Bài 13. Môi trường truyền âm

PH�NG GIÂO D?C DĂO T?O CHĐU THĂNH
TRU?NG TRUNG H?C CO S? THÂI B�NH
GV: Bùi Ngọc Hiếu
Để phát hiện tiếng vó ngựa, hoặc kiểm tra xe lửa đến gần
chưa thì người ta lại áp tai xuống đất hoặc áp tai vào
đường ray để nghe, tại sao người ta lại làm như thế?
Bài 13: Môi trường truyền âm
I. Môi trường truyền âm:
* Thí nghiệm
1. Sự truyền âm trong chất khí:
Đặt hai trống có mặt bằng da cách nhau khoảng 15cm. Treo hai quả cầu bấc (có dây treo bằng nhau) vừa chạm sát vào giữa mặt trống. Gõ mạnh trống 1.
Hình 13.1
C1: Có hiện tượng gì xảy ra với quả cầu bấc treo gần trống 2? Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì?
- Quả cầu bấc treo gần trống 2 rung động và lệch ra khỏi vị trí ban đầu.
- Chứng tỏ âm đã được không khí truyền từ mặt trống thứ nhất đến mặt trống thứ hai.
Trả lời:
C2: So sánh biên độ dao động của hai quả cầu bấc. Từ đó rút ra kết luận về độ to của âm trong khi lan truyền.
- Quả cầu bấc thứ 2 có biên độ dao động nhỏ hơn so với quả cầu bấc thứ 1
Trả lời:
Kết luận: Độ to của âm càng giảm khi càng ở xa nguồn âm
2. Sự truyền âm trong chất rắn:
Ba học sinh làm thí nghiệm như sau:
Bạn A gõ nhẹ đầu bút chì xuống mặt một đầu bàn, sao cho bạn B đứng ở cuối bàn không nghe thấy tiếng gõ, còn bạn C áp tai xuống mặt bàn thì nghe tiếng gõ
Hình 13.2
C3: Âm truyền đến tai bạn C qua môi trường nào khi nghe thấy tiếng gõ?
- Âm truyền đến tai bạn C qua môi trường rắn.
Trả lời:
- Âm truyền trong môi trường chất rắn tốt hơn môi trường chất khí;
Trong thí nghiệm âm truyền tốt trong môi trường nào?
Trả lời:
- Âm truyền đến tai ta qua môi trường
Nước
Thuỷ tinh
Tai
3. Sự truyền âm trong chất lỏng:
C4: Âm truyền đến tai ta qua những môi trường nào?
Trả lời:
lỏng
, rắn
, khí
100%
80%
60%
40%
20%
4. Âm có thể truyền được trong chân không hay không?
Người ta làm thí nghiệm như sau: Đặt một chuông điện trong một bình thuỷ tinh kín. Cho chuông kêu rồi rút dần không khí trong bình ra thì thấy rằng:
- Không khí trong bình càng ít, tiếng chuông càng nhỏ.
- Khi trong bình gần hết không khí (chân không), hầu như không nghe thấy tiếng kêu nữa.
- Sau đó, nếu cho không khí vào bình thuỷ tinh, ta lại nghe thấy tiếng chuông.
C5: Kết quả thí nghiệm trên chứng tỏ điều gì?
- Âm không truyền được qua môi trường chân không
4. Âm có thể truyền được trong chân không hay không?
Trả lời:
* Kết luận:
- Âm có thể truyền qua những môi trường như …………… …………… nhưng không thể truyền qua ………………
rắn, lỏng
chân không
- Ở vị trí càng ………… nguồn âm thì âm nghe …………
xa
nhỏ
(gần)
(to)
và khí
5. Vận tốc truyền âm
Trong môi trường khác nhau, âm truyền đi với vận tốc khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. bảng dưới đây cho biết vận tốc truyền âm trong một số chất ở 20oC:
C6: Hãy so sánh vận tốc truyền âm trong không khí, nước và thép.
Trả lời:
- Vận tốc truyền âm trong không khí nhỏ hơn trong nước, vận tốc truyền âm trong nước nhỏ hơn trong thép.
* Âm thanh không thể truyền qua đâu?
* Những môi trường nào âm thanh có thể truyền qua?
- Chất rắn, lỏng và khí là những môi trường có thể truyền được âm.
- Âm thanh không thể truyền qua chân không.
* So sánh sự truyền âm thanh qua các môi trường?
- Vận tốc truyền âm: trong chất rắn > trong chất lỏng và trong chất lỏng > trong chất khí
GHI NHỚ
II. Vận dụng:
C7: Âm xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường nào?
- Âm xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường không khí.
C8: Hãy nêu thí dụ chứng tỏ âm truyền qua môi trường chất lỏng.
C9: Hãy trả lời câu hỏi ở phần mở bài.
- Vì âm truyền có vận tốc lớn trong chất rắn, nên khi áp tai xuống đất ta sẽ nghe và phát hiện có tiếng vó ngựa dể dàng hơn trong không khí.
- Khi chúng ta lặn dưới nước, chúng ta có thể nghe thấy tiếng sùng sục của bong bóng nước
C10: Khi ở ngoài khoảng không (chân không), các nhà du hành vũ trụ có thể nói chuyện với nhau một cách bình thường như khi họ ở trên mặt đất được hay không? Tại sao?
- Khi ở ngoài khoảng không (chân không), các nhà du hành vũ trụ không thể nói chuyện với nhau một cách bình thường như khi họ ở trên mặt đất được. Vì ở ngoài khoảng không thì không có môi trường truyền âm.
Hướng dẫn tự học
Học kỹ phần ghi nhớ
Làm BT 13.1 đến 13.5
Chuẩn bị bài mới : PHẢN XẠ ÂM –TIẾNG VANG
Tại sao khi đi vào các hang núi, phòng lớn ta lại nghe được âm thanh vọng lại?
Người ta đo độ sâu của đáy biển bằng cách nào?