Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Chia sẻ bởi Nguyễn Thế Lâm |
Ngày 08/05/2019 |
38
Chia sẻ tài liệu: Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự thuộc Ngữ văn 9
Nội dung tài liệu:
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô
về dự giờ hội thi giáo viên dạy giỏi cấp HUYệN
năm học 2009 - 2010
Giỏo viờn: Tr?n Th? Ng�
Tru?ng THCS Phỳ Lõm
Ngữ văn: tiết 64
Dối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. (10) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. (12) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. (14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? (16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20) ( "Làng" - Kim Lân )
Đối thoại: là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )
Bài tập: Tìm lời đối thoại trong truyện cười sau:
Lợn cưới, áo mới
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh, tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy đến hỏi to:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
Anh kia liền giơ ngay vạt áo ra, bảo:
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
Những lời đối thoại có trong truyện cười: "Lơn cưới, áo mới" là:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
- Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (2 người trở lên).
- Giữa 2 người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi.(12)Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.(14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ?(16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi.(12)Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.(14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ?(16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
Độc thoại :
Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng.
+ Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng.
Độc thoại thành lời
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. (10) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. (12) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. (14)Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? (16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . (18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
+ Là lời độc thoại nhưng không được nói ra thành lời và không có gạch đầu dòng ở những lời thoại
Độc thoại nội tâm
Điều kiện để độc thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có điều kiện bộc lộ nội tâm.
- Không cần có sự hiện diện của hai người.
- Nhân vật không có nhu cầu trao đổi thông tin.
Gièng: §Òu lµ lêi cña mét ngêi nµo ®ã nãi víi chÝnh m×nh hoÆc ai ®ã trong tëng tîng.
Kh¸c:
§éc tho¹i thành lời §éc tho¹i néi t©m
Nãi thµnh lêi. - Kh«ng thµnh lêi (suy nghÜ).
C©u nãi cã g¹ch ®Çu dßng. - Kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng.
Câu hỏi thảo luận:
- Em h·y cho biÕt h×nh thøc ®èi tho¹i trong ba c©u ®Çu cã t¸c dông nh thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn kh«ng khÝ cña c©u chuyÖn vµ th¸i ®é cña nh÷ng ngêi t¶n c trong buæi tra mµ «ng Hai gÆp hä ?
- Đặc biệt hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm trong đoạn văn đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
Tr? l?i
- Tạo cho câu chuyện có không khí gần gũi thật như trong cuộc sống đang diễn ra, làm cho người đọc có cảm giác như đang chứng kiến toàn bộ câu chuyện của người đàn bà tản cư.
- Thể hiện thái độ căm tức của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu.
- Là xuất phát điểm để nhân vật chính tự bộc lộ tâm trạng.
- Kh?c ho? rừ nột tõm tr?ng d?n v?t, dau d?n c?a ụng Hai trong dờm nghe tin l�ng ch? D?u c?a mỡnh theo gi?c.
Bài tập: Xác định lời thoại trong đoạn văn sau và xác định đó là độc thoại hay độc thoại nội tâm?
. Ba hôm sau, giữa đêm tuyết xuống nhiều, nhìn ra sân thấy tuyết phủ trắng xoá, tên địa chủ nghĩ thầm: "Tên Mã Lương không chết đói thì cũng chết rét, ta hãy đến chuồng ngựa xem sao !".
Gần đến chuồng ngựa, hắn thấy những tia sáng hồng lọt qua khe cửa, một mùi thơm ngào ngạt bốc ra. Hắn ghé mắt nhòm qua khe cửa thì thấy Mã Lương ngồi bên một lò lửa rực hồng đang ăn bánh nướng. Tên địa chủ kinh ngạc: Lò lửa ở đâu ra? Bánh ở đâu ra? Hắn nghĩ ngay rằng tất cả những thứ đó đều nhờ bút thần mà có. Tức quá, hắn sai bọn đầy tớ đến để giết Mã Lương, cướp lấy cây bút thần.
(Cây bút thần- Ngữ Văn 6)
Trả lời
Lời thoại:
+ Tên Mã Lương không chết đói thì cũng chết rét, ta hãy đến chuồng ngựa xem sao!
+ Lò lửa ở đâu ra? Bánh ở đâu ra?
- Các lời thoại trên đều là độc thoại nội tâm. Tất cả đều diễn ra trong suy nghĩ của tên địa chủ tham lam, độc ác.
*Ghi nhớ
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( Mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )
Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trường hợp sau còn gọi là độc thoại nội tâm.
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm
lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo. Vẫn
cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn.
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
( "Làng"- Kim Lân)
Trả lời
L?i b� Hai
L?i ụng Hai
- N�y, th?y nú ?.
- …
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gỡ?
- Tôi thấy người ta đồn…
- Biết rồi!
Tác dụng: Với hình thức đèi thoại trên, tác giả đã làm nổi
bật tâm trạng buồn bã, đau khổ, thất vọng của ông Hai
trong đêm nghe tin làng chợ Dầu của mình theo giặc.
Bài 2/ Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí:
. Trong giờ kiểm tra Toán - Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: " Cậu tự làm đi".Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi: " Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!". Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi .
( tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi! Rồi cậu sẽ hiểu mình...)
Bài tập 3: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó có sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Ngôn ngữ nhân vật
Đối thoại Độc thoại
Độc thoại Độc thoại
thành lời nội tâm
Hướng dẫn về nhà
- Học bài và hoàn thành bài tập.
- Tìm lời đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong truyện ngắn "Làng" v� cỏc do?n trớch trong "Truy?n Ki?u".
- So?n b�i: Luy?n núi: T? s? k?t h?p v?i ngh? lu?n v� miờu t? n?i tõm.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh đã giúp tôi hoàn thành bài giảng hôm nay.
về dự giờ hội thi giáo viên dạy giỏi cấp HUYệN
năm học 2009 - 2010
Giỏo viờn: Tr?n Th? Ng�
Tru?ng THCS Phỳ Lõm
Ngữ văn: tiết 64
Dối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. (10) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. (12) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. (14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? (16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20) ( "Làng" - Kim Lân )
Đối thoại: là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )
Bài tập: Tìm lời đối thoại trong truyện cười sau:
Lợn cưới, áo mới
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh, tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy đến hỏi to:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
Anh kia liền giơ ngay vạt áo ra, bảo:
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
Những lời đối thoại có trong truyện cười: "Lơn cưới, áo mới" là:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
- Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (2 người trở lên).
- Giữa 2 người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi.(12)Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.(14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ?(16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi.(12)Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.(14)
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ?(16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu.(18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
Độc thoại :
Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng.
+ Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng.
Độc thoại thành lời
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: (1)
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... (2)
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (3)
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: (4)
- Hà, nắng gớm, về nào. (5)
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. (6) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.(7)Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: (8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! (9) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. (10) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! (11) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. (12) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. (13)
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. (14)Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15)Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? (16) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (17) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . (18) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : (19)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (20)
( "Làng" - Kim Lân )
+ Là lời độc thoại nhưng không được nói ra thành lời và không có gạch đầu dòng ở những lời thoại
Độc thoại nội tâm
Điều kiện để độc thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có điều kiện bộc lộ nội tâm.
- Không cần có sự hiện diện của hai người.
- Nhân vật không có nhu cầu trao đổi thông tin.
Gièng: §Òu lµ lêi cña mét ngêi nµo ®ã nãi víi chÝnh m×nh hoÆc ai ®ã trong tëng tîng.
Kh¸c:
§éc tho¹i thành lời §éc tho¹i néi t©m
Nãi thµnh lêi. - Kh«ng thµnh lêi (suy nghÜ).
C©u nãi cã g¹ch ®Çu dßng. - Kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng.
Câu hỏi thảo luận:
- Em h·y cho biÕt h×nh thøc ®èi tho¹i trong ba c©u ®Çu cã t¸c dông nh thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn kh«ng khÝ cña c©u chuyÖn vµ th¸i ®é cña nh÷ng ngêi t¶n c trong buæi tra mµ «ng Hai gÆp hä ?
- Đặc biệt hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm trong đoạn văn đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
Tr? l?i
- Tạo cho câu chuyện có không khí gần gũi thật như trong cuộc sống đang diễn ra, làm cho người đọc có cảm giác như đang chứng kiến toàn bộ câu chuyện của người đàn bà tản cư.
- Thể hiện thái độ căm tức của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu.
- Là xuất phát điểm để nhân vật chính tự bộc lộ tâm trạng.
- Kh?c ho? rừ nột tõm tr?ng d?n v?t, dau d?n c?a ụng Hai trong dờm nghe tin l�ng ch? D?u c?a mỡnh theo gi?c.
Bài tập: Xác định lời thoại trong đoạn văn sau và xác định đó là độc thoại hay độc thoại nội tâm?
. Ba hôm sau, giữa đêm tuyết xuống nhiều, nhìn ra sân thấy tuyết phủ trắng xoá, tên địa chủ nghĩ thầm: "Tên Mã Lương không chết đói thì cũng chết rét, ta hãy đến chuồng ngựa xem sao !".
Gần đến chuồng ngựa, hắn thấy những tia sáng hồng lọt qua khe cửa, một mùi thơm ngào ngạt bốc ra. Hắn ghé mắt nhòm qua khe cửa thì thấy Mã Lương ngồi bên một lò lửa rực hồng đang ăn bánh nướng. Tên địa chủ kinh ngạc: Lò lửa ở đâu ra? Bánh ở đâu ra? Hắn nghĩ ngay rằng tất cả những thứ đó đều nhờ bút thần mà có. Tức quá, hắn sai bọn đầy tớ đến để giết Mã Lương, cướp lấy cây bút thần.
(Cây bút thần- Ngữ Văn 6)
Trả lời
Lời thoại:
+ Tên Mã Lương không chết đói thì cũng chết rét, ta hãy đến chuồng ngựa xem sao!
+ Lò lửa ở đâu ra? Bánh ở đâu ra?
- Các lời thoại trên đều là độc thoại nội tâm. Tất cả đều diễn ra trong suy nghĩ của tên địa chủ tham lam, độc ác.
*Ghi nhớ
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( Mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )
Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trường hợp sau còn gọi là độc thoại nội tâm.
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm
lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo. Vẫn
cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn.
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
( "Làng"- Kim Lân)
Trả lời
L?i b� Hai
L?i ụng Hai
- N�y, th?y nú ?.
- …
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gỡ?
- Tôi thấy người ta đồn…
- Biết rồi!
Tác dụng: Với hình thức đèi thoại trên, tác giả đã làm nổi
bật tâm trạng buồn bã, đau khổ, thất vọng của ông Hai
trong đêm nghe tin làng chợ Dầu của mình theo giặc.
Bài 2/ Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí:
. Trong giờ kiểm tra Toán - Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: " Cậu tự làm đi".Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi: " Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!". Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi .
( tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi! Rồi cậu sẽ hiểu mình...)
Bài tập 3: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó có sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Ngôn ngữ nhân vật
Đối thoại Độc thoại
Độc thoại Độc thoại
thành lời nội tâm
Hướng dẫn về nhà
- Học bài và hoàn thành bài tập.
- Tìm lời đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong truyện ngắn "Làng" v� cỏc do?n trớch trong "Truy?n Ki?u".
- So?n b�i: Luy?n núi: T? s? k?t h?p v?i ngh? lu?n v� miờu t? n?i tõm.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh đã giúp tôi hoàn thành bài giảng hôm nay.
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Nguyễn Thế Lâm
Dung lượng: |
Lượt tài: 1
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)