Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

HÔI GIẢNG CẤP TRƯỜNG
NĂM HỌC 2012-2013
Chào mừng quý thầy cô giáo và các em học sinh !
GIÁO VIÊN : NGUYỄN THỊ NHUNG
ĐƠN VỊ : TRƯỜNG THCS ĐỐNG ĐA
BỘ MÔN : NGỮ VĂN LỚP 9
KIỂM TRA BÀI CŨ

Khắc họa nhân vật qua các chi tiết miêu tả:
+. Nỗi đau đớn, bẽ bàng: “Cổ họng nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân”, “nước mắt ông lão giàn ra”.
+.Dáng vẻ, cử chỉ, điệu bộ: cúi gằm mặt, chột dạ, nơm nớp, trống ngực đập thình thịch,...
+. Xung đột nội tâm, quyết định: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”
+.Nỗi băn khoăn, trằn trọc không ngủ được, trò chuyện với con,....
Miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, chân thực qua suy nghĩ, hành động, lời nói ( đối thoại, độc thoại ).
*. Nỗi đau đớn, tủi nhục của ông Hai khi nghe làng theo giặc và tấm lòng chung thủy của ông đối với kháng chiến, với cụ Hồ.
Câu hỏi :
Phân tích diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe làng mình theo giặc?

I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng sang chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông lão nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đưa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn cơm hay cho miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân, Làng)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
-
-
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
. Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Hỏi
Trả lời
Đối thoại
Điều kiện để đối thoại diễn ra:


- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
- Phải có sự hiện diện của nguười tham gia giao tiếp(2 ngu?i trở lên).
- Giữa 2 nguười phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
-Hình thức đối đáp hay trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
a. Đối thoại:
-Gạch đầu dòng ở mỗi lượt lời
*. Tác dụng: tạo tình huống, câu chuyện sinh động.
?thể hiện thái độ căm giận của những ngưuời tản cuư đối với dân làng chợ Dầu.
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng sang chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông lão nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đưa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn cơm hay cho miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân, Làng)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
-
-
- Hà, nắng gớm, về nào…
- Chúng bay ăn cơm hay cho miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
-
-
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

1. Đoạn trích / 176-177:
- Hà, nắng gớm, về nào…
- Chúng bay ăn cơm … thế này.
-Lời nói với chính mình hoặc với người trong tưởng tượng.
b. Độc thoại:
-Gạch đầu dòng khi nói thành lời
Độc thoại
Điều kiện để có lời độc thoại:
Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.
- Không cần có sự hiện diện của ngưu?i tham gia giao tiếp với nhân vật, hoặc nếu có ngưu?i tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hu?ng vào ai.
Nổi tủi nhục, bẽ bàng với người khác, với chính mình và sự căm giận với những kẻ Việt gian
Đánh trống lảng
Nói một mình, không có ai đáp lại
*.Tác dụng: Bộc lộ thái độ, tâm trạng nhân vật
a. Đối thoại:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão vờ vờ đứng lảng sang chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông lão nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đưa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn cơm hay cho miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân, Làng)
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
-
-
- Hà, nắng gớm, về nào…
- Chúng bay ăn cơm hay cho miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
Chúng nó cũng là trẻ
Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…
-
-
con làng
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
-Lời nói với chính mình, diễn ra trong suy nghĩ.
c. Độc thoại nội tâm:
-Không gạch đầu dòng vì không nói thành lời.
Độc thoại nội tâm
Điều kiện để có lời độc thoại n?i tõm:
Khi cần thể hiện sự trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp của đời sống tâm hồn nhân vật.
Chúng nó cũng là trẻ con…
Chúng nó cũng bị người ta…
Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…
Ông Hai hỏi chính mình, chỉ diễn ra trong ý nghĩ của ông.
Diễn tả tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai.
*. Tác dụng: Bộc lộ chiều sâu tâm trạng nhân vật.
a. Đối thoại:
b. Độc thoại:
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
c. Độc thoại nội tâm:
Thảo luận
?.Tại sao nhà văn không để ông Hai suy nghĩ trong đầu câu “Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này? ”
?không thể hiện đuược sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.
?không diễn tả đuược nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc.
?.Tại sao không để ông Hai nói thành lời với mình hoặc với ai đó những suy nghĩ “Chúng nó cũng là lũ trẻ làng Việt gian đấy ư. Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...”
a. Đối thoại:
b. Độc thoại:
Lưu ý: Khi sử dụng:
-Phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.
-Độc thoại: diễn tả những tâm sự kín đáo, chân thật của nhân vật.
- Độc thoại nội tâm: thể hiện những trạng thái phức tạp trong tâm hồn nhân vật.
Là cuộc trò chuyện giữa hai hay nhiều người
Nói với chính mình hoặc với ai đó ( chỉ một mình nói thành lời)
Nói một mình, diễn ra trong suy nghĩ.
Gạch đầu dòng sau mỗi lời thoại
Gạch đầu dòng (nói thành lời)
Không gạch đầu dòng (không nói thành lời) .
BẢNG SO SÁNH
Câu chuyện sinh động, tạo tình huống.
Bày tỏ thái độ, tâm trạng nhân vật.
Bộc lộ chiều sâu tâm trạng nhân vật.
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
c. Độc thoại nội tâm:
a. Đối thoại:
b. Độc thoại:
2. Ghi nhớ: SGK/178
*Ghi nhớ
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều nguười. Trong văn bản tự sự, đối thoại đuược thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( Mỗi luượt lời là một gạch đầu dòng )
Độc thoại là lời của một nguười nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tuưởng tuượng. Trong văn bản tự sự, khi nguười độc thoại nói thành lời thì phía truước câu nói có gạch đầu dòng.
còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng.Truường hợp n�y còn gọi là độc thoại nội tâm.
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
c. Độc thoại nội tâm:
a. Đối thoại:
b. Độc thoại:
2. Ghi nhớ: SGK/178
II. Luyện tập:
Bài tập1: (SGK-178)
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Gì ?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
- Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(Kim Lân, Làng)
-Bà Hai: dùng 3 lượt lời
-Ông Hai: dùng 2 lượt lời
Cuộc nói chuyện không bình thường
=> Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai.
- Này, thầy nó ạ.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Tôi thấy người ta đồn…
- Gì ?
- Biết rồi !
không nói gì
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1. Đoạn trích / 176-177:
c. Độc thoại nội tâm:
a. Đối thoại:
b. Độc thoại:
2. Ghi nhớ: SGK/177
II. Luyện tập:
Bài tập2: (SGK-178)
Viết một đoạn văn tự sự (5 đến 10 câu- đề tài tự chọn), trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Cho tình huống: Trong giờ kiểm tra, Bình không làm bài được, nhờ Lan giúp nhưng Lan từ chối, Bình giận mắng Lan, Lan day dứt không biết mình có lỗi gì?
Trong giờ kiểm tra, Bình không làm bài được, quay xuống gọi Lan:
- Lan, cho mình xem bài với.
Lan từ chối:
-Không, Bình phải tự làm bài.
Bình im lặng, quay lên, miệng lầm rầm mắng:
- Đồ ích kỉ.
Cuối giờ, Bình nhìn Lan trách móc,quay đi. Lan đứng lại bồi hồi: Bình ơi, đừng trách mình. Mình chỉ muốn Bình học tốt hơn thôi.
- Lan, cho mình xem bài với.
-Không, Bình phải tự làm bài.
- Đồ ích kỉ.
Bình ơi, đừng trách mình. Mình chỉ muốn Bình học tốt hơn thôi.
VĂN BẢN TỰ SỰ
SỰ VIỆC
NHÂN VẬT
TÌNH HUỐNG
LỜI KỂ
LAI LỊCH
NGOẠI HÌNH
HÀNH ĐỘNG
NGÔN NGỮ
Đối
thoại
Độc
thoại
Độc
thoại
nội
tâm
bài tập C?NG C?:
Đêm nay mẹ không ngủ đuược. Ngày mai là ngày khai truường lớp Một của con. Mẹ sẽ đuưa con đến truường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bưuớc qua cánh cổng truường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra``
(Cổng truường mở ra-Lí Lan)
*. D?c tho?i n?i tõm: "Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bưuớc qua cánh cổng truường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra``
Tâm trạng lo lắng của người mẹ vào đêm trước ngày khai trường của con.
HƯỚNG DẪN V? NH�
BÀI CU:
- Na?m vu~ng kha?i ni�?m dơ?i thoa?i, dơ?c thoa?i va` dơ?c thoa?i nơ?i t�m.
- Hoa`n tha`nh ba`i t�?p 2 va`o vo? t�?p.
- Bi�?t dua ca?c y�?u tơ? dơ?i thoa?i, dơ?c thoa?i va` dơ?c thoa?i nơ?i t�m trong
qua? tri`nh ta?o l�?p van ba?n tu? su? phu` ho?p.
BÀI M?I: Ti�?t 65: Luy?n nĩi k?t h?p v?i ngh? lu?n v� mi�u t? n?i t�m trong van b?n t? s?.
- Lập đề cương cho các bài tập luyện nói.
Thảo luận theo nhóm: N1,2 – BT1 ; N3,4 – BT2 ; N5,6 – BT3.
Tập nói theo đề cương kết hợp cử chỉ, điệu bộ, ngôn ngữ nói.
Chú ý kết hợp yếu tố nghị luận và miêu tả nội tâm.