trong nhóm Tự lực văn đoàn có hai ông hoạ sĩ du học ở Pháp về là ông Nguyễn Cát Tường và ông Lê Phổ, hai ông đã dùng diễn đàn của hai tờ báo Phong hoá và Ngày nay để quảng cáo cho 1 kiểu áo dài phụ nữ cổ cao, được gọi tên là áo Le Mur Cát Tường. Các ông còn viết Muốn biết nước nào có tiến bộ, có kĩ thuật hay không, cứ xem y phục người nước họ, ta cũng đủ hiểu.
Phong Hoá số 86-2-1934
Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
...Từ đó đến nay, chiếc áo dài Việt Nam đă không ngừng được hoàn thiện dần dần để trở thành một thứ y phục dân tộc mang tính thẩm mĩ cao. Vào khoảng thập niên ba mưoi (1936-1939) của thế kỉ trước, trong nhóm Tự lực văn đoàn có hai ông hoạ sĩ du học ở Pháp về là ông Nguyễn Cát Tường và ông Lê Phổ, hai ông đã dùng diễn đàn của hai tờ báo Phong hoá và Ngày nay để quảng cáo cho 1 kiểu áo dài phụ nữ cổ cao, được gọi tên là áo Le Mur Cát Tường. Các ông còn viết: Muốn biết nước nào có tiến bộ, có kĩ thuật hay không, cứ xem y phục người nước họ, ta cũng đủ hiểu.
(Phong Hoá số 86-2-1934)
Tiết 53: Dấu ngoặc kép
1, Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh nắm vững công dụng của dấu ngoặc kép
2, Sử dụng các phương pháp
Phương pháp quy nạp : phân tích ví dụ rồi rút ra khái niệm
Phương pháp vấn đáp
Phương pháp nêu vấn đề
Vd
a, Thánh Găng-đi có một phương châm : "Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn"
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
? Dấu ngoặc kép trong câu a dùng để làm gì?
- Đánh dấu câu dẫn trực tiếp
Tình huống: nếu học sinh không trả lời được, GV sẽ gợi ý bằng cách hỏi về công dụng của dấu hai chấm.
Ví dụ
b, Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra " dải lụa" ấy nặng tới 17 nghìn tấn.
( Thuý Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)
? Dấu ngoặc kép trong câu b dùng để làm gì?
- Hiểu theo nghĩa đặc biệt
? Từ "Dải lụa" trong ví dụ này có đặc biệt là gì?
- Chỉ cầu Long Biên ( thể hiện sự mềm mại, duyên dáng của cây cầu)
Ví dụ
c, Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ "văn minh", "khai hoá" của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với người
(Thép Mới-Cây tre Việt Nam)
? Dấu ngoặc kép trong ví dụ c dùng để làm gì?
- Đánh dấu từ có hàm ý mỉa mai
Ví dụ
c, Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ "văn minh", "khai hoá" của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với người
( Thép Mới-Cây tre Việt Nam )
? Ngoài mục đích mỉa mai, dấu " " còn dùng với công dụng nào?
- Đánh dấu từ được dẫn trực tiếp
Ví dụ
d, Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuống". ra đời
( Ngữ Văn 7, tập 2)
? Dấu ngoặc kép trong ví dụ d dùng để làm gì?
Đánh dấu tên các vở kịch
? Khái quát lại những công dụng của dấu " " ?

Ghi nhớ:
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp ;
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai
Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,. được dẫn
Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi
..."Từ đó đến nay, chiếc áo dài Việt Nam đă không ngừng được hoàn thiện dần dần để trở thành một thứ y phục dân tộc mang tính thẩm mĩ cao. Vào khoảng thập niên ba mưoi (1936-1939) của thế kỉ trước, trong nhóm "Tự lực văn đoàn" có hai ông hoạ sĩ du học ở Pháp về là ông Nguyễn Cát Tường và ông Lê Phổ, hai ông đã dùng diễn đàn của hai tờ báo "Phong hoá" và " Ngày nay" để quảng cáo cho 1 kiểu áo dài phụ nữ cổ cao, được gọi tên là áo " Le Mur Cát Tường". Các ông còn viết: " Muốn biết nước nào có tiến bộ, có kĩ thuật hay không, cứ xem y phục người nước họ, ta cũng đủ hiểu"
(Phong Hoá số 86-2-1934)
Luyện tập
Bài 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép
Nhóm 1:
ý a) Nó cứ làm in như nó trách tôi, nó kêu ư ử, nhìn tôi , như muốn bảo tôi rằng: " A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão đối sử với tôi như thế này à?"
(Nam Cao, Lão Hạc)
Nhóm 2:
ý b) Kết cục, anh chàng " Hầu cận ông lý" yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cáI ngã nhào ra thềm
( Ngô Tất Tố, Tắt Đèn)
Nhóm 3
ý c) Hai tiếng " em bé" mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn
( Nguyên Hồng, những ngày thơ ấu )
Nhóm 4
ý d) Trước năm 1914, họ chỉ la những tên da đen bẩn thỉu, những tên " An-nam - mít" bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa "con yêu", những người "bạn hiền" của các quan cai trị phụ mấu nhân hậu,thậm chí của các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa.Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là " chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do".
(Nguyễn ái Quốc)
Bài 2:Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn trích sau và giải thích lí do.
a,BiÓn võa treo lªn, cã ng­êi qua ®­êng xem, c­êi b¶o
- Nhµ nµy x­a quen b¸n c¸ ­¬n hay sao mµ b©y giê ph¶i ®Ò biÓn lµ c¸ t­¬i?
Nhµ hµng nghe nãi, bá ngay ch÷ t­¬i ®i
(Theo Treo biÓn)

c, Lão Hạc ơi ! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt ! Lão đừng lo lắng về cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chị bán đi một sào.
( Theo Nam Cao, Lão Hạc)
Bài 3: Vì sao hai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau?
a, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: " Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước nhà được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.".
b, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước nhà được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do,đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
Bài 4: Viết một đoạn văn thuyết minh ngắn có dùng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của các loại dấu câu này trong đoạn văn đó.
Bài 5: Tìm những trường hợp có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép trong một bài học ở sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 1 và giải thích công dụng của chúng.
Sơ đồ dấu câu
Chúc các em học sinh chăm ngoan, học giỏi
cảm ơn các thầy cô giáo