Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
TẬP LÀM VĂN
TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào…
Ông lão đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lén đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… ông lão nắm chặt hai bàn tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân – Làng)

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là một cuộc trò chuyện trao đổi qua lại?
Những người phụ nữ tản cư nói với nhau.
Tham gia câu chuyện có ít nhất hai người.
Có hai lượt lời qua lại, nội dung nói của mỗi
người đều hướng tới người tiếp chuyện.
Hình thức thể hiện bằng dấu gạch đầu dòng.
Đối thoại là gì? Dấu hiệu nhận biết?

Đối thoại là hình thức đối đáp,
trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
Dấu gạch đầu dòng ở đầu
lời trao và lời đáp.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Câu “- Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra câu đó.

Câu nói của ông Hai không có người đáp
lại. Thực ra ông lão nói với chính mình
một câu bâng quơ, đánh trống lảng để
tìm cách thoái lui
Câu này không hướng tới một người tiếp
chuyện cụ thể nào cả (nói giữa trời),
cũng không liên quan gì đến chủ đề mà
hai người đàn bà tản cư đang trao đổi..
-> Không phải là câu đối thoại
Đó chỉ là một lời độc thoại.
Trong đoạn trích còn có câu:
“ – Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì
vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian
bán nước để nhục nhã thế này.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Độc thoại là gì? Dấu hiệu nhận biết?
Độc thoại là lời của một người nào
đó nói với chính mình hoặc nói
với một ai đó trong tưởng tượng.
Dấu gạch đầu dòng phía trước.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Những câu như: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu…” là những câu ai hỏi ai ? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở điểm (a) và (b) ?

Những câu này là của ông Hai hỏi chính mình.
Những câu này không phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm của ông Hai. Chúng thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai trong những phút giây nghe tin làng Chợ Dầu của ông theo giặc. Vì không thốt thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có dấu gạch đầu dòng. Chúng là những câu độc thoại nội tâm.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ


Thế nào là độc thoại nội tâm ?
Dấu hiệu nhận biết ?


Độc thoại nội tâm là ý nghĩ của một người nào
đó nói với chính mình hoặc nói
với một ai đó trong tưởng tượng.
Không có dấu gạch đầu dòng.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ ? Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào ?
Đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí
như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận
của những người tản cư đối với dân làng
Chợ Dầu, tạo tình huống để đi vào nội tâm
của nhân vật.
Những hình thức độc thoại và độc thoại nội
tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc họa được
sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe
tin làng Chợ Dầu theo giặc, làm cho câu
chuyện sinh động hơn.

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Đối thoại là gì ? Dấu hiệu nhận biết ?
Độc thoại là gì ? Dấu hiệu nhận biết ?
Độc thoại nội tâm là gì ? Dấu hiệu nhận biết của độc thoại nội tâm ?

I.TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Vai trò của các yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự như thế nào ?

Cuộc đối thoại diễn ra không bình thường giữa vợ chồng ông Hai. Có 3 lượt lời trao của bà Hai, nhưng chỉ có 2 lời đáp của ông Hai.
Lời thoại đầu của bà, ông Hai không đáp lại “nằm rũ ra ở trên giường không nói gì”.
Câu hỏi thứ hai của bà Hai được ông “khẽ nhúc nhích” đáp bằng một câu hỏi lại bà với một từ “Gì ?”.
Lần thứ ba, ông cũng chỉ đáp lại lời bà bằng một câu cụt lủn, giọng gắt lên: “Biết rồi !”.
Tái hiện lại cuộc đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
II. LUYỆN TẬP
BÀI TẬP 1
(THẢO LUẬN)
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau:
Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
Thầy nó ngủ rồi à?
Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(Kim Lân, Làng)
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
II. LUYỆN TẬP
BÀI TẬP 2
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
CHUẨN BỊ Ở NHÀ:

- TIẾP TỤC LÀM HOÀN CHỈNH BÀI TẬP 2.
- CẦN NẮM: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI, ĐỘC THOẠI NỘI TÂM , CÁCH THỂ HIỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ.

- XEM TRƯỚC BÀI : LUYỆN NÓI: TỰ SỰ KẾT HỢP VỚI NGHỊ LUẬN VÀ MIÊU TẢ NỘI TÂM

CHUẨN BỊ Ở NHÀ: