Bài 13. Máu và môi trường trong cơ thể

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ MÔN SINH HỌC 8
- Lấy một ống nghiệm đựng 5 ml máu, cho vào ống nghiệm một ít chất chống đông, khiến máu không đông được.
- Để lắng tự nhiên sau 3- 4 giờ.
3 - 4h
Chất chống đông
Quan sát trên hình vẽ hình 13-1,em có nhận xét gì về đặc điểm của máu trong ống nghiệm sau khi để lắng
tự nhiên 3- 4 giờ?
- Máu trong ống nghiệm chia thành hai phần rõ rệt:
+ Phần trên: Lỏng, vàng nhạt, chiếm 55% thể tích.
+ Phần dưới: Đặc quánh, đỏ thẫm chiếm 45% thể tích.
55%
45%
- Phần trên: Không chứa tế bào  Gọi là huyết tương.
- Phần dưới: Gồm các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu).
? Chọn từ thích hợp dưới đây điền vào chỗ trống:
Huyết tương, hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu.
- Máu gồm:…………………. và các tế bào máu.
- Các tế bào máu gồm:……………, bạch cầu và. ……………
Huyết tương
Hồng cầu
tiểu cầu
Hồng cầu phân biệt với bạch cầu và tiểu cầu ở những đặc điểm nào?
Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu
- Hồng cầu: Là tế bào có kích thước rất nhỏ, màu hồng, dạng hình đĩa lõm hai mặt và không có nhân.
- Bạch cầu: Là tế bào có kích thước lớn hơn hồng cầu, trong suốt , có nhân , không có hình dạng nhất định, vận chuyển bằng chân giả.
- Tiểu cầu: Chỉ là những mảnh chất tế bào của tế bào sinh tiểu cầu.
Các loại bạch cầu:
BC ưa kiềm
BC trung tính
BC ưa a xít
BC lim phô
BC mô nô
Qua bài tập và thí nghiệm đã nêu, em hãy rút ra kết luận về thành phần cấu tạo của máu?
- Máu gồm:
+ Huyết tương: Chiếm 55% thể tích máu.
+ Các tế bào máu: Chiếm 45% thể tích máu .Gồm: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Thành phần nào chiếm nhiều nhất trong huyết tương?
* Huyết tương bao gồm:
- Nước: 90%
- Các chất khác:10%, trong đó có:
+ Các chất dinh dưỡng: protein, gluxit, lipit, vitamin.
+ Các chất cần thiết khác : hoocmôn, kháng thể,...
+ Các muối khoáng.
+ Các chất thải của tế bào: urê, axit uric,...
Khi cơ thể bị mất nước nhiều (khi tiêu chảy, khi lao động nặng ra mồ hôi nhiều...), máu có thể lưu thông dễ dàng trong mạch nữa không?
Vậy với thành phần chất trong huyết tương, có gợi ý gì về chức năng của nó?
Huyết tương ---> Duy trì máu ở trạng thái lỏng để lưu thông dễ dàng trong mạch. Vận chuyển các chất dinh dưỡng, các chất cần thiết khác và các chất thải.

1. Thành phần chủ yếu có trong hồng cầu là gì ? Nó có đặc tính gì?
2. Vì sao máu từ phổi về tim rồi tới các tế bào có màu đỏ tươi , còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm?
3. Vậy hồng cầu thực hiện chức năng gì?
4. Theo em đặc điểm nào của hồng cầu giúp hồng cầu thực hiện tốt chức năng trên?
- Hồng cầu vận chuyển O2 và CO2.
4. Theo em đặc điểm nào của hồng cầu giúp hồng cầu thực hiện tốt chức năng trên?
Môi trường trong của cơ thể gồm những yếu tố nào ?
Khi máu chảy tới mao mạch , một số thành phần của máu thấm qua thành mao mạch chảy vào khe hở của các tế bào tạo thành nước mô.
Nước mô sau khi trao đổi chất với tế bào thấm qua thành mạch bạch huyết tạo thành bạch huyết ,bạch huyết lưu thông trong mạch bạch huyết rồi lại đổ về tĩnh mạch máu và hoà vào máu .
Mao mạch máu
Mao mạch bạch huyết
Nước mô
Tế bào
co2
o2
Dinh
Dưỡng
Chất
thải
co2
Chất
thải
o2
Dinh
Dưỡng
Máu, nước mô và bạch huyết quan hệ với nhau và với tế bào
như thế nào?
Thảo luận:
1) Các tế bào cơ, não ... của cơ thể người có thể thực hiện sự trao đổi chất trực tiếp với môi trường ngoài được không?
2) Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể người với môi trường ngoài phải gián tiếp thông qua những yếu tố nào?
Do các tế bào này nằm ở các phần sâu trong cơ thể người , không được liên hệ trực tiếp với môi trường ngoài nên không thể trực tiếp trao đổi chất với môi trường ngoài.
Sự trao đổi chất của các tế bào trong cơ thể người với môi trường ngoài phải gián tiếp thông qua môi trường trong, mà môi trường trong thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài thông qua các hệ cơ quan như hệ tiêu hoá, da, bài tiết, hô hấp.
Vậy môi trường trong cơ thể có vai trò gì?
- Môi trường trong của cơ thể giúp tế bào thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài trong quá trình trao đổi chất.
Kết luận :
Máu gồm huyết tương (55%) và các tế bào máu (45%0 . Các tế bào máu gồm hồng cầu , bạch cầu và tiểu cầu .
Huyết tương duy trì máu ở trạng thái lỏng để lưu thông dễ dàng trong mạch; vận chuyển các chất dinh dưỡng , các chất cần thiết khác và các chất thải.
Hồng cầu vận chuyển O2 và CO2.
Môi trường trong của cơ thể gồm máu , nước mô và bạch huyết
Môi trường trong giúp tế bào thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài trong quá trình trao đổi chất.
1. Máu gồm những thành phần cấu tạo nào? Nêu chức năng của huyết tương và hồng cầu ?
2.Có thể thấy môi trường trong cơ thể ở trong những cơ quan nào, bộ phận nào của cơ thể?
3. Môi trường trong cơ thể bao gồm những thành phần nào? Chúng quan hệ với nhau như thế nào?
- Máu gồm huyết tương chiếm 55% thể tích máu, các tế bào máu chiếm 45% thể tích máu bao gồm hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu.
- Chức năng của huyết tương: Duy trì máu ở trạng thái lỏng để dễ lưu thông và vận chuyển các chất như dinh dưỡng, các chất cần thiết và các chất thải.
- Hồng cầu có chức năng vận chuyển khí ôxi và khí cacbonic.
Có trong tất cả các cơ quan và bộ phận của cơ thể vì nó luôn bao quanh, lưu chuyển quanh mọi tế bào.
- Môi trường trong cơ thể gồm máu, nước mô và bạch huyết.
- Quan hệ của chúng được biểu thị:
+ Từ mao mạch máu nước mô được hình thành. Các chất dinh dưỡng và ôxi từ nước mô được đưa vào tế bào để tế bào hoạt động. Tế bào thải các chất thải và khí cacbonic qua nước mô đưa trở lại mao mạch máu đến các cơ quan thải để thải ra ngoài.
+ Nước mô thẩm thấu qua thành mạch bạch huyết tạo thành bạch huyết.
+ Bạch huyết lưu chuyển trong mạch bạch huyết rồi lại đổ vào tĩnh mạch máu và hoà vào sự tuần hoàn máu.
Hướng dẫn học

- Học bài và trả lời câu hỏi sgk trang 44
- Làm bài tập 3 trang 44.
- Đọc mục “Em có biết” trang 44.
- Đọc trước và chuẩn bị bài mới: Bạch cầu – Miễn dịch.