Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Hội thi giáo viên dạy giỏi
*** năm học 2011 - 2012 ***
GV: Dinh Th? H?nh
Trường THCS Nguy?n Chỏnh, Son T?nh
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

Tiết 65 – Tập làm văn:
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
1/Đối thoại :
VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
độc thoại và độc thoại nội tâm
a) Ví dụ:
trong văn bản tự sự:
* Ví dụ: Đoạn trích:



Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu .. ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
( Kim Lân - Làng)
Tiết 65 - Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
trong văn bản tự sự:
a.Ví dụ:
độc thoại và độc thoại nội tâm
* Ví dụ: Đọc đoạn văn:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp, ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !...



( Kim L©n, Lµng )
Em hãy cho biết trong ba câu đầu đoạn văn là lời của ai nói với ai? Họ nói với nhau về chuyện gì?
Có ít nhất là hai người phụ nữ tản cư đang nói chuyện với nhau. Họ cùng nói về việc làng chợ Dầu theo giặc.
Dấu hiệu nào về hình thức cho thấy đây là một cuộc trò chuyện qua lại?
Có dấu gạch đầu dòng ở đầu mỗi lượt lời (lời trao và lời đáp)
Vậy em hiểu đối thoại là gì?

1.Đối thoại:
Là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
- Trong văn bản, đối thoại được
thể hiện bằng cách gạch đầu
dòng ở đầu lời trao và lời đáp.

* Ví dụ: Đoạn trích
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:

Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cung là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu . ễng lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. ( Làng, Kim Lân )
- Hà, nắng gớm, về nào.
- Hà, nắng gớm, về nào.
Tiết 65 -Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
a. Ví dụ:
Đây là lời của ai nói với ai? Có câu đáp lời đằng sau câu nói ấy không?
- Hà, nắng gớm, về nào.
-Không có ai đáp lời đằng sau câu nói ấy.
-Lời của ông Hai nói với chính mình, một lời nói trống không.
Theo em,đây có phải là hình thức đối thoại không? Vì sao?
Đây không phải là đối thoại vì không có người thứ hai tham gia vào cuộc thoại.
Tiết 65 -Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
a. Ví dụ:
Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra câu đó?
Vậy chúng ta hiểu độc thoại là gì?
Ông nói với những kẻ Việt gian( với người khác) trong tưởng tượng
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cung là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu . ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :

Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm
cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lõn - L�ng)
-Chỳng bõy an mi?ng com hay mi?ng gỡ v�o m?m m� di l�m
Câu này ông Hai nói với ai?
 Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng.Trong văn tự sự, khi độc thoại được nói thành lời, phía trước của lời độc thoại có gạch đầu dòng.

cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
(Kim Lân – Làng)
Tiết 65 -Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ?y thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.

ễng lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :
Chỳng bay an mi?ng com hay mi?ng gỡ v�o m?m m� di l�m cỏi gi?ng Vi?t gian bỏn nu?c d? nh?c nhó th? n�y.
( Kim Lõn - L�ng)


hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu .
Chúng nó cung
là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng
Chúng nó cung
là trẻ con làng Việt gian đấy ư ?Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng
hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu .
Những câu này là của ai hỏi ai?Có được phát ra thành tiếng không? Có gạch đầu dòng như những câu trên không?
-Ông Hai tự hỏi lòng mình.
-Câu hỏi không phát ra thành tiếng.
-Không có gạch đầu dòng ở đầu câu.
 Độc thoại nội tâm:
* Là lời độc thoại nhưng không thành lời.Trong văn tự sự, độc thoại nội tâm không có gạch đầu dòng.
Em hiểu thế nào là độc thoại nội tâm?

Có người hỏi:
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...
- ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- Hà, nắng gớm, về nào.
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú:
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát !
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà.
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu.. Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.
( Kim Lõn - L�ng )
Các hình thức diễn đạt ( đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm) có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện?
Hình thức đối thoại:
+ Tạo cho câu chuyện có không khí gần gũi như
trong cuộc sống. Thể hiện thái độ căm tức của
những người tản cư với làng Chợ Dầu.
+ Là xuất phát điểm để nhân vật chính tự bộc lộ
tâm trạng
? Hình thức độc thoại, độc thoại nội tâm:
+ Giúp cho nhà văn khắc họa được sâu sắc
tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng
Chợ Dầu l�m Vi?t gian, làm cho câu chuyện
sinh động, hấp dẫn hơn.

Tiết 65 -Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
 Độc thoại nội tâm:
Tiết 65 -Tập làm văn:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
 Độc thoại nội tâm:
THẢO LUẬN NHÓM
Đối thoại, độc thoại có gì giống và khác nhau?
+ Giống nhau: đều là ngôn ngữ của nhân vật, là những hình thức quan trọng để thể hiện tính cách nhân vật trong tác phẩm tự sự.
+ Khác nhau:
BÀI TẬP NHANH: ( 1 phút)
Xác định yếu tố đối thoại ,độc thoại nội tâm và cho biết tác dụng của chúng trong các đoạn trích sau:
b) …Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
b. …Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
a. Trương Sinh về tới nhà, được biết mẹ đã qua đời, con vừa học nói. Chàng hỏi mồ mẹ, rồi bế đứa con nhỏ đi thăm; đứa trẻ không chịu, ra đến đồng, nó quấy khóc. Sinh dỗ dành:
- Nín đi con, đừng khóc. Cha về, bà đã mất, lòng cha buồn khổ lắm rồi.
Đứa con ngây thơ nói:
- Ô hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít.
(Trích Truyền kì mạn lục)
- Nín đi con, đừng khóc. Cha về, bà đã mất, lòng cha buồn khổ lắm rồi.
- Ô hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít.
Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây:
Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo. Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày.
- Này, thầy nó ạ.
Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì.
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
Ông lão khẽ nhúc nhích.
- Tôi thấy người ta đồn.
Ông lão gắt lên :
Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt.
(Kim Lân- Làng)
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

Tiết 65 - Tập làm văn:
VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
2. Độc thoại:
1.Đối thoại:
Độc thoại nội tâm:
II- Luyện tập:
Bài tập 1: ( Trang 178)
- Lời bà Hai
- Lời ông Hai
-Này thầy nó ạ.
-Thầy nó ngủ rồi à?
-Tôi thấy người ta
đồn...
- ...
- Gì ?
- Biết rồi. !
Tác dụng : Với hình thức đối thoại trên, tác giả đã làm nổi bật tâm trạng buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Tập làm văn: tiết 65
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢNTỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
Độc thoại nội tâm:
II- Luyện tập:
Bài tập 1: trang 178
Bài tập 2: trang 179
Viết một đoạn văn kể chuyện đề tài tự chọn. Trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Liên hệ thực tế sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm, và rút ra bài học sử dụng đối thoại, đôc thoại và độc thoại nội tâm một cách hiểu biết, hiệu quả.
Chuẩn bị bài: Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.
Xác định các yếu tố nghị luận và miêu tả trong một văn bản tự sự.
Lập dàn bài cho câu chuyện sẽ được kể.
 Lựa chọn ngôn ngữ trình bày trước lớp
Tập làm văn: tiết 65
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI

VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại,
độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự:
1.Đối thoại:
2. Độc thoại:
Độc thoại nội tâm:
II- Luyện tập:
* Là lời độc thoại nhưng không thành lời.Trong văn tự sự, độc thoại nội tâm không có gạch đầu dòng.
- Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng.Trong văn tự sự, khi độc thoại được nói thành lời, phía trước của lời độc thoại có gạch đầu dòng.

- Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
Bài tập 1: trang 178
Bài tập 2: trang 179
Xin chân thành cảm ơn