Bài 14. Dấu ngoặc kép

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
GV: NGÔ THỊ BÍCH THUẬN
TRƯỜNG THCS TÂN PHONG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trình bày công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích , thuyết minh , bổ sung .
Dấu hai chấm dùng để:
-Đánh dấu (báo trước) lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang ).
-Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép).
-Đánh dấu (báo trước) phần giải thích.
-Đánh dấu (báo trước )phần thuyết minh .
Tiết :53
DẤU NGOẶC KÉP
I/ CÔNG DỤNG :
VÍ DỤ:
a/Thánh Găng-đi có một phương châm : “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó , nhưng tạo được tình thương , lòng nhân đạo , sự thông cảm giữa conngười với con người lại cáng khó hơn.”(Theo Lâm Ngữ Đường)
Đánh dấu lời dẫn trực tiếp( câu nói của thánh Găng-đi)
b/Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hổng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tân !(Thúy Lan. Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử).
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặt biệt( “dải lụa” đẻ chỉ chiếc cầu)
c/Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tất sắt . Tre vẫn còn vất vã mãi với người.(Thép mới , Cây tre Việt Nam).
Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai (dùng lại chính từ ngữ của bọn Pháp:khai hóa văn minh cho một dân tộc lạc hậu)
d/ Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà” , “Giác ngộ” , “Bên kia sông Đuống”…ra đời .(Ngữ văn 7)
Đánh dấu tên của các vở kịch .
II/LUYỆN TẬP:
BÀi TẬP1/Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau:
a/Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”. (Nam Cao-Lão Hạc)
Đánh dấu câu giả định của cậu vàng được dẫn trực tiếp.
b/Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. (Ngô Tất Tố).
Đánh dấu từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.
c/Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.(Nguyên Hồng).
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp (lời của bà cô ).
d/Trước năm 1915 , họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên “An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các tên cai trị nhà ta . Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ , thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa . Đùng một cái, họ(những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp và có hàm ý mỉa mai.
e/Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn :
Nghe càng đắm , ngắm càng say ,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình .
Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp lắm !
(Hoài Thanh trong Tập nghị luận và phê bình văn học , tập 1)
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp(dẫn lại từ2câu thơ củaNguyễnDu)
BÀI TẬP2/ Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp(có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết ) trong đoạn trích sau và giải thích lí do.
a/Biển vừa treo lên , có người qua đường xem, cười bảo
-Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi?
Nhà hàng nghe nói , bỏ ngay chữ tươi đi .(Treo biển)
Đặt dấu hai chấm sau “cười bảo” (báo trước lời đối thoại), đặt dấu ngoặc kép ở “cá tươi” và ‘tươi”(đánh dấu từ ngữ được dẫn lại).
b/Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.(theo Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi).
Đặt dấu hai chấm sau “chú tiến Lê”(đánh dấu lời dẫn trực tiếp), đánh dấu ngoặc kép phần còn lại và viết hoa từ “cháu” vì mở đầu câu .
c/Lão hạc ơi!Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào nào…(Nam Cao-lão Hạc)
Đặt dấu hai chấm sau từ “bảo hằn”(lời dẫn trực tiếp), đặt dấu ngoặc kép cho phần còn lại “Đâylà… sào”(đánh dấu lời dẫn trực tiếp), viết hoa từ “Đây”
BÀI TẬP 3: Vì saohai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau ?
Chủ tịch Hồ Chí Minh có nói : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc , là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn , áo mặc ,ai cũng được học hành”.
Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp(dẫn nguyên văn câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh).
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn , ham muốn tột bậc, ,là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập , dân ta được hoàn toàn tự do , đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc , ai cũng được học hành.
Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như trên vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp).
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
-Học thuộc phần công dụng của dấu ngoặc kép .
-Xem lại bài tập đã làm .
-Viết một đoạn văn ngắn có dùng dấu ngoặc đơn , dấu hai chấm , dấu ngoặc kép . Giải thích công dụng của các dấu này trong đoạn văn đó .
-Chuẩn bị tiết luyện nói : Thuyết minh về một thứ đồ dùng theo yêu cầu trong SGK trang 144.
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !