Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt đón chào
Các thầy cô giáo về dự giờ hôm nay !
Đọc đoạn trích sau:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ hôm nay thấy bố hôm nay có vẻ hơi khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.

1. Ví dụ: (SGK tr176)
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
Tiết 66
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?CTHO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
1. Ví dụ: (SGK tr176)
2. Nhận xét
Có người hỏi:
- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!

*/ XÐt 3 câu đầu
- Lời nói chuyện của những người tản cư.


- ít nhất 2 người
Vì có hai luợt lời qua lại
(1) "- Sao bảo làng chợ Dầu ...mà" ?
(2) " - ấy thế mà... đấy "!


=> Lời trao
=> Lời đáp
- Tr­íc mçi l­ît lêi ®Òu cã g¹ch ®Çu dßng
? Đối thoại
3. Ghi nhớ
- Đối thoại:
+ L� hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
+ Thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp
- N?i dung c?a m?i lu?t l?i d?u hu?ng t?i ngu?i ti?p chuy?n.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ: (SGK tr176)
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
*/ Xét 3 lời thoại:
Lời 1."- Hà, nắng gớm, về nào.."
Lời 2."- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này"?
Lời 3. "Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu.."

- Đối thoại:
+ L� hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
+ Thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Lời của nhân vật ông Hai
Độc thoại
- Phát ra thành tiếng
- Không phát ra thành tiếng
- Có dấu gạch đầu dòng
- Không có dấu gạch đầu dòng
Độc thoại (đơn thuần)
Độc thoại nội tâm
Nói với chính mình
Hỏi chính mình
Nói với người trong tưởng tượng
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ: (SGK tr176)
2. Nhận xét
3. Ghi nhớ
- §éc tho¹i:
+ Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
- Đối thoại:
+ L� hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
+ Thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp
- §éc tho¹i néi t©m
+ Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Kh«ng cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
Ngôn ngữ nhân vật
Vẽ sơ đồ khái quát kiến thức vừa học
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?CTHO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Ngôn ngữ nhân vật
Đối thoại
Độc thoại
Độc thoại nội tâm
Độc thoại (đơn thuần)
Vẽ sơ đồ khái quát kiến thức bài học
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?CTHO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
Đọc do?n trớch sau v� tr? l?i cõu h?i:
- Chẳng lẽ một người thật thà, tội nghiệp mà bây giờ đành phải sống tồi tệ như thế.”

Bài tập nhanh
 §èi tho¹i
 Độc thoại
-Lão ta bảo tôi trưa nay đến rủ ông giáo đấy. Này, này ông giáo này! Cả cái làng này ai cũng khen lão ta là người hiền lành, thật thà thế mà cũng ra phết đấy.
- Có chuyện gì thế ?
- Hôm qua, lão ta sang nhà tôi xin b¶ chó. Lão ta bán con vàng rồi, lão định bẫy những chú cẩu nào mò vào vườn nhà lão…để kiếm chác mà…

Xác định lời đối thoại, độc thoại?
- La~o ta ba?o tụi trua nay dờ?n r? ụng gia?o dõ?y. Na`y, na`y ụng gia?o na`y! Ca? ca?i la`ng na`y ai cu~ng khen la~o ta la` nguo`i hiờ`n la`nh, thõ?t tha` thờ? ma` cu~ng ra phờ?t dõ?y.
- Co? chuyờ?n gi` thờ? ?
- Hụm qua, la~o ta sang nha` tụi xin bả cho?. La~o ta ba?n con va`ng rụ`i, la~o di?nh bõ~y nhu~ng chu? cõ?u na`o mo` va`o vuo`n nha` la~o.dờ? kiờ?m cha?c ma`.
ễng gia?o ngõ?n nguo`i, khụng tin va`o nhu~ng lo`i no?i vu`a rụ`i.
- Cha?ng le~ mụ?t nguo`i thõ?t tha`, tụ?i nghiờ?p ma` bõy gio` da`nh pha?i sụ?ng tụ`i tờ? nhu thờ?.
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- §éc tho¹i:
+ Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
- Đối thoại:
+ L� hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
+ Thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp
*/ Tác dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- Đối thoại:
+ Tạo không khí gần gũi, tạo tình huống để tác giả khai thác nội tâm nhân vật.
- §éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m.
+ Khắc họa tính cách nhân vật, làm cho câu chuyện sinh động
- §éc tho¹i néi t©m
+ Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Kh«ng cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
--> Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Thảo luận
Cõu 2: Ngu?c l?i, t?i sao khụng d? ụng Hai núi th�nh l?i v?i mỡnh ( t?c l� d?c tho?i) ho?c v?i ai dú (d?i tho?i) nh?ng suy nghi c?a ụng: "Chỳng nú cung l� tr? con l�ng Vi?t gian d?y u? Chỳng nú cung b? ngu?i ta r? rỳng h?t h?i d?y u? Kh?n n?n b?ng ?y tu?i d?u...."
Câu 1: Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) câu:
“ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
Nhóm 1
Nhóm 2
- Nếu không để ông Hai nói thành lời mà chỉ nghĩ trong đầu (độc thoại néi t©m) câu: “- Chúng bay .......nhục nhã thế này” sẽ không thể hiện được sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, hơn nữa như vậy cũng không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.
Nếu để ông nói thành lời những suy nghĩ: “Chúng nó cũng là trẻ con..... bằng ấy tuổi đầu” sẽ không diễn tả được nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. Hơn nữa trong tình huống này, với ông, đó là điều nhục nhã, bẽ bàng, là đều bản thân ông khó có thể thừa nhận với chính mình nên không thể nói thành lời, càng không thể nói với người khác.
Nhóm 1
Nhóm 2
Cõu 2: Ngu?c l?i, t?i sao khụng d? ụng Hai núi th�nh l?i v?i mỡnh ( t?c l� d?c tho?i) ho?c v?i ai dú (d?i tho?i) nh?ng suy nghi c?a ụng: "Chỳng nú cung l� tr? con l�ng Vi?t gian d?y u? Chỳng nú cung b? ngu?i ta r? rỳng h?t h?i d?y u? Kh?n n?n b?ng ?y tu?i d?u...."
Câu 1: Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) câu:
“ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?CTHO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- §éc tho¹i: + Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
- Đối thoại: + L� hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
+ Thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp
*/ Tác dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
- Đối thoại: + Tạo không khí gần gũi, thật như cuộc sống đang diễn ra
+ Tạo tình huống để tác giả khai thác nội tâm nhân vật.
- §éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m.
+ Khắc họa tính cách nhân vật
+ Lµm cho c©u chuyÖn sinh ®éng.
--> Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
Qua phần thảo luận em thấy khi sử dụng các hình thức đối thoai, độc thoại và độc thoại nội tâm cần chú ý điều gì?
+ Tình cảm
+ Tình huống
+ Tính cách nhân vật
*/ Chú ý.
- §éc tho¹i néi t©m
+ Lµ lêi cña nh©n vËt nãi víi chÝnh m×nh, hoÆc ai ®ã trong t­ëng t­îng
+ Kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng
+ Kh«ng cã dÊu g¹ch ®Çu dßng.
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
1. Bài tập 1
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo.Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn...
Ông lão gắt lên:
- Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi hiu hắt.
(Kim Lân, Làng)
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
II/Luyện tập
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
1. Bài tập 1
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích?
- Lời đối thoại đặc biệt, ba lời trao, hai lời đáp
Tác giả làm nổi bật được tâm trạng chán chường, buồn bã, bực bội và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
- Này thầy nó ạ.
- Thầy nó ngủ rồi à ?
- Gì ?
-Tôi thấy người ta đồn
- Biết rồi
-
- Sự nhẫn nhịn của bà Hai.
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
II/Luyện tập
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2
. Trong giờ kiểm tra Toán - Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: " Cậu tự làm đi".Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi: " Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!". Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi ...

Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí?
Tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi! Rồi cậu sẽ hiểu mình.
Tiết 66. D?I THO?I, D?C THO?I V� D?C THO?I N?I T�M TRONG VAN B?N T? S?
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
II/Luyện tập
Hướng dẫn về nhà
- Na?m vu~ng kha?i ni�?m dơ?i thoa?i, dơ?c thoa?i va` dơ?c thoa?i nơ?i t�m.
- Hoa`n tha`nh ba`i t�?p 2 trong SGK va`o vo? b�i t�?p.
- Bi�?t dua ca?c y�?u tơ? dơ?i thoa?i, dơ?c thoa?i va` dơ?c thoa?i nơ?i t�m trong qua? tri`nh ta?o l�?p van ba?n tu? su? phu` ho?p.
- So�n b�i míi "LỈng l� Sa Pa" (NguyƠn Th�nh Long).
Tiết học đến đây là kết thúc.
Kính chúc quí thầy cô sức khoẻ!
Chúc các em ngày càng học giỏi hơn nữa!