Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong văn bản tự sự, nhân vật được khắc hoạ qua những phương diện nào?

Nhân vật
Nội tâm
Ngôn ngữ
Hành động
Trang phục
Ngoại hình
Bài 13 - tiết 64
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG
VĂNBẢN TƯ SỰ
A/ Lí thuyết
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1/ khảo sát ngữ liệu : ( sgk)
1.1/ Đối thoại
Cú ngu?i h?i:1 )
- Sao b?o l�ng Ch? D?u tinh th?n l?m co m�?... ( 2 )
- ?y th? m� bõy gi? d? d?n ra t? ?y!( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: ( 4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 ) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.( 7 ) Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. ( 10 ) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! ( 11 ) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 ) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. ( 13 )
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. ( 15 )Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 ) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ( 18 ) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : ( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )
N?i dung chớnh

Th? hi?n tõm tr?ng c?a ụng Hai khi nghe tin l�ng Ch? D?u theo gi?c.
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... ( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: ( 4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 ) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.( 7 )Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. ( 10 ) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! ( 11 ) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 ) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. ( 13 )
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. ( 15 )Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 ) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ( 18 ) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : ( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )


* Dấu hiệu hình thức
Có hai lượt lời :
+ Lựơt lời 1 : " Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...`` ( Lời trao )
+ Lượt lời 2 : "ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! " ( Lời đáp )
Có gạch đầu dòng trước lời trao và lời đáp, kết thúc mỗi lượt lời đều xuống dòng
* Nội dung : Cuộc trò chuyện của hai người đàn bà đều hướng đến nhau xoay quanh cuộc trò chuyện làng chợ Dầu theo giặc
Ghi nhớ .2 : Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )

Câu hỏi thảo luận : Em hãy cho biết hình thức đối thoại trong ba câu đầu có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện không khí của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa mà ông Hai gặp họ ?
Đáp án
- Tạo cho câu chuyện có không khí gần gũi thật như trong cuộc sống đang diễn ra, làm cho người đọc có cảm giác như đang chứng kiến toàn bộ câu chuyện của người đàn bà tản cư.
- Thể hiện thái độ căm tức của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu.
- Là xuất phát điểm để nhân vật chính tự bộc lộ tâm trạng.
Bài 13 - Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại
nội tâm trong văn bản tự sự.
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Đối thoại.
2) Độc thoại.

Lưu ý : Khi tạo lập văn bản tự sự chúng ta có thể đánh dấu lời dẫn trực tiếp bằng dấu gạch ngang hoặc dấu ngoặc kép.
*. Ví dụ: Đoạn văn sau:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... ( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: ( 4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 ) Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo.( 7 )Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8)Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. ( 10 ) Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! ( 11 ) Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 ) Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. ( 13 )
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. ( 15 )Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 ) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ( 18 ) ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên : ( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )
H� n?ng g?m v? n�o...
Núi v?i chớnh mỡnh
Chỳng bay an mi?ng com hay mi?ng gỡ..th? n�y!
Núi v?i nh?ng k? Vi?t gian trong suy nghi tu?ng tu?ng.
ĐD?c tho?i
Cú g?ch d?u dũng
Dấu hiệu hình thức của độc thoại
- Nói với chính mình.
- Nói thành lời.
- Có gạch đầu dòng.

Bài 13 - Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại
nội tâm trong văn bản tự sự.
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Đối thoại.
Độc thoại.
3) Độc thoại nội tâm.

*. Đoạn văn:
Có người hỏi: ( 1 )
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...( 2 )
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! ( 3 )
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng,
vươn vai nói to: (4 )
- Hà, nắng gớm, về nào. ( 5 )
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. ( 6 )Tiếng cười nói xôn
xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. ( 7 ) ông nghe rõ cái giọng
chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: ( 8 )
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! ( 9 ) Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta
còn thương.(10)Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !(11)
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. ( 12 )Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.(
13) Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đúa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ
khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. ( 14 )
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. (15 ) Chúng nó cũng là trẻ
con làng Việt gian đấy ư ? ( 16 )Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy
ư ? ( 17 ) Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu. ( 18 ) Ông lão nắm chặt hai tay lại mà
rít lên :( 19 )
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt
gian bán nước để nhục nhã thế này. ( 20 ) ( Làng, Kim Lân )
- H� n?ng g?m v? n�o.
D?c tho?i
Chỳng nú cung l� tr? con
l�ng Vi?t gian d?y u?
Chỳng nú cung b? ngu?i ta r? rỳng ,
h?t h?i d?y u?
Trong suy nghi, tu?ng tu?ng.
Khụng cú g?ch d?u dũng
Núi th�nh l?i.
Cú g?ch d?u dũng.
D?c tho?i n?i tõm
Dấu hiệu của độc thoại nội tâm
+ Không có gạch đầu dòng
+ Không phát thành lời


Ghi nhớ .1: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình
thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.

Bảng so sánh
*Ghi nhớ
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp ( Mỗi lượt lời là một gạch đầu dòng )
Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trường hợp sau còn gọi là độc thoại nội tâm.
Bài 13 - Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc
thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1) Đối thoại.
2) Độc thoại.
3) Độc thoại nội tâm.
* Ghi nh? (sgk- 178).
II. Luyện tập
1) Bài tập 1:
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây :
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm
lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo. Vẫn
cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn.
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
( Kim Lân- Làng)
-L?i b� Hai
- L?i ụng Hai
- N�y th?y nú �!
- Th?y nú ng? r? �?
- Tụi th?y ngu?i ta d?n.
- ...
- Gỡ?
- Bi?t r?i..!
Tác dụng : Với hình thức đối thoại trên, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Lưu ý: Đoạn văn này cho ta thấy cuộc đối thoại diễn ra không bình thường:
- Bà Hai có 3 lượt lời, mà ông Hai chỉ có 2 lượt lời( 2 lời đáp).
Thái độ của bà Hai còn rụt rè khi muốn chia sẻ cùng chồng nhưng ông Hai thì buồn chán, tâm trạng của ông từ chỗ không muốn trả lời rồi gắt lên và thể hiện sự bức xúc.
2. Bài tập 2:
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng
cả hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.

Gợi ý: có thể lựa chọn một trong các đề tài sau :
+ Tình bạn
+ Mẹ
+ Học tập
+ Thầy cô
Bài tập trắc nghiệm:
Chọn câu trả lời đúng và đủ nhất
Trong văn bản tự sự, đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
là những hình thức ngôn ngữ nào?
A. Ngôn ngữ tác giả
B. Ngôn ngữ nhân vật
Bài 13 - Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc
thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1) Đối thoại.
2) Độc thoại.
3) Độc thoại nội tâm.
* Ghi nh? (sgk- 178).
II. Luyện tập
1) Bài tập 1:
2) Bài tập 2:
Bài tập v? nhà :

Dựa vào nội dung phần đầu tác phẩm : " Chuyện người con gái Nam Xương " của Nguyễn Dữ, hãy đóng vai Trương Sinh để kể lại câu chuyện và bày tỏ niềm ân hận

* Lưu ý : Sử dụng yếu tố nghị luận, miêu tả nội tâm và các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.

Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh đã giúp tôi hoàn thành bài giảng hôm nay.