Bài 14. Dấu ngoặc kép

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo về dự tiết học !
KiÓm tra bµi cò
1-Nêu công dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm.
Dấu ngoặc
đơn
Đánh dấu phần chú thích
(giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
Dấu
hai chấm
Đánh dấu (báo trước)phần giải thích, thuyết
minh, cho một phần trước đó;
Đánh dấu (báo trước)lời dẫn trực tiếp(dùng
với dấu ngoặc kép) haylời đối thoại(dùng
với dấu gạch ngang)
1.Trong câu: Người ta cấm hút thuốc . phạt nặng
những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987 vi phạm
lần thứ nhất phạt 40 USD, tái phạm 500USD)
dấu ngoặc đơn có ý nghĩa gì?
2.Dấu hai chấm trong câu: Thuở ấy chỉ có một điều tôi chưa
hề nghĩ đến đó là: người đã trồng hai cây phong trên đồi này?
có tác dụng gì?
* VÝ dô:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
a, Th¸nh G¨ng-®i cã mét ph­¬ng ch©m : “ Chinh phôc ®­îc mäi ng­êi ai còng cho lµ khã, nh­ng t¹o ®­îc t×nh th­¬ng, lßng nh©n ®¹o, sù th«ng c¶m gi÷a con ng­êi víi con ng­êi l¹i cµng khã h¬n ”.
( Theo L©m Ng÷ §­êng, Tinh hoa xö thÕ )

b, Nh×n tõ xa, cÇu Long Biªn nh­ mét d¶i lôa uèn l­în v¾t ngang s«ng Hång, nh­ng thùc ra “ d¶i lôa” Êy nÆng tíi 17 ngh×n tÊn!
( Thóy Lan, CÇu Long Biªn- chøng nh©n lÞch sö)
c, Tre víi ng­êi nh­ thÕ ®· mÊy ngh×n n¨m. Mét thÕ kØ “ v¨n minh”, “khai hãa” cña thùc d©n còng kh«ng lµm ra ®­îc mét tÊc s¾t. Tre vÉn ph¶i cßn vÊt v¶ m·i víi ng­êi.
( ThÐp Míi, C©y tre ViÖt Nam)
d, Hµng lo¹t vë kÞch nh­ “Tay ng­êi ®µn bµ”, “Gi¸c ngé”, “Bªn kia s«ng §uèng”,...ra ®êi.
(Ng÷ v¨n 7, tËp hai )
* VÝ dô:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
a, Th¸nh G¨ng-®i cã mét ph­¬ng ch©m: “Chinh phôc ®­îc mäi ng­êi ai còng cho lµ khã, nh­ng t¹o ®­îc t×nh th­¬ng, lßng nh©n ®¹o, sù th«ng c¶m gi÷a con ng­êi víi con ng­êi l¹i cµng khã h¬n”.
(Theo L©m Ng÷ §­êng , Tinh hoa xö thÕ)
* VÝ dô:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
b, Nh×n tõ xa, cÇu Long Biªn nh­ mét d¶i lôa uèn l­în v¾t ngang s«ng Hång, nh­ng thùc ra
“ d¶i lôa” Êy nÆng tíi 17 ngh×n tÊn!
(Thóy Lan, CÇu Long Biªn- chøng nh©n lÞch sö)
* VÝ dô:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
c, Tre víi ng­êi nh­ thÕ ®· mÊy ngh×n n¨m. Mét thÕ kØ “v¨n minh”, “khai hãa” cña thùc d©n còng kh«ng lµm ra ®­îc mét tÊc s¾t. Tre vÉn ph¶i cßn vÊt v¶ m·i víi ng­êi.
(ThÐp Míi, C©y tre ViÖt Nam)
* VÝ dô:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
d, Hµng lo¹t vë kÞch nh­ “Tay ng­êi ®µn bµ”, “Gi¸c ngé”, “Bªn kia s«ng §uèng”,...ra ®ời.
(Ng÷ v¨n 7, tËp hai)
* Ghi nhí
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
DÊu ngoÆc kÐp dïng ®Ó:
- §¸nh dÊu tõ ng÷, c©u, ®o¹n dÉn trùc tiÕp;
- §¸nh dÊu tõ ng÷ ®­îc hiÓu theo nghÜa ®Æc biÖt hay cã hµm ý mØa mai;
- §¸nh dÊu tªn t¸c phÈm, tê b¸o, tËp san, … ®­îc dÉn.
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 1: Cho biÕt c¸ch dïng dÊu ngoÆc kÐp ë c¸c c©u sau dïng ®óng hay sai? V× sao?
a. C¸c cô x­a nãi: “§i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n” qu¶ lµ ®óng.
b. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi Ng­êi chØ cã mét sù ham muèn, ham muèn tét bËc, lµ lµm sao cho n­íc ta ®­îc hoµn toµn ®éc lËp, d©n ta ®­îc hoµn toµn tù do, ®ång bµo ta ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ai còng ®­îc häc hµnh.
 §óng, v× nã dïng ®Ó dÉn lêi nãi trùc tiÕp.
 Sai, v× ®©y lµ lêi dÉn gi¸n tiÕp.
PhÇn thi: Ai nhanh h¬n
: "
"
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
C©u 2: C¸ch ®¸nh dÊu tªn t¸c phÈm ë c©u sau cã ®óng kh«ng ? H·y gi¶i thÝch râ?
Qua ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ h·y chøng minh r»ng v¨n Nguyªn Hång giµu chÊt tr÷ t×nh.
PhÇn thi: Ai nhanh h¬n
C©u 3: Em h·y viÕt mét c©u cã sö dông dÊu ngoÆc kÐp.
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 1: Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: "A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?"
(Nam Cao, Lão Hạc)
b) Kết cục, anh chàng "hầu cận ông lí" yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
c) Hai tiếng "em bé" mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên "An-nam-mít" bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa "con yêu", những người "bạn hiền" của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do".
(Nguyễn ái Quốc, Thuế máu)
e) Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm, ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ "mặt sắt" mà "ngây vì tình" ấy quả không lấy gì làm đẹp!
(Hoài Thanh, trong Tập nghị luận và phê bình văn học, tập I)
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§¸p ¸n:
a) Nã cø lµm in nh­ nã tr¸ch t«i; nã kªu ­ ö, nh×n t«i, nh­ muèn b¶o t«i r»ng: “A! L·o giµ tÖ l¾m! T«i ¨n ë víi l·o nh­ thÕ mµ l·o xö víi t«i nh­ thÕ nµy µ?”
(Nam Cao, L·o H¹c)

C©u nãi ®­îc dÉn trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng c©u nãi mµ l·o H¹c t­ëng nh­ lµ con chã vµng muèn nãi víi l·o.

Bµi 1: Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§¸p ¸n:
Tõ ng÷ ®­îc dïng víi hµm ý mØa mai: Mét anh chµng ®­îc coi lµ “hÇu cËn «ng LÝ” mµ bÞ mét ng­êi dÇn bµ ®ang nu«i con män tóm tãc l¼ng ng· nhµo ra thÒm.

Bµi 1:Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
b) KÕt côc, anh chµng “hÇu cËn «ng lÝ” yÕu h¬n chÞ chµng con män, h¾n bÞ chÞ nµy tóm tãc l¼ng cho mét c¸i, ng· nhµo ra thÒm.
(Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn)

TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§¸p ¸n:
Tõ ng÷ ®­îc dÉn trùc tiÕp, dÉn l¹i lêi cña ng­êi kh¸c.

Bµi 1:Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
c) Hai tiÕng “em bД mµ c« t«i ng©n dµi ra thËt ngät, thËt râ, qu¶ nhiªn ®· xo¾n chÆt lÊy t©m can t«i nh­ ý c« t«i muèn.
(Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu)

TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§¸p ¸n:
Tõ ng÷ ®­îc dÉn trùc tiÕp vµ còng cã hµm ý mØa mai.

Bµi 1:Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
d) Tr­íc n¨m 1914, hä chØ lµ nh÷ng tªn da ®en bÈn thØu, nh÷ng tªn “An-nam-mÝt” bÈn thØu, giái l¾m th× còng chØ biÕt kÐo xe tay vµ ¨n ®ßn cña c¸c quan cai trÞ nhµ ta. Êy thÕ mµ cuéc chiÕn tranh vui t­¬i võa bïng næ, th× lËp tøc hä biÕn thµnh nh÷ng ®øa “con yªu”, nh÷ng ng­êi “b¹n hiÒn” cña c¸c quan cai trÞ phô mÊu nh©n hËu, thËm chÝ cña c¶ c¸c quan toµn quyÒn lín, toµn quyÒn bÐ n÷a. §ïng mét c¸i, hä (nh÷ng ng­êi b¶n xø) ®­îc phong cho c¸i danh hiÖu tèi cao lµ “chiÕn sÜ b¶o vÖ c«ng lÝ vµ tù do”.
(NguyÔn ¸i Quèc, ThuÕ m¸u)

TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§¸p ¸n:
Tõ ng÷ ®­îc dÉn trùc tiÕp, “mÆt s¾t”, “ng©y v× t×nh” ®­îc dÉn l¹i tõ hai c©u th¬ cña NguyÔn Du. Hai c©u th¬ nµy còng ®­îc dÉn trùc tiÕp, nh­ng khi dÉn th¬ ng­êi ta Ýt khi ®Æt phÇn dÉn vµo trong dÊu ngoÆc kÐp.
Bµi 1: Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau:
e) NguyÔn Du ®· thuËt l¹i c¶nh Hå T«n HiÕn nghe ®µn:
Nghe cµng ®¾m, ng¾m cµng say,
L¹ cho mÆt s¾t còng ng©y v× t×nh.
C¸i thø “mÆt s¾t” mµ “ng©y v× t×nh” Êy qu¶ kh«ng lÊy g× lµm ®Ñp!
(Hoµi Thanh, trong TËp nghÞ luËn vµ phªn b×nh v¨n häc, tËp I)
Bµi 2: H·y ®Æt dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp vµo chç thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh ch÷ viÕt hoa trong tr­êng hîp cÇn thiÕt) trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau vµ gi¶i thÝch lÝ do.
a) BiÓn võa treo lªn, cã ng­êi qua ®­êng xem, c­êi b¶o
- Nhµ nµy x­a quen b¸n c¸ ­¬n hay sao mµ b©y giê ph¶i ®Ò biÓn lµ c¸ t­¬i?
Nhµ hµng nghe nãi, bá ngay ch÷ t­¬i ®i.
(Theo Treo biÓn)
b) Nã nhËp t©m lêi d¹y cña chó TiÕn Lª ch¸u h·y vÏ c¸i g× th©n thuéc nhÊt víi ch¸u.
(Theo T¹ Duy Anh, Bøc tranh cña em g¸i t«i)
c) L·o H¹c ¬i! L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! L·o ®õng lo l¾ng g× cho c¸i v­ên cña l·o. T«i sÏ cè gi÷ g×n cho l·o. §Õn khi cao trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n ®©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo...
(Theo Nam Cao, L·o H¹c)
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 2: H·y ®Æt dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp vµo chç thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh ch÷ viÕt hoa trong tr­êng hîp cÇn thiÕt) trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau vµ gi¶i thÝch lÝ do.
a) BiÓn võa treo lªn, cã ng­êi qua ®­êng xem, c­êi b¶o:
- Nhµ nµy x­a quen b¸n c¸ ­¬n hay sao mµ b©y giê ph¶i ®Ò biÓn lµ “c¸ t­¬i” ?
Nhµ hµng nghe nãi, bá ngay ch÷ “t­¬i” ®i.
(Theo Treo biÓn)
b) Nã nhËp t©m lêi d¹y cña chó TiÕn Lª ch¸u h·y vÏ c¸i g× th©n thuéc nhÊt víi ch¸u.
(Theo T¹ Duy Anh, Bøc tranh cña em g¸i t«i)
c) L·o H¹c ¬i! L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! L·o ®õng lo l¾ng g× cho c¸i v­ên cña l·o. T«i sÏ cè gi÷ g×n cho l·o. §Õn khi cao trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n ®©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo...
(Theo Nam Cao, L·o H¹c)
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 2: H·y ®Æt dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp vµo chç thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh ch÷ viÕt hoa trong tr­êng hîp cÇn thiÕt) trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau vµ gi¶i thÝch lÝ do.
a) BiÓn võa treo lªn, cã ng­êi qua ®­êng xem, c­êi b¶o:
- Nhµ nµy x­a quen b¸n c¸ ­¬n hay sao mµ b©y giê ph¶i ®Ò biÓn lµ “c¸ t­¬i”?
Nhµ hµng nghe nãi, bá ngay ch÷ “t­¬i” ®i.
(Theo Treo biÓn)
b) Nã nhËp t©m lêi d¹y cña chó TiÕn Lª:”Ch¸u h·y vÏ c¸i g× th©n thuéc nhÊt víi ch¸u”.
(Theo T¹ Duy Anh, Bøc tranh cña em g¸i t«i)
c) L·o H¹c ¬i! L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! L·o ®õng lo l¾ng g× cho c¸i v­ên cña l·o. T«i sÏ cè gi÷ g×n cho l·o. §Õn khi cao trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n ®©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo...
(Theo Nam Cao, L·o H¹c)
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 2: H·y ®Æt dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp vµo chç thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh ch÷ viÕt hoa trong tr­êng hîp cÇn thiÕt) trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau vµ gi¶i thÝch lÝ do.
a) BiÓn võa treo lªn, cã ng­êi qua ®­êng xem, c­êi b¶o:
- Nhµ nµy x­a quen b¸n c¸ ­¬n hay sao mµ b©y giê ph¶i ®Ò biÓn lµ “c¸ t­¬i”?
Nhµ hµng nghe nãi, bá ngay ch÷ “t­¬i” ®i.
(Theo Treo biÓn)
b) Nã nhËp t©m lêi d¹y cña chó TiÕn Lª: “Ch¸u h·y vÏ c¸i g× th©n thuéc nhÊt víi ch¸u”.
(Theo T¹ Duy Anh, Bøc tranh cña em g¸i t«i)
c) L·o H¹c ¬i! L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! L·o ®õng lo l¾ng g× cho c¸i v­ên cña l·o. T«i sÏ cè gi÷ g×n cho l·o. §Õn khi cao trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n: “§©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo...”
(Theo Nam Cao, L·o H¹c)
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
Bµi 3: V× sao hai c©u sau ®©y cã ý nghÜa gièng nhau mµ dïng c¸c dÊu c©u kh¸c nhau?
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
a, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi : “T«i chØ cã mét sù ham muèn, ham muèn tét bËc, lµ lµm sao cho n­íc ta ®­îc hoµn toµn ®éc lËp, d©n ta ®­îc hoµn toµn tù do, ®ång bµo ta ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ai còng ®­îc häc hµnh.”



b, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nãi Ng­êi chØ cã mét sù ham muèn , ham muèn tét bËc, lµ lµm sao cho n­íc ta ®­îc hoµn toµn ®éc lËp, d©n ta ®­îc hoµn toµn tù do, ®ång bµo ta ai còng cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, ai còng ®­îc häc hµnh.
 Dïng dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp ®Ó ®¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp, dÉn nguyªn v¨n lêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
 Kh«ng dïng dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp nh­ ë trªn v× c©u nãi kh«ng ®­îc dÉn nguyªn v¨n (lêi dÉn gi¸n tiÕp).
Bµi 4: ViÕt mét ®o¹n v¨n thuyÕt minh ng¾n cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp. Gi¶i thÝch c«ng dông cña nã:
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
§o¹n v¨n tham khảo :
Tru?c m?t các bạn là Hồ Hoàn Kiếm, một danh thắng của thủ đô Hà Nội, nơi khơi nguồn cho truyền thuyết "Vua Lê trả gươm thần". Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm) đẹp không chỉ vì có tháp Rùa, cầu Thê Húc và đền Ngọc Sơn mà còn đẹp vì những hàng cây sum xuê rũ bóng xuống mặt hồ xanh; lại nằm giữa thành phố lớn như thế thì Hồ Hoàn Kiếm quả là quá hiếm. Rất nhiều du khách khi đứng ngắm Hồ Hoàn Kiếm đều phải trầm trồ khen: "Tuyệt vời".

=> C«ng dông: -dÊu ngoÆc kÐp dïng ®Ó ®¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp.
-dÊu hai chÊm dïng ®Ó b¸o tr­íc lêi dÉn trùc tiÕp.
-dÊu ngoÆc ®¬n dïng ®Ó chó thÝch (bæ sung thªm).
Bµi 5: T×m nh÷ng tr­êng hîp cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu hai chÊm vµ dÊu ngoÆc kÐp trong mét bµi häc ë s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 8, tËp mét vµ gi¶i thÝch c«ng dông cña chóng.
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
TiÕt 53: DÊu ngoÆc kÐp
C«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp
§¸nh dÊu tõ
ng÷, c©u, ®o¹n
dÉn trùc tiÕp.
§¸nh dÊu tõ
ng÷ ®­îc hiÓu
theo nghÜa ®Æc
biÖt hay cã
ý mØa mai.
§¸nh dÊu tªn
t¸c phÈm, tê
b¸o, tËp san, ...
®­îc dÉn.
DÆn dß
- Häc thuéc phÇn ghi nhí vµ hoµn thµnh c¸c bµi tËp trong vë bµi tËp.
- Xem l¹i toµn bé c¸c dÊu c©u ®· ®­îc häc.

Xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« vµ
c¸c em häc sinh