Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Ki?m tra b�i cu
Caâu 1: Tìm mười (10) Từ địa phương mà em biết. ( Mỗi từ 1điểm)
chi ,rứa ,hắn,nẫu ,răng ,ni,tê,(cái)nã ,tui(tôi),nờ…
Bài cũ
Các yếu tố cơ bản trong văn bản tự sự gồm:
Nhân vật; người kể chuyện
B . Người kể chuyện;cốt truyện
C. Nhân vật; cốt truyện; người kể chuyện.
D. Cả ba đều sai
Caâu 2 : Chọn câu trả lời
đúng nhất
Ngoại hình
Nội tâm
Hành động
Trang phục
Ngôn ngữ
NHÂN VẬT
Ngôn ngữ
Nhân vật
Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
TiẾT 69 :
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội
tâm trong văn bản tự sự.
1. Ví dụ : Đoạn trích “Làng” của Kim Lân
Đọc đoạn trích sau :
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ông Hai trả tiền nước , đứng đậy , chèm chẹp miệng , cười nhạt một tiếng ,vươn vai nói to :
- Hà , nắng gớm , về nào . . .
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác , rồi đi thẳng . Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo . Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát .
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi . Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác , len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân , nước mắt ông lão cứ giàn ra . Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn , bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Kim Lân , Làng )
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ba câu đầu đoạn trích là lời của hai người phụ nữ tản cư nói chuyện với nhau.
Dấu hiệu là dấu gạch đầu dòng.
Đối thoại.
Tham gia câu chuyện có ít nhất là hai người.
Đối thoại là hình thức đối đáp trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người.
- Có gạch đầu dòng.
Bài tập áp dụng:
HỌC LÀM NGƯỜI
Một anh học trò ở nhà thầy đã ba năm mà chưa thấy anh đọc sách thầy Tăng Tử ngạc ngiên lắm. Một hôm thầy gọi trò đến hỏi:
- Ngươi đến nhà ta thụ giáo, mà ta chẳng thấy ngươi đọc sách bao giờ?
Nghe thầy nói người học trò lễ phép thưa:
- Thưa thầy con vẫn đọc đấy ạ.

Đối thoại
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp.
-Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (hai người trở lên).
-Giữa hai người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.

Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !

Có người hỏi : “ Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?. . .”
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !


“ Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .” Có người hỏi .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !

Đọc đoạn trích sau :
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ông Hai trả tiền nước , đứng đậy , chèm chẹp miệng , cười nhạt một tiếng ,vươn vai nói to :
- Hà , nắng gớm , về nào . . .
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác , rồi đi thẳng . Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo . Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát .
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi . Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác , len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân , nước mắt ông lão cứ giàn ra . Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn , bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Kim Lân , Làng )
Nói với chính mình , khụng ai dỏp l?i
- Hà, nắng gớm, về nào...
Đọc đoạn trích sau :
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ông Hai trả tiền nước , đứng đậy , chèm chẹp miệng , cười nhạt một tiếng ,vươn vai nói to :
- Hà , nắng gớm , về nào . . .
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác , rồi đi thẳng . Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo . Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát .
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi . Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác , len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân , nước mắt ông lão cứ giàn ra . Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn , bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Kim Lân , Làng )
Nói với những kẻ Việt gian (với người khác), trong tưởng tượng
- Chúng bay ăn miếng cơm hay mieáng gì vaøo moàm maø laïi ñi laøm caùi gioáng Vieät gian baùn nöôùc ñeå nhục nhã thế này.


- Hà, nắng gớm, về nào...
Nói với chính mình , khụng ai dỏp l?i
- Chúng bay ăn miếng cơm hay mieáng gì vaøo moàm maø laïi ñi laøm caùi gioáng Vieät gian baùn nöôùc ñeå nhục nhã thế này.
Nói với những kẻ Việt gian (với người khác), trong tưởng tượng
Độc thoại
-Nói với chính mình,với ai đó trong tưởng tượng.
-Có gạch đầu dòng
Điều kiện để có lời độc thoại:
- Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.
-Không cần có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.
?.Vậy giữa đối thoại và độc thoại giống và khác nhau như thế nào ?
- Giống nhau :
- Khác nhau :
Đối thoại
Độc thoại
Đều có dấu gạch đầu dòng
- Là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiềungười.
-Lời thoại ngắn và nội dung đơn giản hơn

- Là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng
-Lời thoại thường dài hơn nội dung phức tạp hơn
Đọc đoạn trích sau :
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ông Hai trả tiền nước , đứng đậy , chèm chẹp miệng , cười nhạt một tiếng ,vươn vai nói to :
- Hà , nắng gớm , về nào . . .
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác , rồi đi thẳng . Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo . Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát .
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi . Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường , mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác , len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân , nước mắt ông lão cứ giàn ra . Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn , bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Kim Lân , Làng )
“Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu...”
- Ông Hai hỏi chính mình, không phát ra thành tiếng mà chỉ là ý nghĩ của ông
Độc thoại nội tâm
Lời nói của ai đó với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng nhưng không nói ra thành lời nên không có dấu gạch đầu dòng
? Độc thoại và độc thoại nội tâm giống và khác nhau như thế nào ?
Giống :
Khác nhau :
Độc thoại
Độc thoại nội tâm
- Nói thành lời .
- Câu nói có gạch đầu dòng
- Không nói thành lời
( suy nghĩ ).
- Không có gạch đầu dòng .
Đều là lời nói của ai đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng
Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích:
Mãi khuya,bà Hai mới chống gối đứng dậy.Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng.Vẫn những tiền cua,tiền bún,tiền đỗ,tiền kẹo…Vẫn cái giọng rì rầm,rì rầm thường ngày.
-Này ,thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra trên giường không nói gì.
-Thầy nó ngủ rồi à?
-Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
-Tôi nghe người ta đồn…
Ông lão gắt lên:
-Biết rồi!
Bà Hai nín bặt.Gian nhà lặng đi,hui hắt.
Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.
?-Câu 1: Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) mà nói thành lời (độc thoại) câu:
“ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.”
Đáp:
Nếu để ông Hai nghĩ trong đầu (độc thoại nội tâm) câu: “- Chúng bay .......nhục nhã thế này” sẽ không thể hiện được sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, hơn nữa như vậy cũng không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.

?-Câu 2: Ngược lại, tại sao không để ông Hai nói thành lời với mình ( tức là độc thoại) hoặc với ai đó (đối thoại) những suy nghĩ của ông: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu....”
Đáp:
- Nếu để ông nói thành lời những suy nghĩ: “ Chúng nó cũng là trẻ con..... bằng ấy tuổi đầu” sẽ không diễn tả được nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. Hơn nữa trong tình huống này, với ông, đó là điều nhục nhã, bẽ bàng, là đều bản thân ông khó có thể thừa nhận với chính mình nên không thể nói thành lời, càng không thể nói với người khác.
Tác dụng:
là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hôn
Nối nội dung của ô bên phải vơí thuật ngữ ở ô bên trái sao cho phù hợp theo bảng dưới đây :
LƯU Ý
- Khi sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm phải : phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.
Khi cần diễn tả những tâm sự kín đáo chân thực của nhân vật có thể dùng ngôn ngữ độc thoại.
Song để thể hiện những trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp, tinh tế nhất của đời sống tâm hồn nhân vật thì phải cần đến hình thức độc thoại nội tâm.
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT
ĐỐI THOẠI
ĐỘC THOẠI
ĐỘC THOẠI THÀNH
LỜI
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
Bài 2/ Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm vào đoạn văn cho hợp lí:
Trong giờ kiểm tra Toán - Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời: " Cậu tự làm đi".Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tự vươn lên bằng khả năng của mình. Tan buổi học. Hà gặp tôi giận dỗi: " Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ!". Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi ...
( tôi đứng lại một mình với bao cảm xúc khó tả. Tại sao Hà lại giận mình nhỉ? Mình làm thế là tốt cho Hà mà. Hà ơi! Rồi cậu sẽ hiểu mình.)
LUYỆN TẬP
Bài 1 : Xem lại phần bài giảng.
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn , trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại , độc thoại và độc thoại nội tâm .
* Bài tập 2
1/Hu?ng d?n h?c b�i :
- H?c thu?c ghi nh? SGK
- Hồn th�nh b�i t?p 2 .
- Suu t?m do?n van .


2/ Hu?ng d?n so?n b�i :
Ti?t 65 : Luy?n nĩi : T? s? k?t h?p v?i ngh? lu?n v� mi�u t? n?i t�m .
- L?p d? cuong cho hai d? : d? 1 , d? 2 v� d? 3 .
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
Chúc các em học tập tốt !
Tạm biệt các em !