Bài 13. Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Chỉ ra yếu tố nghị luận trong đoạn văn sau:
Vì cuộc sống mưu sinh, chúng tôi mỗi đứa một phương, tôi không có điều kiện để trở về làng cũ.Tôi không hề biết gì về thầy giáo năm xưa của tôi. Và với thời gian , hình ảnh của thầy đối với tôi như một thành tích vô giá được giữ gìn trân trọng trong cõi tĩnh mịch của viện bảo tàng tâm hồn.
Hình ảnh của thầy thật thiêng liêng cao cả, lòng biết ơn vô hạn đối với người thầy năm xưa.
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
Đọc đoạn trích sau :
Có người hỏi :
- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ? . . .
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế !
Ông Hai trả tiền nước, đứng đậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to :
- Hà, nắng gớm, về nào . . .
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú :
- Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương . Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát .

Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà .
Về đến nhà ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau .
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu . . . Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này .
( Kim Lân , Làng )
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
Trong ba câu đầu của đoạn trích, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là cuộc trò chuyện trao đổi qua lại ?
Có người hỏi :
-Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà ?...
- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy !
- Hai ngu?i t?n cu nĩi chuy?n v?i nhau.
- Cĩ hai lu?t l?i.
- L?i ngu?i trao v� ngu?i d�p d?u g?ch d?u dịng.
? D?i tho?i
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
+ Là hình thức đối đáp trò chuyện giữa hai người hoặc nhiều người.
LƯU Ý:
Điều kiện để đối thoại diễn ra:
- Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (hai người trở lên).
- Giữa hai người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
Câu : “ - Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao?
 Ông Hai nói với chính mình.
- Chúng bay ăn miếng cơm ... nhục nhã thế này.
 Nói với những kẻ Việt gian (nói với người khác trong tưởng tượng)
- Phát ra thành lời.
- Gạch ngang đầu dòng.
? D?c tho?i
b. D?c tho?i
Độc thoại : là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng .
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
b. D?c tho?i
Những câu: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....” là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở điểm (a) và (b)?
 Độc thoại nội tâm
 Ông Hai hỏi chính mình.
+ Suy nghĩ, không phát ra thành lời.
+ Không có gạch ngang đầu dòng.
c. Độc thoại nội tâm
- Là nói với chính mình hoặc với ai đó trong tưởng tượng, trong suy nghĩ nhưng không thành lời
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
b. D?c tho?i
c. Độc thoại nội tâm.
1/ Các hình thức diễn đạt có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông hai gặp họ?
* Hình thức đối thoại: Tạo cho không khí câu chuyện giống như cuộc sống thật.
- Thái độ căm phẫn của người tản cư đối với người dân làng Chợ Dầu.
2/ Các lời độc thoại ,đôc thoại nội tâm giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lý của nhân vật ông Hai như thế nào?
* Hình thức đôc thoại và độc thoại nôi tâm khắc sâu tâm trạng dằn dặt đau đớn của ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu theo Tây.
- Câu chuyện sinh động.
d. Tác dụng:
- Làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
3. Ghi nhớ:
SGK/178
Bài tập nhanh:

HỌC LÀM NGƯỜI
Một anh học trò ở nhà thầy đã ba năm mà chưa thấy anh đọc sách, thầy

Tăng Tử ngạc nhiên lắm. Một hôm thầy gọi trò đến hỏi:

- Ngươi đến nhà ta thụ giáo, mà ta chẳng thấy ngươi đọc sách bao giờ ?

Nghe thầy nói người học trò lễ phép thưa:

- Thưa thầy con vẫn đọc đấy ạ.

Bài tập trên sử dụng hình thức giao tiếp nào trong những hình thức đã học?
 Đối thoại giữa thầy Tăng Tử và anh học trò
BÀI TẬP NHANH

Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông xuống mà nói:
“ Đi đi con, hãy can đảm lên thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”
( Cổng trường mở ra – Lý Lan )
Đoạn văn trên tác giả đã sử dụng hình thức ngôn ngữ nào ?
 Độc thoại nội tâm
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
b. D?c tho?i
c. Độc thoại nội tâm.
d. Tác dụng:
- Làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
3. Ghi nhớ:
SGK/178
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT
ĐỐI THOẠI
ĐỘC THOẠI
ĐỘC THOẠI THÀNH
LỜI
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
LƯU Ý
- Khi sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm phải phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.
- Khi cần diễn tả những tâm sự kín đáo chân thực của nhân vật có thể dùng ngôn ngữ độc thoại. Song để thể hiện những trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp, tinh tế nhất của đời sống tâm hồn nhân vật thì phải cần đến hình thức độc thoại nội tâm.
Tiết 65:
ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1.Ví dụ: (Đoạn văn SGK trang 176, 177)
2. Nhận xét:
a. Đối thoại
b. D?c tho?i
c. Độc thoại nội tâm.
d. Tác dụng:
- Làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.
3. Ghi nhớ:
SGK/178
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT
ĐỐI THOẠI
ĐỘC THOẠI
ĐỘC THOẠI THÀNH
LỜI
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
II. Luyện tập
BÀI 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích:
-
- Gì ?
- Biết rồi !
Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.
1
- N�y, th?y nĩ ?.
2
- Thầy nó ngủ rồi à ?
3
- Tôi thấy người ta đồn…
Cuộc đối thoại này diễn ra không bình thường vì có ba lượt lời trao nhưng chỉ 2 lời đáp .
Bài 2: Vi?t m?t do?n van k? chuy?n theo d? t�i t? ch?n, trong dĩ s? d?ng c? hình th?c d?i, d?c tho?i v� d?c tho?i n?i t�m.
Bài 3:
Cho đoạn trích sau. Hãy thêm yếu tố độc thoại nội tâm
vào đoạn văn cho hợp lí:
Trong giờ kiểm tra Văn – Hà gọi tôi:
- Mai ơi! Xong bài chưa? Cho mình xem bài với.
Tôi trả lời:
- Cậu tự làm đi!
Nói rồi tôi tập trung làm bài. Hà gọi tôi vài ba lần nữa nhưng
tôi im lặng.Thực lòng tôi muốn Hà tựvươn lên bằng khả năng
của mình. Tan buổi học,
Hà gặp tôi giận dỗi:
-Bảo đưa bài cho tớ sao cậu không đưa? Đồ ích kỉ !.
Dứt lời, Hà bỏ đi chỗ khác. Còn tôi …..
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
- Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.

- Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm bài văn tự sự.

- Chuẩn bị : Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.