Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
CÙNG CÁC EM HỌC SINH
TRƯỜNG THCS HÒA HỘI
TỔ XÃ HỘI
KIỂM TRA BÀI CŨ
-Tìm hiểu yếu tố nghị luận trong đoạn văn sau:
Vì cuộc sống mưu sinh, chúng tôi mỗi đứa một phương, tôi không có điều kiện để trở về làng cũ.Tôi không hề biết gì về thầy giáo năm xưa của tôi.Và với thời gian , hình ảnh của thầy đối với tôi như một thành tích vô giá được giữ gìn trân trọng trong cõi tĩnh mịch của viện bảo tàng tâm hồn.
-Yếu tố nghị luận : hình ảnh của thầy đối với tôi như một thành tích vô giá được giữ gìn trân trọng trong cõi tĩnh mịch của viện bảo tàng tâm hồn.
Hình ảnh của thầy thật thiêng liêng cao cả, lòng biết ơn vô hạn đối với người thầy năm xưa.
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1-Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
Trong ba câu đầu của đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là cuộc trò chuyện trao đổi qua lại?
Có người hỏi :
-Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
-Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
-Hai ngu?i t?n cu nĩi chuy?n v?i nhau
-L?i ngu?i trao v� ngu?i d�p d?u g?ch d?u dịng

-Thế nào là đối thoại ?
+ Là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai người hoặc nhiều người
* Đối thoại
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (hai người trở lên).
- Giữa hai người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1-Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
Câu “-Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao?
- Hà, nắng gớm, về nào...
- Chúng bay ăn miếng cơm...nhục nhã thế này.
Nói với chính mình
Nói với những kẻ Việt gian (nói với người khác trong tưởng tượng)
* Độc thoại
Nói với người khác trong tưởng tượng
-Lời thoại có gạch đầu dòng
Điều kiện để có lời độc thoại:
Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.
Không cần có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
( SGK/176-177)
Những câu: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....” là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng ?
* Độc thoại nội tâm
Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
+Suy nghĩ, không phát ra thành lời
Bài tập áp dụng:
HỌC LÀM NGƯỜI
Một anh học trò ở nhà thầy đã ba năm mà chưa thấy anh đọc sách, thầy Tăng Tử ngạc nhiên lắm. Một hôm thầy gọi trò đến hỏi:
- Ngươi đến nhà ta thụ giáo, mà ta chẳng thấy ngươi đọc sách bao giờ?
Nghe thầy nói người học trò lễ phép thưa:
- Thưa thầy con vẫn đọc đấy ạ.

Bài tập trên sử dụng hình thức giao tiếp nào trong những hình thức đã học?
- Đối thoại giữa thầy Tăng Tử và anh học trò
BÀI TẬP ÁP DỤNG
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông xuống mà nói:
“ Đi đi con, hãy can đảm lên thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”
( Cổng trường mở ra – Lý Lan )
Đoạn văn trên tác giả đã sử dụng hình thức ngôn ngữ nào ?
- Độc thoại nội tâm
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2/ Ghi nhớ:
- Khái niệm: SGK/178
- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT
ĐỐI THOẠI
ĐỘC THOẠI
ĐỘC THOẠI THÀNH
LỜI
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2/ Ghi nhớ
- Khái niệm.(SGK/178)
- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
Câu 1:
? Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) câu:
“ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”

Câu 2:
? Ngược lại, tại sao không để ông Hai nói thành lời với mình ( tức là độc thoại) hoặc với ai đó (đối thoại) những suy nghĩ của ông: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu....”
Tiết 65: ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
THẢO LUẬN
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2/ Ghi nhớ
- Khái niệm.(SGK/178)
- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
Câu 1:
Nếu không để ông Hai nói thành lời mà chỉ nghĩ trong đầu (độc thoại) câu:
“- Chúng bay .......nhục nhã thế này” sẽ không thể hiện được sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, hơn nữa như vậy cũng không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.
Tiết 65:ĐỐI THOẠI , ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
ĐÁP ÁN
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2/ Ghi nhớ
- Khái niệm.(SGK/178)
Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
Câu 2:
- Nếu để ông nói thành lời những suy nghĩ: “ Chúng nó cũng là trẻ con..... bằng ấy tuổi đầu” sẽ không diễn tả được nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. Hơn nữa trong tình huống này, với ông, đó là điều nhục nhã, bẽ bàng, là điều bản thân ông khó có thể thừa nhận với chính mình nên không thể nói thành lời, càng không thể nói với người khác.
Tiết 65: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
ĐÁP ÁN
LƯU Ý
- Khi sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm phải phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.
- Khi cần diễn tả những tâm sự kín đáo chân thực của nhân vật có thể dùng ngôn ngữ độc thoại. Song để thể hiện những trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp, tinh tế nhất của đời sống tâm hồn nhân vật thì phải cần đến hình thức độc thoại nội tâm.
II/ LUYỆN TẬP
BÀI 1:
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích:
-
- Gì ?
- Biết rồi
Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.
1
-N�y, th?y nĩ ?.
2
-Thầy nó ngủ rồi à ?
3
-Tôi thấy người ta đồn…
Bài 2/ Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí:
. Trong giờ kiểm tra Van - Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời:
- Cậu tự làm đi!
Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Tan buổi học, Hà gặp tôi giận dỗi:
-Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!.
Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi ...
Bài 3: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối, độc thoại và độc thoại nội tâm.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
1-Bài vừa học:
- Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm bài văn tự sự.
- Làm bài tập 2 SGK /179.
2-Bài sắp học:
- Chuẩn bị cho tiết Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.
- Phân công: đề 1 ( tổ 1 – tổ 4 ); đề 2 ( tổ 2 ); đề 3 tổ 3).
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC