Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo về dự giờ !
Năm học 2011 - 2012
[email protected]
Đơn vị: THCS Thông Hòa – Cầu Kè
MÔN NGỮ VĂN 9
Kiểm tra bài cũ:
Trình bày hiểu biết của em về yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự ?
Các phương diện
Nhân vật
“Có người hỏi :
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào …
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn theo dõi. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ súng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng này tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
Ít nhất hai người.
Hai lượt lời qua lại.
Có dấu gạch đầu dòng
Ví dụ :
[…]
- Thế nhà con ở đâu ?
- Nhà ta ở làng chợ Dầu .
- Thế con có thích về làng chợ Dầu không?
Thằng bé nép đầu vào ngực bố trả lời khe khẽ:
- Có.
Câu: Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh”
Hỏi quê, rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”.
“Có người hỏi :
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào …
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn theo dõi. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ súng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng này tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
- Ông Hai nói với ai?
- Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao?
Đây không phải là câu đối thoại. Nội dung của nó không hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào cả, cũng chẳng liên quan đến chủ đề mà hai người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực ra ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách tháo lui.
“Có người hỏi :
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào …

“Có người hỏi :
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào …
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn theo dõi. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ súng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng này tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ”
“Có người hỏi :
Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
Hà, nắng gớm, về nào …
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn theo dõi. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát!
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ súng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng này tuổi đầu… Ông lão nắm chặt hai tay mà rít lên:
Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ”
ĐÂU LÀ CÂU ĐỘC THOẠI NỘI TÂM?
"Chúng nó cung là tr? con làng Vi?t gian d?y u ?...."
- Hà, nắng gớm , về nào.
Thể hiện tâm trạng đau đớn tủi hổ của ông Hai khi nghe tin làng Dầu theo giặc
Tạo cho câu chuyện của những người tản cư vẫn phát triển và bộc lộ thái độ của họ trước sự việc.
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? …
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
“ …
- Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu hay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin được làm Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ.”
Bài tập 1:
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây:
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng điểmậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẵn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(Kim Lân, Làng)
* Lời bà Hai
- Này, thầy nó ạ.
* Lời ông Hai
- Gì?
- (ông Hai ... Không nói gì.)
- Biết rồi.!
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Tôi thấy người ta đồn ...
Bài tập 1:
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây:
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng điểmậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẵn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn…
Ông lão gắt lên :
- Biết rồi !
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(Kim Lân, Làng)
* Lời bà Hai
- Này, thầy nó ạ.
* Lời ông Hai
- Gì?
- (ông Hai ... Không nói gì.)
- Biết rồi.!
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Tôi thấy người ta đồn ...
Với hình thức đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Bài tập 2-SGK/179: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
GỢI Ý:
- Lựa chọn được đề tài theo yêu cầu chuyện kể;
Xác định được các nhân vật tham gia câu chuyện;
Tạo được tình huống giao tiếp, trò chuyện qua lại giữa các nhân vật (sử dụng hình thức đối thoại) và tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật, để cho nhân vật nói với chính mình, bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc bên trong của mình (sử dụng hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm);
Xây dựng được các phát ngôn đối thoại (lời giao tiếp và lời đáp), độc thoại và độc thoại nội tâm của nhân vật (Chú ý: trước các phát ngôn đối thoại và độc thoại có gạch đầu dòng, còn các phát ngôn độc thoại nội tâm không có gạch đầu dòng).
Là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người và được thể hiện bằng gạch đầu dòng trước lời trao và lời đáp.
Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc ai đó trong tưởng tượng, phía trước lời độc thoại thường có gạch đầu dòng.
Khi độc thoại không thành lời và không có gạch đầu dòng.
Tái tạo sự giao tiếp bằng lời và có tác dụng khắc hoạ tính cách nhân vật.
Dùng phân tích tâm lý đi sâu vào nội tâm nhân vật, thể hiện diễn biến tâm lý phức tạp trong đời sống nội tâm nhân vật làm cho câu chuyện sinh động.
Độc thoại
Độc thoại nội tâm
Đối thoại
Tác dụng
- Cần nắm được khái niệm cũng như vai trò tác dụng của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
Chuẩn bị bài : Luyện nói : Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
Chúc thầy cô vui vẻ, hạnh phúc!

Chúc các em vui, khỏe, học tốt!