Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Người thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết
Đơn vị : Trường THCS Hương Lâm
Kiểm tra bài cũ
Bài tập 1 :
Lời văn trong đoạn trích “Lão Hạc ” là lời của ai ? Người ấy đang
thuyết phục ai và thuyết phục điều gì?
Đáp án
Lời văn trong đoạn trích là lời của ông giáo . Ông giáo như đối thoại ngầm
Với chính mình, thuyết phục chính mình . Thuyết phục rằng vợ mình không
ác để chỉ buồn chứ không nỡ giận.
Các phương diện
Nhân vật
Ngôn ngữ
Nhân vật
đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I. Bài học
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ: (Đoạn văn SGK/176-177)

*Đoạn trích:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào...
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng nói cười xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bồ hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...Ông lão nắm chặt hai bàn tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
( Kim Lân, Làng)
đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I. Bài học
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ: (Đoạn văn SGK/176-177)
2- Nhận xét

3 CÂU ĐẦU
Có người hỏi:
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?......
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thếđấy!
NHẬN XÉT1:
+Có hai lượt lời đối đáp
+Nội dung đều hướng tới người tiếp chuyện
+Gạch đầu dòng trước mỗi lượt lời
 Đối thoại
Có gạch đầu dòng
Nói với chính mình
Nói với những kẻ Việt gian (với người khác), trong tưởng tượng
- Hà, nắng gớm, về nào...
- Chúng bay ăn miếng cơm.....nhục nhã thế này.
2. Độc thoại
CÁC CÂU:
đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I. Bài học
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ: (Đoạn văn SGK/176-177)
2- Nhận xét
3- Ghi nhớ
a) Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người . Trong văn bản tự sự đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và đáp.
b) Độc thoại là lời của người nào đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng và được cất thành lời trước câu nói phải có gạch đầu dòng.
c) Độc thoại nội tâm là người độc thoại không cất thành lời ,phía trước câu không có gạch đầu dòng .

NHỮNG CÂU NHƯ:
“Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....”

 Độc thoại nội tâm
NHẬN XÉT
+ Ông Hai hỏi chính mình ( nói thầm)
+ Không phát ra thành lời
+ Không có gạch đầu dòng.
Câu hỏi thảo luận
Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc
thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản
Cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ ? Chúng đã giúp nhà văn thể hiện
thành công những diễn biến tâm lý của nhân vật ông Hai như thế nào?
ĐỐI THOẠI
(Trong đoạn trích)
Không khí
câu chuyện
như
cuộc sống thật.

Thái độ
căm giận
của những người
tản cư.
Tạo tình huống
để đi sâu
vào nội tâm
nhân vật.

ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
(Trong đoạn trích)
Khắc họa tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc,làm cho câu chuyện thêm sinh động.
đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I. Bài học
Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:
1- Ví dụ: (Đoạn văn SGK/176-177)
2- Nhận xét
3- Ghi nhớ
a) Đối thoại là hình thứcđối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.Trong văn bản tự sựđối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và đáp.
b) Độc thoại là lời của người nào đó nói với chính mình hoặc nói với ai đó trong tưởng tượng và được cất thành lời trước câu nói phải có gạch đầu dòng.
c) Độc thoại nội tâm là người độc thoại không cất thành lời, phía trước câu không có gạch đầu dòng .
Tác dụng của các hình thức ngôn ngữ trên rất quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.


Bài tập: Cho đoạn trích sau. Chỉ ra yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm :
… Trong giờ kiểm tra Toán – Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: -“ Cậu tự làm đi”.Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi giả vờ không nghe.
Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Nhưng trời ơi :
- Khó xử với tình bạn quá !
Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi rồi bỏ đi trước. Còn tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi Rồi cậu sẽ hiểu mình.
đối thoại , độc thoại , độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
Tiết 64
I. Bài học
II. Luyện tập
Bài tập1 : Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích (SGK)
-Cuộc đối thoại:
+) Có ba lượt trao (Bà Hai)
+) Chỉ có hai lời đáp (Ông Hai)
+) Lời thoại đầu của bà Hai , ông Hai không đáp
+) Lời thoại hai ông đáp lại bà bằng một câu hỏi lại bà “gì ?”
+) Lời thoại ba của bà ông đáp bằng câu cụt ngủn , giọng gắt lên “biết rồi”
- Tác dụng của hình thức đối thoại : tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng
chán chường buồn bã đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng
mình theo giặc.

Bài tập2 : Viết một đoạn văn kể chuyện trong đó có sử dụng cả ba hình thức đối thoại
độc thoại và độc thoại nội tâm.
Bài tập3
1-c
2-b
3-a
Nối nội dung ở cột bên phải với thuật ngữ ở cột bên trái sao cho phù hợp
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm bài văn tự sự.
Viết hoàn chỉnh bài tập
Chuẩn bị cho tiết Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.
Thực hiện: Nguyễn Thị Tuyết – Tổ Văn Sử -Trường THCS Hương Lâm