Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinh lớp 92
Người thực hiện: Trần Đăng Tá
(THCS THỐNG NHẤT)
Các phương diện
Nhân vật
Ngôn ngữ
Nhân vật
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
3 CÂU ĐẦU
Có người hỏi:
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?......
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
NHẬN XÉT:
+Có hai lượt lời đối đáp
+Nội dung đều hướng tới người tiếp chuyện
+Gạch đầu dòng trước mỗi lượt lời
 Đối thoại
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm
a-Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
ĐỐI THOẠI
(Trong đoạn trích)
Không khí
câu chuyện
như
cuộc sống thật.
Thái độ
căm giận
của những người
tản cư.
Tạo tình huống
để đi sâu
vào nội tâm
nhân vật.
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (hai người trở lên).
Giữa hai người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
Có gạch đầu dòng
Nói với chính mình
Nói với những kẻ Việt gian (với người khác), trong tưởng tượng
- Hà, nắng gớm, về nào...
- Chúng bay ăn miếng cơm.....nhục nhã thế này.
Độc thoại
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
CÁC CÂU:
2- Khái niệm
b- Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng.
Khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
Điều kiện để có lời độc thoại:
Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.
Không cần có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
c- Độc thoại nội tâm
NHỮNG CÂU NHƯ:
“Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....”
NHẬN XÉT
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
 Độc thoại nội tâm
+ Ông Hai hỏi chính mình ( nói thầm)
+ Không phát ra thành lời
+ Không có gạch đầu dòng.
ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
(Trong đoạn trích)

Khắc họa tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc,làm cho câu chuyện thêm sinh động.
c- Độc thoại nội tâm Là độc thoại không thành lời ,chỉ diễn ra trong suy nghĩ(nói thầm). Khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng.
BÀI TẬP ÁP DỤNG
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là
ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ
đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông xuống ......
“ Đi đi con, hãy cam đảm lên thế giới này là
của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”
( Cổng trường mở ra – Lý Lan
Bài tập củng cố:
1-c
2-b
3-a
Nối nội dung ở cột bên phải với thuật ngữ ở cột bên trái sao cho phù hợp
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
c- Độc thoại nội tâm
3-Ý nghĩa, tác dụng:
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT
ĐỐI THOẠI
ĐỘC THOẠI
ĐỘC THOẠI THÀNH
LỜI
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
c- Độc thoại nội tâm
3-Ý nghĩa, tác dụng:
THẢO LUẬN
Câu 1: ( Tổ 1- Tổ 2)
? Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) câu:
“ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
Câu 2: ( Tổ 3 – Tổ 4)
? Ngược lại, tại sao không để ông Hai nói thành lời với mình ( tức là độc thoại) hoặc với ai đó (đối thoại) những suy nghĩ của ông: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu....”
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1/ Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2/ Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
c- Độc thoại nội tâm
3- Ý nghĩa, tác dụng:
ĐÁP ÁN
Câu 1:
Nếu không để ông Hai nói thành lời mà chỉ nghĩ trong đầu (độc thoại) câu: “- Chúng bay .......nhục nhã thế này” sẽ không thể hiện được sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, hơn nữa như vậy cũng không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1-Ví dụ:
Đoạn văn SGK/176-177
2- Khái niệm:
a- Đối thoại.
b- Độc thoại.
c- Độc thoại nội tâm
3- Ý nghĩa, tác dụng:


Câu 2:
- Nếu để ông nói thành lời những suy nghĩ: “ Chúng nó cũng là trẻ con..... bằng ấy tuổi đầu” sẽ không diễn tả được nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. Hơn nữa trong tình huống này, với ông, đó là điều nhục nhã, bẽ bàng, là đều bản thân ông khó có thể thừa nhận với chính mình nên không thể nói thành lời, càng không thể nói với người khác.
Tiết 64: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
LƯU Ý
- Khi sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm phải phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.
- Khi cần diễn tả những tâm sự kín đáo chân thực của nhân vật có thể dùng ngôn ngữ độc thoại. Song để thể hiện những trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp, tinh tế nhất của đời sống tâm hồn nhân vật thì phải cần đến hình thức độc thoại nội tâm.
3- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm có gì giống và khác nhau?

- Giống nhau: Đối thoại, độc thoại
Là những phát ngôn..
Thường có gạch đầu dòng ở những lượt thoại.
- Khác nhau:
Đối thoại hướng về chủ đề giao tiếp.
Độc thoại không hướng về chủ đề giao tiếp, không hướng về một ai…
Độc thoại nội tâm diễn ra trong suy nghĩ của nhân vật và không phát ra thành lời..
II/ LUYỆN TẬP
BÀI 1: (SGK/178) Phân tích tác dụng của hình thức
đối thoại trong đoạn trích:
1
2
3
- Này thầy nó ạ.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
Tôi thấy người ta đồn...
- .....
- Gì ?
- Biết rồi
Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.
NHẬN DIỆN:
Trong giờ chào cờ đầu tuần,mình hỏi Vũ:
-Học sinh chúng mình học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là cần thực hiện những gì ?
-Bạn cần thực hiện và làm theo năm điều bác Hồ dạy thiếu niên đó. -Cám ơn bạn nhé!
-À, sao mình lại không nghĩ ra được cơ chứ!
Chao ôi,năm điều bác Hồ dạy là phẩm chất cần thiết mà mỗi học sinh cần phải rèn luyện trong nhà trường để trở thành con người tốt.Vậy mà mình cũng không nhớ hết được nữa. Thật là xấu hổ quá cho những đứa học sinh như mình. Làm sao mà viết được bài thu hoạch đây?
NHẬN DIỆN:
Hôm nay Nga không đi học. Tôi không biết bạn gặp chuyện gì không ?Tan học, tôi liền ghé qua nhà Nga để tìm hiểu lí do. Tôi đến và gặp Nga, thấy mắt bạn đang sưng húp lên. Tôi liền hỏi: - Sao cậu không đi học? Có chuyện gì xảy ra với cậu vậy?
Nga đáp trong nước mắt: -Bố mẹ tớ sắp li dị nhau.
Nghe vậy, tôi động viên an ủi Nga rồi về kẻo mẹ đợi. Trên đường về nhà, tôi vừa đi vừa nghĩ, tội nghiệp cái Nga quá! Bây giờ chị em nó sẽ sống như thế nào nhỉ? Có khi nào hai chị em Nga sẽ bị chia nhau ra giống như Thành và Thuỷ trong “ Cuộc chia tay của những con búp bê” không? Càng nghĩ, tôi lại càng thấy thương cho chị em Nga.Tự dưng tôi thốt lên:
- Tội nghiệp chị em Nga quá!
NHẬN DIỆN:
Sáng nay, trước khi đi làm, bố
dặn mình:
- Ở nhà, cho cá ăn hộ bố nhé!
- Vâng ạ!
Vào nhà, mình lấy truyện tranh ra xem, chán thì ra ngắm bể cá của bố. Mấy con cá ba đuôi có cái bụng phệ ơi là phệ, thế mà
chúng bơi qua bơi lại trông ỏn ẻn,nhẹ nhàng lắm. Còn mình, bố bảo chỉ vì cái bụng nặng quá nên đi còn chưa vững, cứ ngã oạch hoài. Sao bụng cá to mà bơi nhanh nhỉ ?
Mình thò tay xuống nước định sờ thử xem cái bụng nó có cứng không thôi, nhưng con cá cứ chạy trốn. Ô, bụng nó căng phồng như quả bóng tí hon, mình muốn biết xem có cái gì ở trong đó. Nhưng bụng gì mà kì thế này, sao mình chỉ bóp nhẹ một cái đã bể cái bụp. Chết chưa, làm sao bây giờ? Mình thả con cá trở vào bể, rồi chạy tót về phòng.Mình tự nhủ:
- Đồ chơi của bố mau hư quá!
TẬP KẾT HỢP: Cho đoạn trích sau. Chỉ ra yếu tố đối thoại, độc thoại và thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí:
… Trong giờ kiểm tra Toán – Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: -“ Cậu tự làm đi”.Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi giã vờ không nghe.
Gải đầu, tôi nói: - Khó xử với tình bạn quá .
Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình.Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi: -“ Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!”. Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi …..
( tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà.
Hà ơi! Rồi cậu sẽ hiểu mình.)

T
ó
m
T
ắ
T
T
H
ú
y
K
I
ề
U
T
I
Ê
N
Đ
i
ề
n
n
g
u
y
ễ
n
Đ
ộ
c
t
h
o
ạ
i
m
i
ê
u
t
ả
t
ố
n
h
ư
Đ
ộ
c
t
h
o
ạ
i
N
ộ
i
t
â
m
Đ
ố
i
t
h
o
ạ
i
t
ự
s
ự
n
h
ị
l
ụ
Â
n
G
k
m
l
â
n
i
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Trò chơi liên quan kiến thức bài học
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm bài văn tự sự.
Viết hoàn chỉnh bài tập
Chuẩn bị cho tiết Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.