Bài 14. Dấu ngoặc kép

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 82
Dấu ngoặc
đơn
Đánh dấu phần chú thích
(giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
Dấu
hai chấm
Đánh dấu (báo trước)phần giải thích,
thuyết minh, cho một phần trước đó
Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp
(dùng với dấu ngoặc kép)hay lời đối
thoại(dùng với dấu gạch ngang)
Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng
để làm gì?
Thánh Giăng-đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”.
(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)
b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 tấn!
(Thuý Lan, Cầu Long Biên-chứng nhân lịch sử)
=> Dùng để đánh dấu từ ngữ hiểu theo một nghĩa đặc biệt (dùng từ ngữ “dải lụa” để chỉ chiếc cầu).
=> Dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói của Găng-đi)
c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hoá” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
=> Dùng để đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai. Mỉa mai bằng việc dùng lại chính những từ mà Pháp dùng khi nói về sự cai trị của chúng đối với Việt Nam: khai hóa văn minh cho một dân tộc lạc hậu (cũng có thể xem các từ ngữ “văn minh”, “khai hoá” là lời dẫn trực tiếp).
d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”,
“Bên kia sông Đuống”,… ra đời.
(Ngữ văn 7, tập hai)
=> Dùng để đánh dấu tên của các vở kịch.
LƯU Ý:

- Trong văn bản in, tên tác phẩm, tập san… có thể in đậm, in nghiêng hoặc gạch chân nhưng trong văn bản viết tay cần dùng dấu ngoặc kép để đánh dấu.
- Lời dẫn trực tiếp được đặt trong ngoặc kép, cần chính xác cả về từ ngữ, dấu câu.
- Khi chuyển từ dẫn trực tiếp sang dẫn gián tiếp, không dùng dấu ngoặc kép và cần thay đổi một số từ ngữ cho phù hợp .
Bài tập 1: Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép.
D?u ngo?c kộp dựng d? dỏnh d?u:
a) Cõu núi du?c d?n tr?c ti?p. Dõy l� nh?ng cõu núi m� lóo H?c tu?ng nhu l� con chú V�ng mu?n núi v?i lóo.
b) T? ng? du?c dựng v?i h�m ý m?a mai: m?t anh ch�ng du?c coi l� "h?u c?n ụng lớ" m� b? m?t ngu?i d�n b� dang nuụi con m?n tỳm túc l?ng ngó nh�o ra th?m.
c) T? ng? du?c d?n tr?c ti?p, " em bộ" d?n l?i l?i c?a ngu?i khỏc.
d) T? ng? du?c d?n tr?c ti?p v� cung cú h�m ý m?a mai.
e) T? ng? du?c d?n tr?c ti?p. "M?t s?t ", " ngõy vỡ tỡnh" du?c d?n l?i t? hai cõu tho c?a Nguy?n Du. Hai cõu tho n�y cung du?c d?n tr?c ti?p, nhung khi d?n tho ngu?i ta ớt khi d?t v�o trong d?u ngo?c kộp.

Bài 2: Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chỗ thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn sau và giải thích lí do.
a, Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo
- Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là
cá tươi ?
Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tửụi đi.
(Theo Treo biển)
b, Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.
( Theo Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)
c, Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào... (Theo Nam Cao, Lão Hạc)
:
" "
" "
:
"
"
:
"
"
16/12/2013
10
Bài 3: Vì sao hai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng các dấu câu khác nhau?
a, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành".
b, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.
a, Dùng dấu hai chấm và dấu ngoaởc keựp đánh dấu lời dẫn trực tiếp, vỡ daón nguyên văn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh.
b, Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như ở trên vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp)




Bài tập 4:
Viết một đoạn văn thuyết minh(3-5 câu) có sử dụng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của nó.
Yêu cầu: Thảo luận 4 nhóm-3 phút
Nhóm 1,2: Thuyết minh về một quyển sách.
Nhóm 3,4: Thuyết minh về một nhân vật lịch sử hoặc một cuộc khởi nghĩa.
Trần Tuấn Khải (1896-1983)bút hiệu Á Nam, quê ở
làng Quang Xán, xã Mỹ Hà, huyện Mỹ Lộc, tỉnh
Nam Định. Trong thơ văn, ông thường mượn các đề
tài lịch sử hoặc những biểu tượng nghệ thuật để bộc
lộ lòng yêu nước của đồng bào và khát vọng độc lập
tự do của mình.Tác phẩm chính của Trần Tuấn Khải
bao gồm các tập thơ: "Duyên nợ phù sinh I, II", "Bút
quan hoài I, II", "Với sơn hà I, II",.
Đoạn văn tham khảo:
H?c, hi?u n?i dung b�i h?c
L�m cỏc BT cũn l?i (sgk-144 )
Chu?n b? b�i:
"ễn luy?n v? d?u cõu"
- So?n theo cỏc cõu h?i sgk
- Xem l?i: cụng d?ng c?a cỏc lo?i d?u cõu, nh?ng l?i v? d?u cõu.

Hướng dẫn về nhà
5. Tìm đoạn văn có sử dụng dấu ngoặc kép, dấu hai chấm trong sgk ngữ văn 8:
Ngày trước, Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua: “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ la fgiặc gặm nhấm như tằm ăn dâu”.
…Có người bảo: Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!
Xin đáp lại: Hút thuốc lá là quyền của anh, nhưng anh không có quyền đầu độc những người ở gần anh…






…Người ta cấm hút thuốc ở những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từnăm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đôla, tái phạm, phạt 500 đôla)…
(Ôn dịch, thuốc lá)
Dấu ngoặc kép: Tách lời dẫn trực tiếp..
Dấu hai chấm: Tách lời giải thích gián tiếp.
- Dấu ngoặc đơn: Dẫn chứng và giải thích.