Bài 14. Dấu ngoặc kép

chào mừng các thầy, cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Giáo Viên: Lê Ngọc Anh
Trường THCS Ha Ninh - Hà Trung - Thanh Hoá
Môn: Ngữ văn
Lớp 8A
Kiểm tra bài cũ
Em hãy cho biết dấu ngoặc đơn có những công dụng gì? Cho ví dụ minh họa
Công dụng của dấu hai chấm?
Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
- Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó
- Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp hay lời đối thoại
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì?
a) Thánh Găng - đi có một phương châm: "Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn".
Dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói của Găng - đi)
b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra "dải lụa" ấy nặng tới 17 nghìn tấn !
Dùng để đánh dấu từ ngữ hiểu theo nghĩa đặc biệt: "dải lụa" chỉ chiếc cầu
c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ "văn minh", "khai hóa" của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
Dùng để đánh dấu
từ ngữ có hàm ý mỉa mai.
từ ngữ được dẫn trực tiếp
1. Ví dụ:
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
(Thúy Lan, Cầu Long Biên - chứng nhân lịch sử)
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
d) Hàng loạt vở kịch như "Tay người đàn bà", "Giác ngộ", "Bên kia sông Đuống", ... ra đời.
(Ngữ văn 7, tập hai)
Dùng để đánh dấu tên các vở kịch (tác phẩm) được dẫn.
"
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp;
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai;
- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, ... được dẫn
Ghi nhớ
Dấu ngoặc kép dùng để
Em hãy cho biết công dụng của dấu ngoặc kép
Ví dụ: Thánh Găng - đi có một phương châm: "Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn".
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
Em thấy khi đánh dấu lời dẫn trực tiếp, dấu ngoặc kép thường đi kèm dấu câu nào?
:
Lưu ý:
- Khi đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói, một ý kiến, nhận định ...) dấu ngoặc kép thường đi kèm dấu hai chấm.
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết uận:
1. Ví dụ:
Vì sao hai câu nói sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau?
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành."
b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
? Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời Hồ Chủ Tịch)
? Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì câu nói không dẫn nguyên văn mà có thay đổi thêm bớt từ ngữ theo người dẫn (dẫn gián tiếp)
Từ bài tập trên em lưu ý điều gì?
Dấu ngoặc kép chỉ sử dụng trong dẫn trực tiếp còn khi dẫn gián tiếp thì không cần sử dụng.
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp;
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai;
- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tạp san, ... được dẫn
Ghi nhớ
Dấu ngoặc đơn dùng để
Lưu ý:
- Khi đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói, một ý kiến, nhận định ...) dấu ngoặc kép thường đi kèm dấu hai chấm.
- Dấu ngoặc kép chỉ sử dụng trong dẫn trực tiếp còn khi dẫn gián tiếp thì không cần sử dụng.
II. Luyện tập.
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
II. Luyện tập.
Bài tập 1. Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau?
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: "A ! Lão già tệ lắm tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?".
(Nam Cao, Lão Hạc)
Đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp (câu nói mà Lão Hạc tưởng như con vàng muốn nói với lão)
b) Kết cục, anh chàng "hầu cận ông lí" yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm
Đánh dấu từ ngữ dùng với hàm ý mỉa mai: một anh chàng được coi là hầu cận ông lí mà bị một người đàn bà nuôi con mọn túm tóc làm ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
c) Hai tiếng "em bé" mà cô tôi ngân dài ra thật ngọc, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp, dẫn lại lời của bà cô
d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên "An - nam - mít" bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay, và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. ấy thế mà cuộc chiễn tranh vui tươi vừa bùng nổ thì lập tức họ biến thành những đứa "con yêu" những người "bạn hiền" của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nưa. Đùng một cái họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là "chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do".
(Nguyễn ái Quốc, Thuế máu)
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai
e) Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn:
Nghe càng đắm, ngắm càng say,
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ "mặt sắt" mà "ngây vì tình" ấy quả không lấy gì làm đẹp !
(Hoài Thanh, trong Tập nghị luận và phê bình văn học, tập 1)
Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp, (hai từ này được dẫn lại từ hai câu thơ của Nguyễn Du)
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
II. Luyện tập.
Bài tập 2. Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn trích sau và giải thích lí do.
a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
:
- Nhà này xưa quen bán cá ươn say sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói bỏ ngay chữ tươi đi.
(Theo Treo biển)
"
"
"
"
- Dấu hai chấm đánh dấu (báo trước) lời đối thoại
- Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dẫn lại
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
II. Luyện tập.
Bài tập 2. Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn trích sau và giải thích lí do.
"
"
b) Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì quen thuộc nhất với cháu .
(Theo Tạ Duy Anh, Bức tranh của em bé tôi)
:
C
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
II. Luyện tập.
Bài tập 2. Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn trích sau và giải thích lí do.
"
"
(Theo Nam Cao, Lão Hạc)
:
Đ
c) Lão Hạc ơi ! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt ! Lão đừng lo lắng gì cho cái vười của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào ....
Dấu hai chấm, dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp trong trường hợp này không phải là lời của người khác mà là lời của chính người nói (ông Giáo) được dùng vào thời điểm khác (lúc con trai Lão Hạc trở về).
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
II. Luyện tập.
Bài tập 4: Viết một đoạn văn thuyết minh ngắn có dùng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của các loại dấu câu ngày trong đoạn văn đó.
Đoạn văn mẫu
Các bạn đã từng nghe giai điệu bài hát "Trở lại Huế thương, bài thơ khắc trong chiếc nón", có lẽ chúng ta đều nhận ra hình ảnh chiếc nón lá Việt Nam (Nón Huế) quá đỗi thân quen và bình dị. Trước hết ta thấy nón lá rất hữu dụng trong cuộc sống hàng ngày: Nón che nắng, che mưa cho các bà, các mẹ; nón làm thêm nét duyên dáng cho người phụ nữ Việt Nam; những điệu múa nón trong tay của các cô gái làm mê đắm lòng người; nón còn là món quà lưu niệm cho khách tham quan ...
Tiết 53:
Dấu ngoặc kép
I. Công dụng:
2. Kết luận:
1. Ví dụ:
- Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp;
- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai;
- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tạp san, ... được dẫn
Ghi nhớ
Dấu ngoặc đơn dùng để
Lưu ý:
- Khi đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói, một ý kiến, nhận định ...) dấu ngoặc kép thường đi kèm dấu hai chấm.
- Dấu ngoặc kép chỉ sử dụng trong dẫn trực tiếp còn khi dẫn gián tiếp thì không cần sử dụng.
II. Luyện tập.
III. Hướng dẫn học bài:
- Học thuộc công dụng dấu ngoặc kép (ghi nhớ - SGK)
- Làm bài tập 4, 5 SGK trang 144
- Chuẩn bị tiết luyện nói: Thuyết minh về một thứ đồ dùng.